4. Казақстанның қоршаған ортаны қорғау жөніндегі чаңнамасы. Казақстанның халықаралық экологиялық бағдар-ламаларды жасауға және жүзеге асыруға қатысуы
Қоршаған ортаның ластануы мөселесі Қазақстан Рес-иубликасын да сырт қалдырмайды. Ол қоршаған ортаны ічорғауға байланысты халықаралық конференцияға белсенді клтысады. Табиғат ортасын қорғау жөніндегі түпкілікті хллықаралық конвенцияларды бекітеді, сонымен қатар коршаған ортаны қалпына келтіру және қорғауға байла-пысты бірқатар шаралар қолданады.
Қазақстан Республикасы өзінің аумағында нарықтық жономикалық жүйені қалыптастыру мақсаты болып табы-Іатын экономиканың өтпелі үлгісін иеленеді. Өтпелі үлгісінің әзірше табиғат объектілерін жойылудан қорғауға мүмкіндігі жоқ.
Көптеген онжылдықтар бойы республика КСРО-ның шикізат базасы ретінде дамып келді. Біртектес кен жөне мүнай өндіру секторларының дамуы тікелей қазіргі мемле-кет өндірісінің негізі болып, қоршаған ортаға аса қауіпті жанармай, металлургиялық және химиялық, мүнай-химия салаларының орын алуына әкеп соқтырды. Көптеген өн-дірістерде жетілмеген технология орын алады. Негізгі өнді-рістік қорлар моральдық және физикалық түрғыда тозып біткен, бүл зиянды қаддықтар мөлшерінің көбеюіне әсер
еісді.
Ауылшаруашылық өндірісінің негізгі үлесін — астықты жерлерді өңдеу, күрішті, мақтаны, қант қызЫлшасын өсіру күрайды. Ауылшаруашылық өндірісінің қарқынмен дамуы жердің тозуы секілді із қалдырады. Елдің 60 % аумағы қа-таң шөлге айналу қаупінде түр, бүл топырақтың аз өнім беруіне әкеп соқтырады, сол сияқты бүл жануарлар мен осімдіктердің онімділігін қысқартады. 40 жыл ішінде тың жоне тыңайған жерлерді пайдалану нәтижесінде жер және
су
эрозиясы арқылы 1,2 млрд. тонна
карашіріктен айырыддық.
Жерді пайдаланудың қарқынды және тиімсіз дамы-тылуы, сонымен қатар аридті климат жағдайындағы ағым-ды реттеу тікелей Іле, Сырдария, Есіл сиякты ірі және шағын өзендер алабындағы судың тапшылығына әкеліп соқтырды. Біздің көз алдымызда Арал теңізі жойылып кетіп отыр. Осыған үқсас тағдырды Балқаш көлі де күтуде. Республиканың суға деген мүқтаждығы 100 текше км. болса, жылына қамтамасыз етілуі 34,6 текше км. Қазақстан халқының әрбір адамын сумен қамтамасыз етуде ТМД елдерінің арасында соңғы орынды иеленіп отыр.
Көмір, мұнай, түсті және қара металдарды және минералды заттарды кең көлемде өндіру қоршаған ортаға кері әсерін тигізді. 90-жылдардың басында жьш сайын атмосфераға 6 млн. т. жуық ластану (50 % - жылу-энерге-тика, 20% - қара металлургия, 13 % - түсті металлургия, 4 % - химия және мүнай химиясы) түсті. Ауаның жоғары және аса жоғары ластануы халықтың шоғырланып орна-ласқан жерлерімен сәйкес келеді. Қарағанды жөне Павло-дар облыстарында 1993 ж. ербір түрғынға 10,5 және 7,7 тонна зиянды қаддықтар тиесілі болды. Жыл сайын республиканың су сақтайтын жерлерінің бетіне 200 млн. м3 аса ластанған су шығарылады. 1995 ж. жағдайларға назар аударсақ, республика бойынша 3047 ластанған жер асты суларының ошақгары анықталған, олардың көлемі бірнеше шаршы км-ден жүздеген шаршы км-ге дейін жетеді.
Қазақстан Республикасында мынадай проблемаларды ерекше атап көрсетуге болады:
су ресурстарының тапшылығы;
жайылым және жыртылатын жердің тозуы;
- шоғырланған аумақтардың атмосфералық ауасының ластануы;
ағын сулардың, су объектілерінің ластануы;
қоршаған ортаның қатты өндірістік және түрмыстық қалдықтармен ластануы;
Бақылау сұрақтары:
1.Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғаудың түсінігі, обьектілері мен субьектілері.
2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық келісімдер, конвенциялар, шарттар.
3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастық.