1.6 Өздігінен тығыздалатын манжеттер
Пакерлердің заманауи конструкцияларында – өздігінен тығыздалатын манжеттер деп аталатын тығыздағыштар орын алуда (сурет 44). Осы тығыздағыштардың механикалық тығыздағыштармен үйлескен түрі 500 атм және одан да жоғары қысымға төзе алады.
Өздігінен тығыздалатын манжеттердің ерекшелігі сол, оның сыртқы диаметрі- шегендеуіш құбырдың ішкі диаметрінен бірнеше мәнге (1-2 мм) үлкенірек болады, яғни манжет құбырда керіле орналасады. Манжеттің икемді борттары жоғары қысым жағына қарай бағытталады. Пакер астындағы қысым жоғарлаған кезде, манжет құбырдың қабырғаларына тығыз жанасады да, осылайша құбыр мен пакердің металдық бөлшектері арасындағы саңылаулары бекітіледі.
Өздігінен тығыздалатын манжеттер – кейде пакерлерде қорғаныс қоңыраушасында орнатылады (19 суретті қара) да, оның түсуі кезінде манжет зақымдануының алдын алады. Қорғалған, әрі өздігінен тығыздалатын манжеттердің кемшілігі сол, олар бір реттік әсерге ие, егер қайталап пакерлеу іске асырылса, онда құбырлар көтерілмеген жағдайда манжеттер қорғалмаған түрде жұмыс жасайды. Айта кететін бір жайт, тек 1500 м және одан да жоғары тереңдікке түсіру кезінде ғана манжетті арнайы қоңыраумен қорғау қажеттілігі туындайды, ал егер 1000 - 1200 м тереңдікке түсіру қажет болса, онда манжетті қорғамаса да бола береді.
Гидравликалық тығыздағыш
Гидравликалық тығыздағыштар механикалық тығыздағыштан констукциясы және жүктелу сипаты бойынша ерекшеленеді. Тығыздағыштың жоғарғы ұшы металдық басқа желімдендірілген (40- суретті қара). Өздігінен тығыздалатын бөлігі болатын төменгі ұштары бос орналасқан және пакердің штогына тығыз жанасқан.
Тығыздағыш ішінде артық қысым болған кезде, ол ісіне отырып, құбырдың қабырғаларына өте тығыз жанасады. Басқаларға қарағанда, гидравликалық пакерлер кең таралмаған, себебі мұндай пакерлер аса күрделі конструкцияға ие, әрі 3 - 5 кГ/см2 мәндерге қысымды түсіру үшін қосымша дроссельді құрылғыларды қажет етеді.
Стендтерде гидравликалық тығыздағыштарды сынағанда, олардың 450-500 кГ/ см2 мәндеріндегі қысымды сенімді ұстап тұратындығы анықталды, бұл жайт шегендеуіш құбыр мен пакердің арасындағы саңылаулар шекті деформацияға ие цилиндрлік тығыздағышпен толтырылған кезде байқалды.
Шекті деформацияға ие тығыздағыш
Стендтерде резеңкелі тығыздағыштарды сынағанда (39 суретті қара) 300 кГ/см2 жоғары қысым түсу кезінде , Шор бойынша қаттылығы 75- 80 бірлікке тең резеңке – шегендеуіш құбыр мен пакердің металдық бөлшектері арасындағы саңылауларға бекітіліп қалады.
Пакердің металдық бөліктерінің диаметрін жоғарлату арқылы саңылауларды кішірейту мүмкін емес, себебі мұндай жағдайда пакердің құбырда қатып қалу қаупі туындайды. 500- 700 кГ/ см2 мәндерге дейін қысымды төмендететін пакерді жасау мәселесі – резеңкені шекті деформациялайтын қосымша тығыздағышты қолдану арқылы шешілді.
Мұндай тығыздағыштар шеттерінде сыртқы және ішкі конусы бар қуыс цилиндр формасына ие. Пакердің ішінде тығыздағышты орналастырғанда, оның ішкі конусы бар шеттері жоғарғы қысымдары бар жаққа қарай қаратылады, ал сыртқы конусы бар шеттер – төмен қысым жаққа бағытталады.
Көлденең өске қатысты перпендикуляр жазықтықта конустың түзетін бұрыштары сәйкесінше, 45 және 30o құрайды. Тығыздағыш арнайы шектеу бурты болатын төлкеге керіліспен жанасады. Кез – келген тығыздағыш манжет әсерінен төлке – пакер штокы бойынша сомынға (гайка) тірек арқылы еркін жылжи алады.
Осындай жағдайларда тығыздағыш көлденең бағытта жұмылады да, диаметрі бойынша жоғарлап, құбыр мен пакер арасындағы саңылауларды бекітеді. Тығыздағыштың сығылу мәндері – озғалмалы төлкенің шток бойынша қозғалысымен анықталады және 5// кезінде пакер үшін шегендеуіш құбырдағы қозғалыс – 30 мм тең, ал 6// пакерлер үшін -35 мм құрайды.