41.Негізгі құралдардын тозу есебі: түсінігі, есебің ұйымдастыруы

Негізгі қорлар кәсіпорын қызметіне бірнеше ұзақ жылдар бойы қызмет етеді де, физикалық және моральдық тозу процесіне ұшырайды.

Негізгі қорлар адам күшімен, жылдар мерзімдерінің әсерімен, техникалық және экономикалық факторлардың ықпалы арқылы олар өзіндік ерекшелігін, үлгісін бірте-бірте жояды, жарамсыздыққа әкеледі, сөйтіп алдағы кезде өз бернелерін орындауға мүмкіндіктері болмайды.

Негізгі қорлардың тозуы –құндылықтарының пайдалану кейпінде не болмаса жұмыс істемейтін күйінде негізгі қорлардың тұтынушылық ерекшеліктері мен бөліктік немесе толық ысырапқа ұшырауы.

Өндіріс процесіне қатысуымен негізгі қорлардың кез келген объектілері:

− Табиғи;

− Сапалық тозуға ұшырайды.

Негізгі қорлардың табиғи немесе физикалық тозуы олардың өндіріс процесіне қатысу нәтижесіне және негізгі қорлардың пайдалануға тікелей қатыспай-ақ түрлі сыртқы факторлар әсерінен: ылғалдан, атмосфералық құбылыстар нәтижесінде, металдардың тот басуымен, ескіруінен пайда болады.

Негізгі қордың табиғи тозуы – олардың өндірістік тұтыну барысында және табиғат күшінің әсерінен тұтыну құнын бірте-бірте жоюы. Табиғи тозған негізгі қорларды біртіндеп жөндеу, қайта құру немесе жаңалау жұмыстары арқылы бұрыңғы қалпына келтіруге болады.

Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар. Шаруашылық жүргізуші субъектінің бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес дербес тұрғыда, өздерінің есеп саясатына амортизацияны есептеудің тәсілі бойынша жасалынады, олар:

-құнын бірқалыпты жолмен есептен шығару;

-құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды етіп есептен шығару(өндірістік әдіс);

-жеделдетіп есептен шығару;

-қалдығын азайту жолымен есептен шығару;

-құнын сандардың жиынтығы бойынша есептен шығару.

Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша есептелінеді=(Бастапқы құн – жойылу құны)/Пайдалану мерзімі.

42.Негізгі құралдардың есептен шығару есебі

Негізгі қорлар кәсіпорын қызметіне бірнеше ұзақ жылдар бойы қызмет етеді де, физикалық және моральдық тозу процесіне ұшырайды.

Негізгі қорлар адам күшімен, жылдар мерзімдерінің әсерімен, техникалық және экономикалық факторлардың ықпалы арқылы олар өзіндік ерекшелігін, үлгісін бірте-бірте жояды, жарамсыздыққа әкеледі, сөйтіп алдағы кезде өз бернелерін орындауға мүмкіндіктері болмайды.

Негізгі қорлардың тозуы –құндылықтарының пайдалану кейпінде не болмаса жұмыс істемейтін күйінде негізгі қорлардың тұтынушылық ерекшеліктері мен бөліктік немесе толық ысырапқа ұшырауы.

Өндіріс процесіне қатысуымен негізгі қорлардың кез келген объектілері:

− Табиғи;

− Сапалық тозуға ұшырайды.

Негізгі қорлардың табиғи немесе физикалық тозуы олардың өндіріс процесіне қатысу нәтижесіне және негізгі қорлардың пайдалануға тікелей қатыспай-ақ түрлі сыртқы факторлар әсерінен: ылғалдан, атмосфералық құбылыстар нәтижесінде, металдардың тот басуымен, ескіруінен пайда болады.

Негізгі қордың табиғи тозуы – олардың өндірістік тұтыну барысында және табиғат күшінің әсерінен тұтыну құнын бірте-бірте жоюы. Табиғи тозған негізгі қорларды біртіндеп жөндеу, қайта құру немесе жаңалау жұмыстары арқылы бұрыңғы қалпына келтіруге болады.

Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар. Шаруашылық жүргізуші субъектінің бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес дербес тұрғыда, өздерінің есеп саясатына амортизацияны есептеудің тәсілі бойынша жасалынады, олар:

-құнын бірқалыпты жолмен есептен шығару;

-құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды етіп есептен шығару(өндірістік әдіс);

-жеделдетіп есептен шығару;

-қалдығын азайту жолымен есептен шығару;

-құнын сандардың жиынтығы бойынша есептен шығару.

Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша есептелінеді=(Бастапқы құн – жойылу құны)/Пайдалану мерзімі.