3.Лидерлік: билік, басшылық ықпалы (влияние) және стилі. Басқарушылық шешім дер даярлау және жүзеге асыру.

OБасқару ғылымында жетекшілік жә не басшылық деп айыруға болады. Басшылық әрқашан өкіметпен байланысты, басшыларды тағайындайды жә не олар өкілеттікті қолға алып, ресми түрде әрекет істейді.

OБилік ә ртүрлi түрде қолданады:

Oбилік, зорлау негізінде (басшы бағыныштысын дұрыс жұмыс icтeyге мә жбүр етеді)

Oбилік, мадақтау негізінде (басшы жақсы жұмысқа ынталандырады)

Oбилік, басшының ықпалы негізінде, кең білімді

Oбилік, басшының жеке қасиеттінің күшімен орнаған

Oзаң ды билік, дә стүрлі, сатылы бағыну.

OБасшы осы жоғарыдағы биліктің сипаттамасының көмегімен бағыныштыралын жұмыс жасауға мәжбүр етеді, мақсатына жетуге бағыттайды. Осыларды жетекшіде қилданады, бірақ олар көбінеce қарама-қарсы бағытта, мақсаттың орындалуына кедергі жасау үшін.

OКөшбасшы-жетекшіні айналасындағылар сайлайды және оны мойындайды. Әдетте лидер деп сол адамды есептейді, егер қаң дай да бip мә селеге шешім қабылдағанға лидердің жоғары дәрежедегі ықпалын

көпшіліктің мойындауы.

Көшбасшының міндеттері:

-ұжымның эталонға жақын тәртібін (тілектестік, жауапкершілік, өзара нәтижелі еңбек) және ұжымның келеңсіз тәртіп түрлерін орнатады және қолдайды (мысалы, агрессиялық, бөлектену, тартысу).

-топтың әр мүшесіне бағ бере отырып, бұйрықмен емес, сөзбен немесе дене - қимылымен топтың әр мүшесін ұжымның эталондық тәртібін қабылдауға мәжбүр етеді.

Көш басқарушының екі полярлық түрін бөліп қарауға болады:

-іскер – мәселе шешуде өз қолына алатын және білімді, жан жақты хабарлы.

-сезімтал лидер — ұжымның қөңіл-күйін реттеу функциясын қолына алады.

Басқару стилінің сипаттамасы: Демократиялық стиль:

-шешім қабылдаудың алдында бағыныштыларымен ақылдасады

-бағыныштыларына тапсырманы ұсынады

-жауапкершшілігі өзіне берілген өкілеттікпен таратады

-бағыныштыларының ынтасын қолдау

Либеральды стиль:

-басшыдан жоғарыдан жарлық күтеді немесе кеңестің шешім күтеді.

-бағыныштыларына тапсырманы бергенде өтінеді.

-өзінен бар жауапкершілігін алып тастайды.

-кадрларды таңдаумен шұғылданбайды

Авториталды стиль:

-мәселені жеке өзі шешеді

-команда береді, бұйырады, жарлық береді

-жауапкершілікті өзіне алады немесе бағыныштыларына салады

-ынталандыруды толық басып тастайды

-билікті мамандардан қорқады

-жан жақты білімді

OБасқару қызметінің мақсаты — ұйымдық жүйенің нәтижелі қызмет істеу қамтамасыз ету.

OБасқарудың шарттары ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Сыртқы шартта — бұл уақытша шектеулер, ақпараттық айқынсыздық, түпкілікті нәтижеге деген жоғары жауапкершілік, ресурстардың жеткіліксіздігі, сәтсіз жағдайлардың орындауы. Ішкі шарттар – бір мезгілде әр түрлі іс-әрекеттерді орындау және көптеген мәселелерді шешу қажеттілігі, нормативті нұсқаулардың айырмашылығы, жетекшінің тиімділігін бағалау белгілерінің тұжырымдалмауы, көбінесе олардың болмауы т.б.

OЖетекшінің ұйымдастырушылық мәртебесі қос мәнді: ол бірмезгілде ұйымның мүшесі ретінде және одан жоғары болуы мүмкін. Егер жетекші тек ісшы ғана емес, сондай-ақ нақты көшбасшы болса, онда ұйымның іс-әрекеті әлдеқайда тиімді болады. Оны ұйымдастырудың иерархиялық және коллегиялық принципінің тағы да бір белгісі.

OБасқаруда, сондай-ақ жетекшінің ұйымдастырушылық мәртебесімен арналған сипаттамаларды көрсетеді. Олар «жетекшінің жеке ерекшелігі» ұғымымен белгіленеді және төмендегілерден тұрады:

O1) жетекші — ұйымдағы екі тиесілігі бар жалғыз адам. Мысалы, кітапхананың директоры оның мүшесі болып табылады және бірмезгілде — басқарудың әлдеқайда жоғарғы қатардағы органы — директордың кеңесіне кіреді;

O2) жетекшіге ұйымның жекелеген қандай да бір бөлігінің жұмысына емес, оның тұтастай қызмет етуіне жауапкершілік жүктелген;

O3) жетекші тұтастай ұйымға, оның кез-келген мүшесіне қарағанда, едәуір өткең ықпал ете алатын мүмкіндігі бар.

Қорытынды

OМұнай қырық-елу жылда сарқылатын байлық. Ал жер бетінен алынатын өнім әлімсақтан бері халықты асырап келеді. Жейтін тамақ пен киетін киім жер астында емес, жер бетінде. Синтетикалық киімге қазір сұғына қоятын ешкім жоқ. Сондықтан, табиғи өнімдерге деген сұраным өсе түседі. Демек, Қазақстанның бір жағынан аграрлық ел болғанының болашақта пайдасы тиеді.

OРеспубликамыздың агроөнеркәсіп кешені экономиканың аса маңызды саласы және экономикалық дағдарысты жою, тамақ және жеңіл өнеркәсіптерін дамыту, саяси- әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету жолында шешуші рөл атқарады. Ауыл шаруашылығы – бұл еліміздің экономикасын биікке асқақтататын маңызды салалардың бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы дегенде еріксіз ойымызға кең байтақ жеріміз, төрт-түлік малымыз, егінді алқаптарымыз оралады. Осы табиғаттың берген сыйын жоғалтпау үшін ауыл шаруашылығының жағдайын жақсартатын бір әдіс-тәсілдер керек сияқты.

OҚазіргі кезде ауыл шаруашылығы жаңа туған нәресте тәрізді нәзік те, әлсіз. Сол нәрестені құшағына қысып, аялап, мәпелеп, аяққа тұрғызатын ананың рөлін атқаратын бұл – мемлекет болып табылады. Мемлекет барынша ауыл шаруашылығына көмегін аямау керек.

Назарларыңызға рахмет!