25.Экскурсиянын композициясы дегенімі не?

Экскурсия құрылымы. Экскурсияда оқыту, тәрбие беру, насихаттаусияқты өзінің құрылымы болады. Сонымен бірге оның өзіндік ерекшеліктері бар. Композиция бойынша экскурсия 3 бөліктен тұрады. Композиция дегеніміз– құрылу, құрастыру, жеке бөліктерді бір тұтас қылу.

Кіріспе. Кіріспенің ұзақтылығы 3-15 минутқа дейін болады. Олэкскурсияның тақырыбына, түріне байланысты. Мәліметтерді жүйестіружағынан кіріспе 2-ге бөлінеді – ұйымдастыру және ақпараттық бөліктер.а) ұйымдастыру бөлігі экскурсия туралы мәлімет береді. Оның ұзақтылығы,маршруттың ұзындығы, өткізіерекшелігі, экскурсияның міндетіментаныстырады. Экскурсия қай жерде бітетіндігіде осы бөлімде айтылады.Көлік ішінде, су жағалауында, тауда өзін ұстау туралы ережелеріментаныстыру – жүріп бара жатқан көлік ішінде орнынан тұрып жүрмеуі,тазалықты. тыныштықты сақтау, автобусқа кіріп шыққанда асықпау, көшелердіөткенде сақ болуы жайлы мәліметтер беріледі.

б) ақпараттық бөлігінде экскурсанттардың назарын экскурсияға аударады,оның бөліктеріне, мазмұнына кысқаша шолу жасайды. Қызықты объектілерді,маршруттың бөліктерін, кіші тараулардың тақырыптарын айта кету қажет.2. Негізгі бөлік. Бір неше кіші тараудан тұрады, олар арасында бір-бірінекөшу кезінде қисынды ауысуды қолданады. Әр кіші тақырып бір, немесебірнеше объектілер арқылы ашылады. Ол экскурсияны сапалы өткізіп естесақталуына көмек береді. 3. Қортынды. Қортынды 2 бөліктен тұрады. а) негізгі мазмұны бойынша қортынды жасау, тақырып бойынша қортындыжасау. б) басқа экскурсиялар туралы ақпарат беру. Кез келген экскурсия қортындымен аяқталады ол уақты бойынша 1-3минуттан 5-7 минутқа дейін созылады. Экскурсияға қысқаша қортынды жасап,тағы да көрген объектілерге, естігендеріне назар аударады. Соңында ұнады депүміт білдіре отырып, тағы да басқа тақырып бойынша өткізілетін экскурсияғакелулерін сұрау қажет Қортындыныңда, кіріспе мен негізгі бөлік сияқты

26.Экскурсиялык нысандарды тандау кагидалары

Объект болып бір оқиғамен байланысты естелік орындар, ғимараттар,түрлі құрылыстар, археология ескерткіштері, өнер туындылары т.б. саналадыОбъектті көрсету, алдында айтылып кеткендей, экскурсияда бастыорынды алады. Дұрыс таңдалған нысандар, олардың саны, көрсету кезектілігіэкскурсияның сапасына әсер етеді. Объекттерді келесі топтарға бөлугеболады:•біздің халқымыздың өмірінде болған тарихи оқиғалармен, қоғамменмемлекеттің дамуымен байланысты естелік орындар;• ғимараттар мен құрылыстар, мемориалды ескерткіштер, белгіліадамдардың өмірі мен қызметіне байланысты орындар. Архитектуралықансамбльдер, қоғамдық,инженерлік құрылыстар (көпір, бекініс, мұнара)мазарлар, мәдени саласындағы ғимараттар т.б. көптеген құрылыстар;•табиғи объектілер – ормандар, сабақтар, өзендер, көлдер, қорықтар менқорықшалар және жеке ағаштар мен реликт өсімдіктері (мысалы Алтын-Емельде 500 жыл жасаған тал, Шарында-шетен орманы) ;•мемлекеттік және халық мұражайларының, сурет галлереяларыныңэкспозициялары, тұрақты және уақыша көрмелер;•археология ескерткіштері – ежелгі тұрақтар, жер дуалдары, қоныстар,қорғандар, киелі орындар;•өнер ескерткіштері – бейнелеу өнерінің туындылары, қолданбалыөнердің, мүсін, бау-бақша өнері т.б. өнер.