Қызылорда облысы

Арал ауданы

Домбыра – ұлттық шежіре

№87 орта мектеп Ән әуез пәнінің мұғалімі

Бұқарбаева Гүлсараның іс-тәжірибиесінен

Сексеуіл кенті, 2011 жыл

«Домбыра, сенде мін бар ма?

Мінсіз болсаң – тіл барма?

Тіл жоқ деуге бола ма?

Тілден анық үн барда?

Домбыраның күші мол

Көмейінде күй барда»

Ілияс Жансүгіров

Сабақ: 1

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері: Оқушылардың оқу бағдарламасын дұрыс қабылдауы мен музыкалық шығармаларды мәнерлі, шебер орындауына жету.

Мақсаты: Ұлттық аспапты терендетіп оқыту және мазмұнын бүгінгі қоғамға байланысты өзгертіп отыру.

Сабақ түрі: Жаңа тақырып

Сабақ барысы: Ұлттық мәдениет – халықтың ежелден келе жатқан өзіне тән өнері, әдет – ғұрыпы салт – дәстүрі есебінде жетілетіні белгіл, оған қоса ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа ұласып келе жатқан халық мұраларындағы озық үлгілер жеке тұлғанын жан-жақты дамуына септігін тигізеді. Соның ішінде тәрбиелік мүмкіндігі орасан зор деп бүгініг күн қажеттілігі саналатын халық шығармашылығын атап өтеуге болады. Күй – қазақтың рухани мәдениетінің аса маңызды ең үлкен саласы. Ұлы жазушы Мұхтар Әуезов «Жалпы музыка атаулы нәрсе елдің сезім байлығы мен ішкі жаратылыс қалпын білдіретін болса, ішіндегі ең толғаулы, ең терең сырлы - күй», - дейді.

Қазақ халқының ежелден серік етіп, қасиетпен қадыр тұтып, ұстап келе жатқан музыкалық аспаптарының ішіндегі шоқтығы биік тұратыны – домбыра мен қобыз. Осы аспаптар арқылы көзі хат танымайтын қолынан жазу, сызу келмейтін кездің өзінде-ақ халық сазгерлері белгілі мазмұны бар, адам жанын жадыратар жан түрлі күйлер шығарып, олар ұрпақтан – ұрпаққа халық арасында тарап отырған.

Музыка сабақтарының негізгі мақсаты – шәкіртке ұлттық өнердің құдыреттілігін таныту арқылы олардың санасына сезімі мен ұшқыр қиялына игі әсер ету. Сонымен қатар қазақ халқының көне заманынан мұра болып келе жатқан ұлттық аспаптардың терең оқыту мен ойнау тәсілін жеке үйрете білу – бүгінігі қажеттілік.

Қазір біздің Республикамыз тәуелсіз даму жолына түскен кезде оқушыларымыздың тарихи танымал қалыптастыруға ықпал ететін, ұзақ жылдар бойы ұмыт болған халықтың ән-күй қыртыстарын ашуымыз керек.

Ұ лттық аспаптарды тереңдетіп оқытудың мақсаттары мен міндеттері және мазмұны бүгінгі қоғам қажеттілігінебайланыста өзгеріп отырады. Сондықтан тәрбие мен сапалы білім берудің басты мақсаты болып олардың рухани дамуын жетілдіру оқытушы қауымның басты міндетіне кіреді. Демек оқыту – таным үрдісі Оқушының таным әрекеті оқытушының басшылығымен іске асыртып отырады. Оқушылардың оқу бағдарламасын дұрыс қабылдауы мен музыкалық шығармаларды мәнерлеп, шебер орындауына жету әдіс тәсілдер кеңінен пайдалану.

Қорыта айтқанда, музыкалық шығарманың танымдық оқулық, эстетикалық – тәрбиелік жақтарын кеңінен аша отырып, жастар арасында қазақ музыкасын ұлттық аспаптарды уағыздап оларды төл мәдениетініміздің бастауларымен сусындату және халық және халық педагогикасының ұстанымдары мен таныстыру сияқты мақсаттарға қол жеткізу көзделуі тиіс.

Ән Мектебім халық әні орындалады.

1. П. Момынұлы Музыкалық – эстетикалық тәрбие

2 Р.К Дүйсенбінова Музыкалық білім беру педагогикасы

3 А. Жұбанов «Ғасырлар пернесі»

Үйге тапсырма беру: Күйлерді қайталап, әнді жаттау.

Сабақ:2 Оқушыларға қазақ халқының аспаптық музыкасын таныстырып музыкалық білімдерін көтеру.

Мақсаты: Музыка таңдай білу, күйді мәнерлеп орындау қабілеттерін дамыту.

Сабақ түрі: Жаңа тақырып

Сабақ барысы: Келіншек

Бүгін біз қазақ халқының аспаптық музыкасының дамуына үлкен үлес қосқан қазақтың ұлы күйшілерімен оның шығармашылығына тоқтап күйлерін таңдаймыз. Мысалға Айжан қаз, жастар күйі, «кеңес» және «кекліншек» Біздің бүгінгі үйренетініміз халық күйі «Келіншек». Ертеректе үлкен тойларда қыз - келіншектер өздерінің заңдылығымен бірге ән-күй тартып және де би билеген. Сондай-ақ бұл күйді – ритмикалық күй деп атаймыз. Күй тартысы сияқты. Нүктелі нота екі жақтың (ұл мен қыз) тартысын білдіреді. П.V ал он алтылық пен сегіздік нота би қимылындағы «сырға» белгісін білдіреді. ПVV П. V сонымен қағыс үйренейік

П. V П. V П. V П. V

1ге 2 ге 3ке4 ке

Қағыс үйрену

Р итм қағу

П. V П. V П. V П. V

С и₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Ля₁

П . V V П. V П. V П. V

Си₁ До₂ До₂ До₂ До₂ До₂ До₂ До₂ Ля₁

П. V П. V П. V П. V

С и₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Си₁ Ля₁

П. V V П. V П. V П.

Си₁ До₂ Ре₄ Ре₄ Ре₄ Ре₄ Ре₄ Ре₄

Сабақты қорытындылау: берген тапсырманы жаттау.

Сабақтың жалғасы: 3

Оқушыға сабақты бастамас бұрын мұғалімнің орындауына тыңдап алып, талдату керек. Одан әрі күйдің шығу тарихымен автордың не көрсетпек ойын талдап пікір – талас жасау сонда балалардың қызығушылығын арттырып дами бастайды ойы күрделенеді.

Мақсаты: Балалардың зейінін сабаққа аудару есте сақтау қабілетін сергіту. 3 сыныпта өткен бағдарламаны арасында қайталау оқушыны қызықтырып ой өрісін кеңейту. Би қимылдарын жасап, ритмді салыстыру сонда нүктелі ритмді есте жақсы сақтайды.

П . V П . V П. V V П . V

С оль₂ Соль₂ Соль₂ Соль₂ Фа₁ Соль₂ Ля₃ Фа₁ Фа₁

П. V V П . V П . V П

Ми₁ Фа₂ Соль₃ Ми₁ Ми₁ Ре₁ Ре₁ Ре₁

П . V П . V П . V П . V

С и₁ Си₁ Си₁ Соль₀ Ля₁ Ля₁ Ля₁ Си₁

П. V V П. V V П . V П

Ре_6/4 Ре_6/4 Ре_6/4 Ре_0/1 Ми₂ Фа₃ Соль_Б - -

П . V П . V П . V П . V

С и₁ Си₁ Си₁ Соль₀ Ля₁ Ля₁ Ля₁ Си₁

П . V V П. V V П . V П.

Ре₄ Ре₄ Ре₄ Ре₄ Си₁ Ля₁ Соль_Б Соль_Б Соль_Б

Сабақты қорытындылау: Оқушыға күйдің нотасын ауызша айтқызып, домбыра бойында қалай орналасқанын жаттатқызамын. Бас буын, ортаңғы, негізгі буындарды талдап оқытамын. Сабақтың соңында күйді практикалық, теориялық талдаумен, шығу тарихын түсінумен домбырада нотаны оқумен аяқталады.

Үйге тапсырма: Сабақ қорытындысы күйді жаттап талдау.

Сабақ:4 Оқушыларға рухни – танымдық тәрбие беру, композиторлардың күйлеріне қызығушылығын арттыру.

Мақсаты: Оқушылардың күйшілік өнерін дамыту.

Сабақ түрі: Дамытушылық

Сабақ барысы: Күй тартыс қыза түседі. Жаңа сабақты бастамас бұрын оқушылардың дайындығын бақылап, өткен күйлердің біреуіне ойнатамын. Шығармадан алған әсерін сұраймын.

Осындай жауаптарын тақтаға жаздырған соң, осы көңіл күйден ауытқымай тұрғанда қандай қағыс, ритмдер білесіңдер деп ой қозғау сұрағын берелік.

Қ ағыс жаттығулары

П. V П

П. V

П. V V П. V V

П. V V П. V

Әрі қарай жаңа сабақты түсіндіре отырып, күйдің күрделісі - саға. Сағаны түсіндіріп, ойнатамын.

П . V П . V П . V П . V

С оль₁ Ля₂ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃

П. V V П. V V П . V П . V

Л я₂ Си₃ До₄ Си₃ До₄ Си₃ Ля₂ Ля₂ Ля₂ Ля₂

П. V V П. V V П . V П.

Соль₁ Ля₂ Си₃ Ля₂ Си₃ Ля₂ Соль₁ Соль₁ Соль₁

Сабақ жалғасы: 5

Сабақтың жалғасында күйден не ұққанын тексеру үшін жеке – жеке ойнатамын. Бастан аяқ талдатамын. Түсінбеген жерлерін қайтадан түсіндіріп, жеке орындатып, жұмыс жасаймын. Қағысын ритммен көп жұмыс жасау керек. Әсіресе оң қол қимылдары, сосын сол қолдағы саусақтардың дұрыс орналасуы. Оң қолда қағыс орналасуы болса, сол қолда саусақтардың дұрыс қалыптасуы сонда ғана шығарма дұрыс ойнала алады.

П . V П . V П . V П . V

С оль₁ Ля₂ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃ Си₃

П. V V П. V V П. V П. V

Л я₂ Си₃ До₄ Си₃ До₄ Си₃ Ля₂ Ля₂ Ля₂ Ля₂

П. V V П. V V П. V П. V

С оль₁ Ля₂ Си₃ Ля₂ Си₃ Ля₂ Соль₁ Соль₁ Соль₁ Соль₁

П. V V П. V V П. V П. V

Фа₁ Соль₂ Ля₃ Соль Ля Соль Фа₁ Фа₁ Фа₁ Фа₁

П. V П. V П. V П.

Ми₁ Ми₁ Ля₄ Ля₄ Ре₁ Ре₁ Ре₁

1 – бөлім қайталау. Кіріспе қайталау

Сабақтың қорытындысы: Күй аңызы шығармасы бойынша күйдің тектен – тегіс тумайтынын білдіріп, баланың тартқан нұсқасын, күй тартысын құр қалдырмайтынын байқап, өнері биіктепөрісі кеңейгенін білуге болады. Жаттау.

Сабақ барысы: 6 Қорытынды сабақ

Ұстаз үшін ең бастысы - өз мамандығын жетік меңгеріп, іздеріден талмайтындығы. Өнерді насихаттау, өшпес өнер иесін ардақтау. Бойындағы адамгершілік қасиеттерін қалыптастырып өнерге деген сүйіспеншілік сезімдерін ояату.

ІІ тарау7

Сабақ барысы: Той бастар. Дина Нұрпейсова

«Әсем қоңыр» кітабынан 1991 ж. Дина Нұрпейсова – қазақ музыка мәдениетінің аса көрнекті қайраткерлерінің бірі. Оның есімі Қазақстанның түкпір – түкпіріне тіптен Одақ көлеміне де кеңінен таралған. Дина күйші, әрі тамаша домбырашы, ғажайып дарын. Дина қазіргі Орал облысының Жаңа қала ауданында кедей шаруаның жанұясында дүниеге келген.оның бойына музыкаға деген құштарлық,Ынта – ықылас домбыраны жап-жақсы тартқан әкесінен дариды.

Той бастар – бұл күйді 1940 жылы Қазақстанның жиырма жылдық тойына, халқымыздың қуанышына арнап шығарған. 1940 жылы Қазақ республикасы өзінің жиырма жылдығын тойлады. Осы даңқты оқиғаға Дина Нұрпейсова «Той бастар» атты күйін арнады. Бұл шығармада автор аспаптың барлық көркемдік мүмкіндіктерін пайдалана отырып, елміздің сол кездегі тірлік – тынысын паш етті.

«Той бастар» нотаға түсірген А.Жұбанов, Ш.Қажығалиев

Көңілді, орташа екпінмен

Дар 2/4 қағыс П П V П V

П П V П V П V П

Ля Ля қайталау

Ми_Б Ми_Б Фа₂ Ми Фа Ля Ля Ля

Ү стіңгі шиекте ойналады.

П П V П V П П V П V П V П

До₁ - - Ре₂ Ми₄ Фа₄ Ми₄ Ми₄ Фа₄ Ми₁ До₁ До₂ До₂

П V П V П V П V П V П V П

Фа₂ - Фа₂ - Ми₁Фа₂МиФа Соль₄ Ми₁ До_0/2 До_Б-2 До_Б/2

С абақ жалғасы:8

Дина күй тартқанда толық үн шы,ару үшін ішекті оң қолының бес саусағымен бірдей қағатын, ал енді бірде күйдің кейбір эпизоттарында екі ақ саусақпен (бармақпен сұқ қол) тартатын, кейде Дина үшін бір саусақтың өзімен қағу да (сұқ қол немесе шынашақ) жеткілікті болатын.

Мінекей ендігі мақсатымыз: оң қол саусақтардың атқаратын міндеттері немесе дыбысты қатты шығару, яғни көңілді тарту күйді біртегіс ойнау тәсілдері.

Сонымен бірге, оқушыларды пысықтыққа тәрбиелеу, эпизоттар тәсілін дамыту.

Дина Нұрпейсованың орындаушылық өзнерінде көркемдік тәсілдердің бірі – паузаның ерекше роль атқарғанын атап өту орынды. Ол паузаны күйдің кейбір эпизоттарында күй өрісінің одан әрі дамуында тыңдаушылардың назарын аудару үшін әдейі қолданатын. Алайда, бұл үнсіздік емес еді, қайта әуенді «әндеткен» паузалар болатын - ды.

«Домбыраның әр пернесінің өз мәні бар, домбыра тартқанда олардың өз мән - мазмұнын дұрыс анықтау бірден бір шарт. Домбыра шеткенде оны адамша сөйлетіп, сол арқылы белгілі бір күйдің мән мазмұнын тыңдаушыға толық жеткізу керек» - дейтін Дина.

П V П V П V П V П V П V

Фа₂ - Ля₄ Фа₂ Ми₁ Ми₁ Фа_6/2 Ми₁ До₁ До₁ Ре_Б/2 До₁

П V П V П V П П V П V П П V

Ля₁ Ля₁ Си_0/1 Си_0/1 До_Б/2 - - Ре₄ До₂ Ре_Б/2 - - Ми₄ До₁

П V П V П V П V П V П V

Ля₁ - Си₁ - До₂ - - Си₁ Ля₁ - - Ми_Б

П П V П V П V П

Ля - Ми_үсті Ля Ми_Б Ля Ля Ля

Сабақты қорытындылау: Сабақ қорытынлыда келе күйдің қағыс тәсілдерін анық ұғып бір тегіс және қатты дыбыс шығарып ойнауды үйрену.

Үйге тапсырма: «Той бастар» күйін жаттау.

Сабақ:9 Балардың музыкалық қабілетін дамыту

Мақсаты: Күйдің шрихтарын үйрену (қатты, жәй, орташа)

Сабақ түрі: Дамытушылық

Сабақ барысы: «Той бастар» Дина. Дина күйлерінде шындығында оның шығармаларындағы динамикалық айшықтар мен ерекше шрахтар байлығы көпшілік алдында күйді әрлеп мәнерлеу ниетінен туған емес мұның бәрі шығарма мазмұнынашу мақсатына бағындырылады. Әдетте, домбырашылар күй тартқанда бастан аяқ біркелкі дыбысты бір ырғақта ойнайды.Ал Динаның орындаушылық өнеріне әр алуан динамикалық және агогикалық риң, кенеттен пайда болатын пауза (тыныс) гимканда, мәнерлеудің тағы басқа да түрлері тән еді. Оң қолын еркін жүгірте отырып, бірде тиекке тағы (forte - қатты),бірде шекті домбыраны мойныңа таяу жерінен (plano - адырын) қалатын.

Сол қағыста форте мен пианолармына орта сағады білінеді.

F – forte – форте – оретасы.

П V П П V 3 П V П V П V

До₁ Ре₂ Ми₄ Ми₄ До₁ 4 Ре₂ - Ре₄ - Ре₄ До₁

3 П V П V П V 2 П V П V

4 Ре₄ Си₁ Ре₄ Си₁ Ре₄ Си₁ 4 Ля Ля Ля Ля

Р – piano – пиано – ақырын қайталау

m f – мецефорте – сәл қатты

П V П V П V П V

Ре₂ Ре₂ Фа₄ Ми₄ До₁ До₁ Ре₂ До₁

П V П V П V V V

С оль₀ - Ля Си₂ Ре₄ До₂ До₂ До₂ Си₁

П V П V П П V П V П V П

Ля - - Ми_Б Ми_Б - - Ми_Б Ми_Б Ля - -

Сабақ міндеті:10 Оқушылардың ой-өрісін дамыту

Сабақ мақсаты: Күй ерекшеліктері

Сабақ жалғасы: Сабақ түрі жаңа аппликатура үйрену. Атақты домбырашының орындаушылық стилінің қайталанбас ерекшелігін айқындай отырып, академик А.Жұбанов былай деп жазды.

Бұған дейін Құрманғазының, Дәулеткерейдің басқа да халық компазиторлардың ішінен Динадай домбыра тілін білетін ешкім кездескен емес. Талантты домбырашы домбыра тартудың өзіндік жолын салып кетті Құрманғазыдан басқа домбырашы халық компазиторларының көбісінің оң қолының өнері күйдің басынан аяғына дейін бір қалыпта қосылып отыратын болса, Динада ол әлсін - әлсін өзгеріп шығарманың майын тамыза музыкалық картинаның алуан түрлі өрнегін жасап отырады. Ал оң қолдың өнері күйдің формасы мен мазмұның көрсетуде шешуші жағдай атқарады десе де болады.

саға mf - мецефорте

П П V П V П П V П V П П V П V

Ф а₁- - Фа₁ Соль₀ Ля₄ - - Ля₄ - Ля₄ - - Ля₄ -

П П V П V П П V П

Ля₄ - - Ля₄ - - қайталау Ми₁ - -

F – форте

П П V П V П П V П V П V П

Ми₁- - Фа₁ Соль₂ Ля₄ Соль₂ - Соль₂ Ля₄ Ми₁ - -

P – piano қайталау

F – форте

П V П V П V П V П V П

Ля₂ - Си₄ Ля₂ Соль₂ - Ля₄ Соль₂ Ми₁ - -

P-piano қайталау

F – форте

П V П V П V П V П V П V П

Ля₂ - - - СольЛя СольЛя Си₄ Соль₂ Ми - -

P – piano қайталау

F – форте

П V П V П V П V П V П V П V П

Ля₂ - До₄ Си₂ Соль₂ - Ля₄ Соль₂ Ми₁ - Фа₂ Ми До₁ До₂ -

P – piano қайталау

П V П V П V П V П V П V П V П V

Ля₂ - До₄ Си₂ Соль₂ - Ля₄ Соль₂ Ми₁ - Фа₂ Ми До₁ До₂ Ре До₁

Үйге тапсырма: Берген тапсырманы қайталау. Форте мен пианоның айырмашылығын айыру.

Сабақ міндеті:11 Оқушылардың ой-өрісін өсіріп жаңа жаңалықтар ашып музыкалық сауаттандыру.

Мақсаты: Міндетті түрде көп жаттығулар жасап Динаның сол қол аппликатурасын кіргізу.

Сабақ түрі: Қайталау сабағы

Сабақ барыс: «Той бастау» Дина қайталау қортындылау Динаның сол қолының ерекшелігіне де кіргізуіміз көрсе оның ерекшелігін Динаға құрманғазы айтып кеткен Динаның қолының жаратылысыда ерекше еді Оныңсаусақтары өте салалы жіңішке, өте икемді болатын. Ол екі саусағымен ещқандай домбырашының саусақтары жетпейтін алшақ жатқан пернелерді баса салатын. Дина домбыра техникасын ерекше, өзгеше өзіндік аппликатура кіргізіп кетті. Соның арқасында Дина домбыраның ең қиын пассаждарын еркін тартатын.

Күйдің соңғы сағанасы.

Қайталау сабағы.

П V П V П V П П V

Л я₁ Ля₁ Си₁ Си₁ До₂ До₂ До₂ Ре₄ До₂

П V П П V П V П V

Р е₄ Ре₄ Ре₄ Ли₄ До₁ Ля₁ Ля₁ Си Си

П V П V П V П V П П V П V П V П

До_{2 -} - Си₁ Ля - - Ми Ля - Ми Ля Ми Ля - -

F -форте

П V П V П V П V П V П V

Ре₂ - - - - Ре₄ До₂ Ре₄ - - - Ре₄ Си₁

3 П V П V П V П V П V

4 Ре₄ Си Ре Си Ре Си Ля Ля Ля Ля

Р пиано қайталау І бөлім қайталау

Р пиано

П П V П V П П V П V П V П

До₁ - - Ре₂ Ми₄Фа₄ Ми₄ Ми₄ Фа₄ Ми₄ До₁ До₂ До₂

F П V П V П V П V П V П V П

Фа₂ - Фа₂ - Ми₁Фа₂МиФа Соль₄ Ми₁ До_0/2 До_Б-2 До_Б/2

Р пиано қайталау

П V П V П V П V П V П V

Фа₂ - Ля₄ Фа₂ Ми₁ Ми₁ Фа_6/2 Ми₁ До₁ До₁ Ре_Б/2 До₁

П V П V П V П П V П V П П V

Ля₁ Ля₁ Си₁ - До_Б/2 - - Ре₄ До₂ Ре_Б/2 - - Ми₄ До₁

П V П V П V П V П V П V

Ля₁ - Си₁ - До₂ - - Си₁ Ля₁ - - Ми_Б

П П V П V П V П

Ля - Ми_үсті Ля Ми_Б Ля Ля Ля

Р пиано қайталау

Қорытынды сабақ: 12

Мақсат: Динаның қазақ музыкасына қосқан өзіндік үлесін түсіндіру, күй тартысын көрсету.

Тәрбиелік міндет: «Ұлыға ұқсап бой түзер» деген сондай-ақ күйге өзіндік үлесін қосу.

Қазақ халқының дәстүрлі аспаптық өнерінің белгілі зертеушісі Ә. Мұхамбетова Динаның сирек кездесетін орындаушылық шеберлігінің ерекшелігін атай келіп.Осы күйлер Динаның өз орындауында таспаға жазылып нотаға түспеген болса, онда оның шығармалары өзіндік қасиеттерін жоғалтып алуы кәдік еді. Дина творочествосының домбырашылық өнердегі жеке дара стиль шындарының бірі болып қалуының себебі оның күйлерін өзгеден емес өзінен тікелей жазып алып қалуымыздан шығар – деп тұжырым жасайды.

Көптеген қолтума шығармалардың авторы болған үлкен суреткер, қайталанбас тамаша орындаушылық өнердің шебері Дина Нұрпейісова – күйшілік өнерде тұтас бір дәуір тудырып, өз халқының аспаптық музыкасын жомарттықпен байыпта. Қазақ ССР-ініңхалық артистері Қ. Жантілеуов, Р. Омаров, М. Хамзин, Ә. Ескалиев, Қ. Ақмедияров, ССРО халық артисі Н. Тілендиев, Қазақ ССР-інің Еңбек сіңірген артистері Б. Қарабаева Ә.Шәріпов, т.б оның күйлерін мұралан отырып қайталанбас орындаушылықдәтүрін одан әрі дамытты. Динаның шығармалары республикамыздың түкпір-түкпіріне кеңінен таралған. Оларды мектеп оқушылары көркем өнер әуезқойлар, профессионалдар орындайды. Дина күйлері өзінің мазмұндылығымен, маңыздылығымен, сұлу сазымен қазақ аспаптық музыкасының алтын қазынасының біріне айналды.

Өнер тану ғылымының Ғ. Бисенова

Сабақ қорытындылау: Той бастар күйін өз мәнерінде ойнап, деңгейіне жету.

Үйге тапсырма: Күйді бір тегіс ойнау

Сабақ 15

Мақсаты: Әсем ән үйрену

Тәрбиелік міндеті:Оқушыларды әсемділікке, сұлулыққа тәрбиелей отырып музыкалы сауаттылығын үйрету.

Сабақ барысы: Ән. «Туған күніңмен мама» Барынша домбырамен сүймелдеп үйрену Динаның 150 жылдық мерей тойына арнап ән арнау.

1. Дауыс ырғағын жасау

2. Сөзін жазып алу

3. Домбырада сүймелдеу

Сабақ 16

Ал енді оқушылардың күй өзгерістерін өздерін түсіндіріп, жұмбақтарды шешіп болған соң күйді тартқызу.

1. Талдап тарту

2. Бас біріктіру

IV тарау: Күйді бір тегіс ойнау соңынан «Туған күніңмен мама әнін орындатып – бұл бой сергіту» көңілдерін көтерген соң «Келіншек» күйін ойнап аяқтау.

Сабақ қорытындысы күй орындату арқылы қорыту.

Үйге тапсырма: күйлерді қайта-қайта ойнап, техника дамыту, ой өрісін өсіру, Дамытушылық сабағын жалғастыра

Сабақ 17

Сабақ: Халқымыздың ұлы күйшілеріне құрмет сезімін тудыра отырып,оқушылардың білім-таным қасиеттерін дамыту.

Мақсат: Күй анасы Динаның туғанына 150жыл толуына орай күйшінің өмірі мен шығармаларын насихаттау ұрпақтар сабақтастығының.

Сабақ түрі:Жалғасын ұғындыру. ашық сабақ.

Сабақ барысы: «Домбырашы қыз» Дина Нұрпейсоваға 150 жыл

1. Динаның өмірі мен күйшілік өнерін таныту.

2. Күй халық мұрасы екендігін, күйшілік өнер арқылы ұлттық аспаптардың қасиетін білуге, оны қастерлеуге, этикалық және эстетикалық тәрбиеге баулу.

3. Домбыра аспабында әр түрлі тәсілдерді қолданып, оқушылардың ойнау есте сақтау қиялдау, ойлау қабілеттерін шыңдай түсу.

Сабақтың көрнекілігін: Динаның суреті жинақтап топтастыру, күйлерін ойнау, арнау топтастыру.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру бөлімі.

І тарау Мұғалімнің кіріспе сөзі. Дина Нұрпейсова қазақ музыка мәдениетінің аса көрнекті қайраткерлерінің бірі. Оның есімі Қазақстанның түкпір-түкпінінен тіптен одан көлеміне кеңінен таралған мәлім. Дина 1861 жылы Орал облысында жаңа қала ауданында дүниеге келген. Әкесі Кенже мал бағушы жас кезінде күреспен айналысқан, атқа шабатын және домбырада ойнайтын, шешесі Жаниха да салатын әсіресе домбыра тыңдауды қатты ұнататын. Динаның бойына музыкаға деген құштарлы өз әкесінен дарыған. Дина бала кезінен-ақ бойында қазақы тектіліктің тұнып тұрғанын көрсете білді. Тіпті 9 жасар қаршадай қыздың даңқын естіп атақты дәулет керей күйші Құрманғазының өзі іздеп барған Дина Құрманғазының «Домбыраны қолына алғанда оны таратпас бұрын еңалдымен құлақ күйін келтіріп әбден бастап ал, мін осындай дайындықтан соң ған домбыра тартуға кіріс» деген сөзі өмір бойы өзіне бұлжытпас заң, қағада тұтынады. Сол кезден бастап ал Құрманғазы Динаны күй айтыстарынақатыстырып, өз күйлерін ойнатып басқа да күйшілердің күйін тартқызып орындаушылық әдіс тәсілін күй шығарта бастайды. Әрбір күйі өзінше бір тарихқа құралған соның бірі «Той бастар» «Той бастар» күйі Қазақстанның жиырма жылдық тойына халқымыздың қуанышына арнап шығарған.

ІІ тарау Енді сұрақтар.