13. Негізгі материалдарды сатып алу, сақтау және босату есебінің тәртібі.

Материалдарды басқару жоспарлаудың бірінші сатысы – қорлардың оптимальді деңгейін анықтау.

Қорларды басқарудың негізгі мақсаты: шикізаттан дайын өнімге дейін – қорладың барлық түрлеріне капиталды жұмсаудың оптимальды деңгейін анықтау және шаруашылыққа қажет деңгейдегі мөлшерін ұстау болып табылады. Қорлардың оптиамальды деңгейін белгілеу кезінде тұтынушылар сұраныс пен өндіріс мұқтаждарын жеткілікті дәрежеде қанағаттандыру үшін, аталған деңгейлерді тұрақты түрде қадағалап отыру керек.

Қорлардың оптимальды деңгейі керекті кезде керекті материалдың керекті мөлшерінде болғанын мақсат тұтады, бірақ оның да барынша ең аз шығынмен қамтамасыз етілгені жөн. Ол үшін әр түрлі материалдар бойынша қолда бар мөлшерінің нақты есебі жүргізіледі. Бұл есептік ақпарат материалдардың қоймалық есебі карточкасында (М-17) жинақталады

Материалдық қор бөлімі алынған тауарларды тауарды алу туралы хабарламасына (ТАХ) енгізеді және қойма карточкасының графасына “қабылдап алынды” деген жеріне сәйкес қажетті жазуларды жазады. Тауарды алу туралы хабарламаның көшірмесі сатып алу бөлімі мен бухгалтерияға жіберіледі. Сатып алу бөлімінде тапсырыс орындалды деп белгі соғылады, ал бухгалтерияда тауарды алу туралы хабарлы нақты алынған тауарларға төлем жасау үшін жабдықтаушылардың шотымен салыстырылып тексеріледі. Сосын ТАХ-на аударылған тауарлар туралы жазулар, Бас кітаптің қорлар есебі кітапшасына материалдардың әрбір жекелеген түрлерінің саны мен құны жазылып қояды.

Өндіріске босатылған материалдардың есебі “қоймадан босату талабы” (ҚБТ) деген құжат негізінде бақыланады. Қойма меңгерушісі ҚБТ-дағы мәліметтеріне сәйкес қоймалық карточкаларға “Босатылда” деген колонкакасына жазулар енгізеді. Сосын ҚБТ бухгалтерияға жіберіледі

ҚБТ бухгалтерия алғаннан кейін, онда тізімделген материалдардың әрбір түрлері бойынша сомасы мен бағасы қойылады. Босатылған материалдардың әрбір түрі бойынша осы мәліметтер қорларды көрсететін Бас кітаптың сәйкес шотының “Алынды” деген белгісі бар колонкасынан алынады. Қбт-ғы ақпараттар, Бас кітаптың әр түрлі шоттарынан, олардың “Мөлшерін”, “Бағасын”, “Сомасын”, тиісті колонкаларына көшіріледі және материалдардың нақты түрлері бойынша әрқайсысының қорытындысы және мөлшерінің балансы есептелінеді. Таңдап алынған бағалау әдісіне байланысты босатылған материалдың әрқайсысының құнына не тапсырыс нөмері бойынша тиісті шығындарына енгізілуі керек, не тиісті ҮШ-на жатқызылады, бұл кезде қажетті ақпараттар бастапқы құжаттардан алынады

Материалдардың ішкі орын ауыстыру шығындарына материалдарды қабылдап алу, сақтау, босату және олардың ішкі орын ауыстыру шығындары жатады. Бұл шығындарды немесе тікелей шығындары ретінде есепке алады, немесе жанама шығындарға жатқызады. Бірінші жағдайда материалдардың бағасыны “ішкі орын аустыру ” бойынша деген жеке норма бекітіледі.

Есептен шығарылған (жұмсалған) материалдардың қалдығы әр түрлі әдіс бойынша жеке анықталады.

Өндіріске босатылған материалдар=кезең басындағы қорлар қалдығы+ кезең бойы келіп түскендер-кезең соңындағы матералдар қалдығы.