19.Экскурсяда көрсетудің ерекшеліктері

Көрсету – көрнекілік принципін іске асыру процессі, экскурсиялық объекттермен көру арқылы танысу (мысалы, архитектура ескерткіші мен). Экскурсияда көрсету – объекттерден көру ақпаратын сыртқа шығаратын көп планды процесс. “Көрсету” арнайы термин ретінде экскурсионист ғалымдармен енгізілген. Экскурсиялық методикалық әдебиетте кең пайдаланады. “Көрсету” және “демонстрациялау” бір мағынаны білдіредіКөрсету экскурсияда үш элементтің қосындысы болып ерекшеленеді:1)Назар аударарлық орындармен экскурсанттардың өз бетінше танысу2)Экскурсанттарды экскурсоводтың портфелімен таныстыру3)Экскурсоводттың басшылығымен түрлі әдістерді қолдана отырып көру (мысалы, тарихи экскурсияда көрсету объекттеріне өткен ғасырлардың ғимараттары жатады. ) Көрсетудің ерекшелігі – бір қарағанда, заттың көрінбейтін, білінбейтін қасиетін ашу. Экскурсияда адам дұрыс көруді, зерттеуді, бақылауды үйренеді. Экскурсия кезінде тек қана әңгімелей берсе біраз уақыттан кейін экскурсияға деген қызығушылық төмендейді, одан кейін тіпті жоғалады. Сондықтан оьъекттерді көрсетудің, әңгімелеудің арасында паузалар (үзілістер) болуы тиіс. Экскурсия жасаған кезде үзілістерді жоспарлайды, ол маршрутқа байланысты. Қала сыртына жасалған экскурсияда үзілістер ұзақтау болады. Үзілісті де дұрыс пайдалана білу керек. Үзілісте пікір алысуға, көргенді талқылау дұрыс емес, өйткені кейіннен аудиторияның қызығушылығы төмендейді. Экскурсияда объекттерді дұрыс орналастыру, ең қызықтысын, ең әсер беретінін кейінге, қалдырып бірте-бірте көрсету. Бір объекттен екінші объектке көшкен кезде барлық анықтамаларды тақырыппен байланыстыру қажет.

20.Көрсетудің методиқалық әдістері

Көрсету – көрнекілік принципін іске асыру процессі, экскурсиялық объекттермен көру арқылы танысу (мысалы, архитектура ескерткіші мен). Экскурсияда көрсету – объекттерден көру ақпаратын сыртқа шығаратын көп планды процесс. “Көрсету” арнайы термин ретінде экскурсионист ғалымдармен енгізілген. Экскурсиялық методикалық әдебиетте кең пайдаланады. “Көрсету” және “демонстрациялау” бір мағынаны білдіреді. Объектті көрсету сюжетті, және сюжетсіз болады. Сюжеттікке бейнелеуөнер туындысының тарихи және тұрмыс жанрлары жатады. Ал пейзаж,натюрморт, портреттердің сюжеті болмайды. Экскурсовод сюжеттіктуындылары мен таныстырғанда, бейнеленген оқиғаның кезендерін көрсетебілуі, көрермендерге өткенді елестету арқылы оқиғаны кайта кұруға көмекбереді, эмоция туғызады. Әр бір сюжетті көрсетуде өзінің қатысышы адамдарыболады. Оларға өзіне тән әрекеттері бар. Сюжетті көрсету экскурсияныжандандырады, экскурсанттар ол ескерткіштерді есіне ұзағынан сақтайды.1.Алдын-ала көрсету тәсілі 1,5-2 минутқа созылады, басында экскурсовод әңгімесімен қошталмайды. Экскурсанттар өз бетінше объектпен танысады. Осыдан кейін экскурсовод экскурсанттардың назарын объекттің тарихына, оны қоршаған ортасына сипаттама береді. Бұл тәсілді пайдаланудың екінші варианты болады – экскурсовод басында объектті бақылау кезінде нені көру керегіндігіне, оның қандай сапалық және нақты ерекшеліктеріне көңіл аудару керектігіне бағыттайды.

2.Панорамалық көрсету. Бул тәсіл көбінде қала панорамасын, архитектуралық ансамбль, әсем ландшафты көрсеткенде пайдаланады. Ол үшін мұнараны, бекініс дуалдарын, төбелерді пайдаланады. Жалпы қала панорамасы көрінетін жер. Мысалы, Алматыда Көктөбеден бүкіл қала панорамасын көруге болады. Экскурсанттардың алдында ашылған кеңістікті қабылдауын белсендіру үшін, бақылау панорамасында композициялық орталықты анықтап топтың көңілін соған аудару керек. Экскурсовод тақырыпты ашатын объектілерді көрсетеді, жалпы панорамадан жекеге көшеді.3.Экскурсиялық анализ. Осы тәсілдің көмегімен объекттерді детальды бақылау жүргізіледі. Экскурсиялық анализдің тарихи, көркемөнерлі, жаратылыстану ғылыми түрлері бар.4.Көрермен реконструкция тәсілі (қайта құру) сыртқы бейнесі өзгертілген объекттерді көрсеткенде пайдаланады. Бұрынғы түрін экскурсоводтың әңгімесінің көмегімен ойша қайта құру арқылы қалпына келтіру. Бұл тәсіл ұмытылмас орындарды, әскери шайқас, халық көтерілісі, ереуіл (забастовка) орындарды көрсеткенде пайдаланады. Тәсілдің міндеті экскурсанттарға ұмытылмас орындарды, ғимараттарды, құрылыстарды ойша алғашқы қалпына келтіріп көруге мүмкіндігін береді.5.Локализация тәсілі қоршаған ортадан көруге қажетті объектке экскурсанттардың көңілдерін тарту үшін пайдаланады. Болған оқиғаларды нақты бір жермен ұштастыру. Материалды бергенде бұл тәсіл жалпыдан жекеге ауысуын қарастырады. Мысалы “Осы цехта алғашқы трактор жасалған”.

1.Салыстыру тәсілінің міндеті – ерекше тек осы объектке тән бөліктерін табу, оның қайталанбайтын оригиналдығын көрсету. Экскурсанттарға объекттің нағыз көлемін (ескерткіштің биіктігін, қамал дуалының ұзындығын, көшенің енін) елестетуге мүмкіндік береді.2.Мемориалды тақтаны көрсету - Экскурсиялық объектте мемориалды тақта болса, әңгімені объекттің анализінен, осы жерде болған оқиғалардан бастайды.3.Жылжу методикалық тәсілі экскурсанттардың объектті (ғимарат, құрылыс, көше, алаң) айнала жүріп танысуында пайдаланады. Экскурсанттар объектті жан-жақты қарастырады биіктігін, тереңдігін, арақашықтығын. 4.Объекттерді жүріп баражатқан автобустан көрсету. Объекттер жайлы оны көрмей тұрып алдын – ала жалпы сипаттама береді, объект көрінгенде экскурсанттардың назарын оған аударады.

21.Экскурсия корсетудин максатымен шарттары.Мақсат, мақсат және идея түсінігімен байланысты, берілген материалды айтып берумен қатар, соның нақты идеялық позициясын белгілеу. Идея-экскурсияның түпкі ойы, оның өзегі.Әр экскурсияның нақты белгіленген тақырыбы болу қажет. Экскурсияда тақырып – көрсету мен әңгімелеудің заты. Объектті қалай көрсету керектігін, ақпараттың кандай бөлігін экскурсанттарға беру қажеттігін экскурсияның тақырыбы анықтайды. Кейбір объекттер бір неше экскурсияларда көрсетіледі. Бірақ әр қайсысында, тақырыпқа байланысты, бір объект жайлы ақпарат түрлі көлемде беріледі. Әр тақырып бір неше тараулардың жиынтығы. Әр тарауда толықтылық және қисынды аяқталу болу керек. Көрсету – көрнекілік принципін іске асыру процессі, экскурсиялық объекттермен көру арқылы танысу (мысалы, архитектура ескерткіші мен). Экскурсияда көрсету – объекттерден көру ақпаратын сыртқа шығаратын көп планды процесс. “Көрсету” арнайы термин ретінде экскурсионист ғалымдармен енгізілген. Экскурсиялық методикалық әдебиетте кең пайдаланады. “Көрсету” және “демонстрациялау” бір мағынаны білдіреді.

Көрсетудің шарттары:

а) көрсетудің дұрыс нүктесін табу;

б) көрсетуге тиімді ауқтысын таңдау:

в)тақырыпқа қатысы жоқ объекттен экскурсанттардың көңілін қажеттіобъектке аудару;

г) объектті көрсету кезінде экскурсанттардың объект қасында жүруінметодикалық әдіс ретінде пайдалану;

д) экскурсоводтың біліктілігі мен дағдысы;

е)экскурсанттардың объекттерді қарауға (байқауға) дайындығы.