56. Өндірістік экскурсияларды дайындау және өткізу ерекшеліктері

Халық шаруашылығының жетістіктермін, нарықтық экономиканың даму салаларымен, әлеуметтік жағдайлармен таныстыруға болады. Оның тақырыптары: өнідіріс экологиясы, өндіріс тарихы, өндіріс технологиясы. Өнірістік-экономиалық экскурсиялар келесі мәселелерді қамтуы тиіс: банк іс-әрекеті, биржа, жылжымайтын нарық, ауыл шаруашылығы, жаңа технология. Өнірістік экскурсияғы әзірлік кезінде кәсіпорын сиапттамасы, тарихы, жабдықталуы, еңбек озаттары, өнер тапқыштары, статистикалық материалдар болу керек. Тақырыпқа сійкес көрсету объекттері таңдалып алынады. Көрсету мен әңгңмелеу шикәзаттан-дайын өнімге қарай принципә бойынша құрылады. Өндірістік экскурсияларда көрсету мен әңгімелеу біршама өзгеше болады. Көбіне алдан ала көріп шығады, объект қзіне сосын қызметіне тоқталады. Кіріспе бөлімі ұзақтау болады. Экскурсанттар саны кәсіпорынға байланысты болады. Алдын ала кәсіпоырнмен келісімшартқа отырады.

57. Экскурсияларды қабылдау және бекіту.

Экскурсияны қабылдау мекеме басшылары мен осы экскурсияны жасаған творчестволық топпен жүзеге асады турфирма басшысы, менеджерлер, экскурсовод сол жасалған экскурсия бойынша өтіп шығып, оның кемшіліктері мен артықшылықтары аталады. Сосын экскурсия мекемемен қабылданады. Сол кезде мекеме мөрі мен басшылардың қолжазбалары қойылады. Экскурсияны бекіткенде оған деген көптеген методикалық кабинетте жиналған материалдар қажет болады: 1)тақырып бойынша әдебиеттер көзі тізімі: барлық кітап, брошюра, осы экскурсияда қолданылған материалдар жазылады; 2)объект карточкалары: экскусиялыө объектті сипаттайтын мәліметтер; 3)бақылау тексті: әдебиет көзі бойынша дайындалған, іріктелген, тақырыпты ашатын негізгі сұрақтар; 4)жеке тексті: наөты ғана жазылған материал, онда объекттерге испаттама беріледі; 5) маршрут схемасы: бөлек парақта топтың жүру реті көрстеіледі; 6) экскурсовод портфелі: сурет, схема, сызба, т.б папкасы; 7) тақырыпта өолданатын методикалар: экскурсия жүргізу бойынша нұсөаулар, көресту мен әңгімелеу тәсілдері; 8) экскурсия материалдары: рефераттар, таблицалар, цитаты, т.б. 9) тақырып

Жүргізген экскурсовод есімі.

58. Экскурсияны жүргізу техникасы түсінігі

Әр экскурсияның нәтижесі көп жағдайда оның жүргізу техникасына,әдістеме мен жүргізу техникасының өз ара байланыстығына байланысты.Экскурсия жүргізу техникасына бір қатар талаптар қойылады. Оларға:экскурсоводттың группамен танысуы, объект қасында группаны дұрысорналастыруы, экскурсанттардың автобустан шығып қайта кіруі,

экускурсоводттың микрофонмен пайдалануы, экскурсияға берілген уақытынсақтауы - жалпы және жеке тарауларға берілген уақыт, экскурсанттардыңсұрақтарына жауап беруі т.б. кіреді. Экскурсоводтың топпен танысуы. Экскурсовод автобусқа кірген бете танысады. Амандасып, өз аты жөнін, кай экскурсиялық фирманың өкілі екенін айтады, жүргізушісімен таныстырады. Ең басында экскурсовод өз әрекеттерін белгілі араласу ережелерге бағындыру керек. Экскурсовод бір 10-20 секунд пауза ұстап, үндемей тұрғанында бірінші танысу өтеді. Экскурсоводпен экскурсанттардың арасында контакт пайда болады және осы кезде ол арғарай ұштасады. Экскурсанттар бірте-бірте тынышталып, ыңғайлы орналасады,көңілдері экскурсоводқа ауысады. Экскурсанттар экскурсоводтың қандай екеніне, қызықты не айтады екен деп ойлай бастайды.Экскурсияның сюжеті, тақырыбы экскурсанттарға белгілі болу керек.Әр экскурсияның өз кіріспесі болады, топ құрамына қарай тақырып бірболғанымен кіріспе түрлі болады. Экскурсовод кіріспенің қалайайтылатынына аса көңіл бөлу керек, себебі, кіріспе экскурсанттарға нақтынұсқау береді, олар мен контакт орнайды.Экскурсанттардың автобустан шығуын алдын ала дайындау қажет. Оғанкөңіл бөлмесе топтың бір бөлігі автобуста қалып кетеді де объектпен танысумүмкіндігінен айырылады. Аялдама санын кіріспе сөзінде айтып кеткенжөн, шығудың керектілігін айтып, объекттің ерекшелігі жағыменқызықтырады. Аялдамада экскурсовод бірінші шығып қалғандарына үлгікөрсетеді, объектке қарай бағытты анықтайды. Басқа себептер мен тоқталғанкезде (санитарлық, сувенир алу т.б.) тұратын уақтысы айтылады, регламеттісақтауын сұрайды.Объект қасында топты орналастырудың бір неше варианттарынбелгілейді. Оның себебі методикалық әдістеме бойынша белгіленген орынбос болмауы, күн шағылысуы т.б. кедергі болуы. Объектті көру кезінде бірнеше нүкте белгіленеді. Егер объектті қоршаған ауласымен көрсететін болсақонда алыстау тұру қажет, ал объеттің жеке деталдары көрсетілсе жақын тұрады. Осы ерекшеліктер методикалық әдістемелікте «Ұйымдастырунұсқаулары» графасында айтылып кетеді. Объект қасында бір неше топтұрғанда, топтар арасында ара-қашықтықты сақтау қажет, бірэкскурсоводттың әңгімесі екіншіге кедергі жасамау керек.Экскурсанттар автобустан объектке жылжыған кезде экскурсоводтыңорны топтың ортасында, топтың жалпы созылуы 5-7 метр ден аспауы қажет,

бір тұтастық болу. Одан асып кетсе экскурсоводтың әңгімесі, нұсқауларыестілмейді.