Контроль диктантлар.

1. Балыкчылар.

Өч малай елгага балык тотарга китте. Алар кармакларын суга ташладылар. Балык чиртүен көтә башладылар. Менә Мансурның калкавычы су астына чумды. Ул чабакны тартып чыгарды. Сабир бер алабуганы яр читенә алып ташлады. Вәлигә генә балык капмады. (36 сүз.)

(Н. Фәттахтан.)

Биремнәр.

1 вариант.

Эшне белдергән сүзләрне табып, астына ике сызык сызарга.

2 вариант.

Предметны белдергән сүзләрне табып, астына бер сызык сызарга.

Искәрмә. Чиртүен, калкавычы сүзләре тактага языла.

2. Урманда.

Язгы җылы көн. Кояш кыздыра. Кояш кыздыра. Без урманга киттек. Урман бик зур. Анда каен, нарат, имән агачлары үсә. Нарат агачы төбендә кырмыскалар үрмәли. Урманда без тиен күрдек. Ул агачка сикерде. Өйгә кич белән генә кайттык. (36 сүз.)

Искәрмә. Өтерләр искәртелә.

Бирем. Ия астына бер, хәбәр астына ике сызык сызарга.

Хикәя, сорау һәм өндәү җөмләләр.

Күрмә диктант.

Җилләр.

Җилләр, җилләр, исегез,

Болытларны кисегез!

Боз тауларын куарга

Төньякларга китегез.

Әллә ничә диңгезле,

Әллә ничә урманлы,

Шат кояшлы, көндезле

Тагын берәр ил бармы? (23 сүз.)

(Муса Җәлил.)

Искәртмәле диктант.

1. Бездә кышлаучы кошлар.

Кошлар күп төрле. Аларның кайберләре кышкы суыкка чыдам. Җылы якка китүчеләре дә бар. Кошларның мамыклары җылы була. Шуңа күрә алар суыктан курыкмыйлар. Син безнең якларда кошларны беләсеңме? Я, әйтеп кара әле!

Искәрмә. Өтерләр искәртелә.

2. Түбәндәге сорауларга тулы җавап язарга.

Син ничәнче сыйныфта укыйсың? Сезнең сыйныфта ничә укучы бар? Сезнең сыйныфта ничә кыз һәм ничә малай укый? Бүген сезнең ничә дәрес була? Дәресләр ничәдә тәмамлана?

Сайланма диктант.

Сорау, өндәү җөмләләрне сайлап яз.

Сез поездга утырып сәяхәт итәргә яратасызмы? Вагонга утырасыз да поед кузгала. Тәрәзәдән агачлар, йортлар, басулар күренә.

Ишетәсезме? Гудок тавышы. Каршы яктан поезд килә икән. Ул шундый озын! Аңа бик күп вагоннар тагылган. Вагоннарны локомотив тарта. 57нны кемнәр йөртәме? Машинистлар йөртә. (38 сүз.)

(«Салават күпере» журналыннан)

Хәтер диктантлары.

Яратам.

Яратам мин каланы,

Үзебезнең Казанны,

Чаллыны һәм Мәскәүне,

Яңа шәһәр үскәнне!

(Шәйхи Маннур.)

Көз.

Ни арада җәй үткән,

Алтын көз килеп җитткән.

Җимешләр өлгергәч, бакча

Бигрәк тә матур икән!

(Резеда Вәлиева.)

Ел ахырында уздыру өчен диктант текстлары.

Үзегез 1-3 җөмлә өстәп яязыгыз.

1. Җәй җиткәч.

Менә җылы җәй җитте. Кояш нык кыздыра башлады. Көньяктан кошлар кайтты. Вак яңгырлар явып үтте. Агачлар яшел яфракларга күмелде. Үләннәр яшәреп чыкты. Көннәр җылынды. Җәйге каникуллар башланды. (27 сз.)

Биремнәр

1. Текстагы янәшә килгән тартыкларны табып, астына сызарга.

2. Иҗекләргә бүлергә: үләннәр, көньяктан.

2. Сабан туе.

Сабан туе – матур бәйрәм. Ул җәй көне була. Сабантуйда көрәшәләр, чүлмәк ваталар. Иң күңеллесе – ат чабышы. Һәркайда җыр яңгырый. Малайлар капчык сугышы ярата.

Сабан туе – халыкның яраткан бәйрәме. (26 сүз.)

Искәрмә: сызыклар искәртелә.

Бирем. Соңгы җөмләдә сузык аваз хәрефләренең астына сызарга.

3. Бакчада.

Безнең бакчабыз бар. Ул Казансу елгасы ярында урнашкан. Анда алмагач, карлыган, чия һәм башка агачлар үсә. Мин бакчада чәчәкләр үстерергә яратам. Миңа роза, ромашка чәчәкләре ошый. Бакчада бик күңелле. Безнең гаилә бакчада бик яратып ял итә. (36 сүз.)

Искәрмә. Өтерләр искәртелә.

Бирем. Соңгы җөмләдә тартык аваз хәрефләренең астына сызарга.

4. Зөя елгасы.

Тәтеш – Идел буендагы шәһәр. Хафиз абый Зөядә туып-үскән, хәзер ул Тәтештә укый. Ул Идел буеннан Зөяне сагынып кайта.

Хафиз абыйның балалары Зөяне бик ярата. Җәй көне Рәдиф белән Ләйсән Зөя буена баралар. Алар елгада балык тоталар, су коеналар. (38 сүз.)

(Барлас Камал буенча.)

Бирем. Кеше исемнәрен, елга һәм шәһәр исемнәрен белдергән сүзләрнең астына сызарга.

5. Әбиләр йон эрли.

Көзге көн, җилле көн,

Тәрәзә дерелди.

Сәкедә утырган

Әбиләр йон эрли.

Әбиләр йон эрли,

Орчыкка җеп чорный.

Морҗага кергән дә

Тынгысыз җил җырлый.

Буранлы кыш кергәч

Башлана суыклар.

Суыкта кияләр

Бүрекләр, толыплар.

Әбиләр йон эрли

Бәйләргә оеклар.

Оекны көтәләр

Кечкенә оныклар. (43 сүз.)

(Мөнир Мазунов.)

Бирем. Нәрсә? соравына җавап булып килгән сүзләрне сайлап язарга. Тамырдан гына торган сүзләр астына – бер, кушымчалар ялганган сүзләр астына ике сызык сызарга.

6. Җәй.

Ямьле җәй җитте. Кояш җир йөзен җылыта. Ал, сары, зәңгәр, кызыл чәчәкләр елмаялар. Бал кортлары татлы ширбәт җыялар. Күбәләкләр очып йөри. Җиләкләр кызарып пеште. Балалар су коеналар. Алар урманда гөмбә җыялар. Каникуллар күңелле үтәр. (34 сүз.)

Бирем. Нәрсә? соравына җавап булып килгән сүзләрнең астына сызарга.