№1.3 Практикалық сабақ

Тақырыбы: Операциялық жүйелер негіздері. MS DOS операциялық жүйесі. Windows операциялық жүйесі. WINDOWS ОЖ стандарт программаларымен жұмыс.

Сабақтың мақсаты: MS DOS операциялық жүйесіндегі командалармен танысу. Windows ОЖ-нің негізгі түсініктері - маус, мауспен жұмыс істеу машықтары, Жұмыс үстелі, Пуск батырмасы, тапсырмалар панелі, мәзір (негізгі және контекстік) түсініктерімен танысу. Windows ОЖ-де стандартты программалармен жұмыс жасауды үйрену: WordPad текстік редакторы, Paint графикалық редакторы, Калькулятор.

Қажетті құралдар мен материалдар: ДК, жұмыс жасауға арналған орта, Windows ОЖ туралы жалпы мағлұмат.

Тақырып бойынша теориялық материалдар

Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютердің іске қосқан кезде жүктелетін және барлық құрылғылардың жұмысын басқаратын арнайы программа.

Қазіргі кезде операциялық жүйе кең таралған жүйелер, көп жағдайда бір-біріне ұқсас. Алғашқы кезде ол бағдарламалық қамтаманың тасымалдау талаптарымен анықталған. Бұл тасымалдауды қамтамасыз етуді жүзеге асыруда РОSІХ (Роrtable OS Interface based of uniX) стандарты қабылданған, ол файлдарды басқарудағы қарапайым функцияларды, процессоралық өзара іс-әрекетті қадағалауға арналған. Осымен ғана шектелетін операциялық жүйелер де бар. Көпшілікке танымал мұндай операциялық жүйелердің бірі – MS DOS дискілікерационды_ ж)йесі.

1. MS DOS операциялық жүйесі, Windows ОЖ, ДК-нің сыртқы құрылғылары туралы, Жұмыс столында орналасқан объектілермен жұмыс істеу реті туралы теориялық материалды қайталау.

2. MS DOS операциялық жүйесін жүктеу әдістерінің бірін таңда:

• Пуск – Программы – Стандартные – Командная строка

• Пуск – Программы – Сеанс MS DOS

1. С:\ дискісіне көшу үшін мына команданы орында:cd \

2. Каталог құру. Ол үшін алдымен орындалуға тиісті команда жазылады, содан кейін каталогтың аты жазылады. Ескерту: каталогтың аты 8 символдан аспау керек. Каталог құру үшін md командасы қолданылады. Сонда, С:\ дискісінде KURS атты каталог құру үшін келесі командалар жазылады (С:\> жазуынан кейін):С:\>mdKURS 

3. Каталогты ауыстыру (көшу) үшін сd командасы пайдаланылады. KURS каталогына ауысу үшін төмендегідей жазылады:

С:\>сd KURS 

Сонда мына түрге енеді: С:\KURS>

4. Мәтіндік файл құру үшін copycon командасы қолданылады. KURS каталогының ішінен gruppa.txt мәтіндік файлын құру үшін:

• С:\KURS>copy congruppa.txt 

• Келесі жолда курсор пайда болады, пернетақтадан топтағы студенттердің тізімін тереміз.

• Сtrl+Z пернелерін және содан соң  клавишасын басу арқылы мәтінді сақтаймыз.

5. Каталог мазмұнын қарау үшін dir командасы арналған. Мысалы, KURS каталогының мазмұнын қарау үшін: С:\KURS> dir 

Экранға KURS каталогының мазмұны шығады, онда gruppa.txt мәтіндікфайлыбарекендігінкөреміз.

6. Мәтіндік файл мазмұнын қарау үшін type командасы қолданылады. Мысалы, gruppa.txt файлының мазмұнын қарау үшін келесі команданы орындаймыз:

С:\KURS> type gruppa.txt

7. Каталогтың және файлдың атын өзгерту үшін ren командасы падаланылады. Мысалы, gruppa.txt файлының атын еko.txt деп өзгерту үшін ren командасынан кейін өзгертілетін файл аты, содан кейін жаңа аты жазылады, яғни:

С:\KURS> ren gruppa.txt еko.txt

Файлатының өзгергендігін файл орналасқан каталогтың (KURS) мазмұнын қарау арқылы байқауға болады.

8. Каталогтың және файлдың көшірмесін алу үшін copy командасы қолданылады.

еko.txt текстік файлының көшірмесін жаңа атаумен, мысалы gmk.txt атауымен алу үшін: С:\KURS> copy еko.txt gmk.txt

KURS каталогының мазмұнын қарап, онда екі файл бар екендігіне көз жеткізіңіз.

9. Файлдарды жою үшін del командасын пайдаланамыз.

Біртіндеп жою үшін del командасынан кейін өшірілетін текстік файлдың атын жазу керек, мысалы: С:\KURS>del gmk.txt 

Кеңеймелері txt болатын барлық файлдарды жою үшін *.txt шаблонын пайдаланамыз, яғни С:\KURS> del *.txt 

10. Бос каталогты жою үшін rd командасы қолданылды. KURS каталогын жою үшін осы каталог орналасқан каталогқа (С:\) көшу керек, яғни келесілерді орындаймыз:

• С:\KURS> сd.. 

• С:\> rd KURS 

11. MS DOS операциялық жүйесінен шығу үшін exit командасын пайдаланамыз.