Контроль диктантлар.

1. Мин яр буйлап ак сарафанлы кыз баланың чабып килүен күрәм. Аның сап-сары чәчләре җилкәсенә таралып төшкән. Кызның күзләре зур, соры.

Зәп-зәңгәр диңгез киңлекләре буйлап ике бала китеп бара. Мин шул кояшлы ярга карыйм. Алар өстеннән ачык диңгезгә акчарлаклар оча. Көчле канатлары кошларны еракка-еракка, ә, бәлкем, чит ярга алып китәр. Шундый тату, бәхетле балаларның шатлыклы көлүләрен кошлар шунда җиткерә алса иде. (60 сүз.)

(Р. Имаметдинова беунча.)

2. Бакчачы бабай Чулпанга түм-түгәрәк, кып-кызыл бер алма бирде. Ул алма шулкадәр зур, шулкадәр матур, шулкадәр тәмле һәм шулкадәр хуш исле идее.

Кыз моңсу күзләре белән озак итеп алмага карап торды. Ләкин ул кызыл алманы ашарга ашыкмады. Чулпан кулындагы алманы иң якын иптәшләре белән бүлешеп ашады. Алар алманың вак төшләрен мәтәп бакчасына якынырак бер җиргә утырттылар.

Күп тә үтмәс, ул орлыклардан тагын да тәмлерәк алмалар үсәр. (66 сүз.)

(Идрис Туктар буенча.)

Сыйфат дәрәҗәләре. Аңлатмалы диктант.

1. Бу урманда юан һәм озын агачлар бик күп. 2. Ясалма җылылык безнең авыл хуҗалыгына күбрәк файда китерәчәк. 3. Бу аланда ап-ак чәчәкләр, кып-кызыл җир җиләкләре бизәп тора. 4. Хлорофилл бөртекләре яшел төстә була, шуңа күрә яфраклар ямь-яшел булып күренәләр. 5. Кайдандыр җил чыгып. Аксыл болытларны куып алып китте. 6. Төньяктан салкынча җил исте. 7. Урман артыннан күгелҗем кара болыт күтәрелде.

Сан.

Аңлатмалы диктант.

1. Туган телебез – татар теле.

Татар теле … Тугач та иң газиз кешеңнән ишетә башлаган, күп гасырлык тарихы булган, Тукайлар нигез салган, 7 миллион халык сөйләшкән, дөньдагы иң дәрәҗәле 14 тел исәбенә кергән, чит илләрдә дә өйрәнелә торган, утларга-суларга салсалар да, чукындырсалар да, ассалар-киссәләр дә исән калган, иң-иң авыр кимсетүләргә дә түзгән, сынмаган-сыгылмаган, баш имәгән горур татар теле! (56 сүз.)

Саннарның сүз белән дөрес язылышын аңлатырга.

2. Грамматик биремле диктант.

Саннарны сүз белән язарга.

Сугышчан дуслар 1945 нче елның 3 нче ноябрендә соңгы мәртәбә партия җыелышына өчәүләп килделәр.

Менә шунда алар ел саен икешәр мәртәбә - 2 нче майда һәм 3 нче ноябрьда очрашырга сүз куештылар.

Шуңа күрә алар һәр елны Мәскәнең Зур театры алдында көндезге сәгать 12 дә очрашалар. Аларның берсе – курку белмәс татар кызы Мәгүбә Сыртланова. (48 сүз.)

(Ләбибә Ихсанова буенча.)

Фигыль. Ирекле диктант.

Ана йөрәге.

Сәлимә әби белән Зөфәр мәктәп бакчасына керделәр. Аларны бирегә Белоруссиянең Яңа авыл укучылары чакырган иде. Бакчада чәчәкләр арасына һәйкәл куелган. Монда Сәлимә әбинең геройларча һәлак булган улы Газиз күмелгән. Сәлимә әбинең йөрәге «жуу» итте. Ул кинәт туктап калды һәм күкрәген тотты. Аның аяк буыннары хәлсезләнде. Аларны зурлап каршы алган мәктәп директоры әбинең хәлен бик тиз аңлады. Ул аңа утырырга урын күрсәтте. Шул арада Зөфәр дә бакча мәйданындагы мәгърур һәйкәлне күреп алды һәм шунда ашыкты.

Бер белорус укучысы китергән чишмә суын эчкәч кенә, Сәлимә әбигә хәл кереп китте. Ул акрын гына башын югары күтәрде һәм улы Газиз янына атлады. (97 сүз.)

(Абдулла Әхмәт буенча.)