2. Тәжірбиелік бөлім
2.1 Мырыш фольгасын жоғары температурада қыздыру
Алдымен мырыш фольгасын алу үшін таза мырыш металын прокаткадан өткіземіз. Прокаткалаушы қондырғы ретінде диаметрі 70 мм болатын екі цилиндрдан тұратын KIM CUONG қондырғысы қолданылды. Цилиндрлер арасына прокатталатын материал қойылып прокатталады. Цилиндрлердің арасын рукоятка арқылы алыстатып немесе жақындату арқылы алатын фольгамыздың қалыңдығын реттеуге болады. Біздің жағдайда алынған фольганың қалыңдығы 0,3 мм. Таза мырыш, прокаттаушы қондырғы және прокатталған мырыштың яғни мырыш фольганың суреттері төменде көрсетілген:
1-сурет. Прокаткаға дейнгі көлемді мырыш суреті
2-сурет. Прокаттаушы қондырғы KIM COUNG
3- сурет
3- сурет. Қалыңдығы 0,3 мм болатын прокатталған мырыш фольгасы
Прокаткадан өткен мырыш фольгасын қыздыру пешіне салып, мырыштың балқу температурасына жуық температурада қыздырылды. Енді сол қыздыру пешіне толығырақ тоқталайық.
Қыздыру пеші диаметрі 15мм-лік кварцтан жасалған, кварц сыртына нихром материалымен оратылған, жоғары температураға төзімді топырақпен қапталған қондырғыдан тұрады. Оның сұлбасы төменде көрстілген:
Қондырғының жұмыс істеу принципі келесідей болып келеді. Алдымен зерттелетін үлгіні аламызда ( біздің жағдайымызда- мырыш фольгасы), кварцтан жасалған түтікшенің ішіе орта тұсыа қоямыз. Түтікше ішіндегі ауа форвакумды насоспен сорып, вакуум қалыптастырамыз. Себебі, процесс жүретін ортада оттек газы болмауы тиіс. Оттек газы қалып қойған жағдайда, қыздырылған үлгіге оттек газы әсер етіп, материалымыз тотығып кетеді. Ауасы сорылған түтікшеге аргон газын жібереміз. Одан соң қондырғыны қорек көзіне (220В, 50Гц) қосып, кернеуді азайтып немесе көбейту арқылы өзімізге керекті температураға қоямыз.
Мырыш фольгасы үшін қыздыруға тиімді температура- 400оС. Осы температурада 15 минут тұрақты ұстап тұрып, жайлап суытамыз. Суыту уақыты- 1 сағат. Күйдірілген мырыш фольгасы мен бастапқы мырыш фольгасы ДРОН- 7 рентгендік дифрактометрінде түсіріліп, құрылымдық өзгерістері зерттелінді. Зерттеу нәтижелері мен алынған кескіндер төменде көрсетілген.
Сурет- . Қыздыруға дейінгі мырыш фольгасының Дрон- 7 рентгендік дифрактометрінен алынған кескіні:
Сурет- . Қыздырудан дейінгі мырыш фольгасының Дрон- 7 рентгендік дифрактометрінен алынған кескіні:
2.2 ВУП- 5 қондырғысында мырыш, мырыш карбиді және мырыштың алюминимен қосындысының қабықшасын алу.
ВУП- 5 қондырғысы жоғары вакууммен қамтамасыз етілген әртүрлі әдістер арқылы қабықшалар алуға болатын әмбебап қондырғы. Ол вакуум қалыптастыратын екі насостан, жұмыстық камерадан, басқару пультінен және жоғары энергия беретін қорек көзінен тұрады. Қосымша жабдықтар ретінде газ жіберетін бөлік, әр- түрлі әдістерге қажетті материалдар қарастырылған. Осы бірнеше әдістердің ішіндегі біз қолданған әдіс- магнетронды тозаңдандыру әдісі. Бұл әдіс магнит өрісіне негізделген плазма арқылы қабықша алу әдісі.