1. Студенттің өзіндік жұмысы (сөж) аумағындағы сабақтарының жоспары.

СӨЖ өткізу мақсаты: студенттерге кеңес беру; олардың баяндамалар, рефераттар қорғауы.

Тақырып 1. Тарихи грамматика пәні және оның зерттеу объектісі

Сабақтың мақсаты: Тарихи грамматика пәнінің зерттеу нысанасын айқындау; Тарихи грамматика пәнінің зерттеу нысаналарымен танысу, зерттеу әдіс-тәсілдерін меңгерту; Қазақ тілінің тарихи грамматикасының басқа ғылым салаларымен байланысын ашып көрсету; Пәнді оқытудың мақсат, міндеттерін, зерттеу нысаналарын айқындау.

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Қазақ тілінің тарихи грамматикасының басқа ғылым салаларымен байланысы

2. Пәнді оқытудың мақсаты

3. Пәнді оқып-үйренудің міндеті

4. Қазақ тілінің тарихи грамматикасының ғылымының зерттеу нысаналары

Әдістемелік нұсқаулар: Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы ғылымының тіл біліміндегі орнын айқында. Қазақ тілінің тарихи грамматикасының басқа ғылым салаларымен байланысын дәлелде. Қазақ тілінің тарихи грамматикасының мақсат, міндеттеріне сипаттама бер.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

2. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

3. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

4. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

5. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

6. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

Тақырып 2. Қазақ тілі тарихын зерттеудің әдістері

Сабақтың мақсаты: Қазақ тілі тарихын зерттеудің әдістерін меңгерту

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Қазақ тілі тарихын зерттеудің қандай әдістері бар?

2. Тарихи- салыстырмалы әдістің қолданылатын негізгі орындары қандай?

3. Ретроспективтік тәсіл арқылы тіл тарихын қалай зерттейміз?

4. Тілдің қазіргі қалпын зерттейтін әдіс- қай әдіс?

5. Универсалий әдістің қолданылатын жері?

Әдістемелік нұсқаулар: Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Қазақ тілі тарихын зерттеудің әдістерін жете меңгере отырып, әрқайсысына сипаттама бер.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

2. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

3. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

4. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

5. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

6. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

3-тақырып. Қазақ тілі тарихын кезеңдерге бөлу принциптері

Сабақтың мақсаты: Қазақ тілінің қалыптасу тарихын кезеңдерге бөлуді меңгерту және

қазақ тілі даму дәуірлерін жіктеудегі басқа көзқарастармен таныстыру.

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Түркі тілдері қандай дәуірлерді бастан кешірген?

2. Қазақ тілінің тарихы қандай кезеңдерді қамтиды?

3. Алтай дәуірінде қандай дыбыстық ерекшеліктер болды?

4. Түркі тілдерінің қазіргі батыс және шығыс топтары қай дәуірде қалыптасты?

5. Орта ғасырларда қандай жанр дамыды?

6. Қазақтың ұлттық әдеби тілі қашан қалыптасты?

Әдістемелік нұсқаулар: Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Қазақ тілінің тарихи кезеңдеріне сипаттама бер. Қазақ тілі даму дәуірлерін жіктеудегі басқа ғалымдардың пікірлеріне шолу жаса.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

2. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

3. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

4. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

5. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

6. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

4-тақырып. Қазақ тілінің түркі тілдері жүйесіндегі орны

Сабақтың мақсаты: Студенттерге қазақ тілінің түркі тілдері жүйесіндегі орны туралы мағұлмат беру.

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

Бақылау сұрақтары:

1. Академик А. Н. Самойлович түркі тілдерін фонетикалық және морфологиялық айырым белгілеріне, этникалық түпкі негізіне қарай қанша топқа бөлді?

2. Әр топтың өзіндік ерекшеліктері қандай?

3. Қазақ тілі қай топқа жатқызылды?

4. «Жас мөлшерін» анықтауға құрылған классификцияны кім құрастырды?

5. Жаңа тілдер тобын да қандай дыбыстық ерекшеліктер болды?

6. Қыпшақ тілдер тобынан қандай тілдер жатады, өзіндік ерекшеліктері қандай?

Әдістемелік нұсқаулар:Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Академик А. Н. Самойловичтің классификциясына талдау жаса. Қазақ тілінің түркі тілдері жүйесіндегі орнын анықта.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

2. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

3. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

4. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

5. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

6. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

Тақырып 5. Көне түркі тілінің фонетикалық сипаты

Сабақтың мақсаты: Қазақ тілінің тарихи фонетикасының негізгі заңдылықтарымен таныстыру

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Көне түркі руникалық алфавитінің тарихи фонетикалық негіздері

2. Қазақ тілінің тарихи фонетикасының негізгі заңдылықтары

Әдістемелік нұсқаулар:Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбі р сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Көне түркі руникалық алфавитінің тарихи фонетикалық негіздеріне талдау жаса. Қазақ тілінің тарихи фонетикасының негізгі заңдылықтарын айқында.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Айдаров Ғ. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.А, 1986.

2. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Орхон-Енисей және көне ұйғыр жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1995.

3. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1986.

4. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

5. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

6. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

7. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

8. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

9. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

Тақырып 6. Жеке дауыстылардың дамуы

Сабақтың мақсаты: Дауысты дыбыстар сәйкестігінің заңдылықтарымен таныстыру

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Тілдегі әртүрлі фонетикалық құбылыстар

2. Дауысты дыбыстар жүйесі, дамуы

3. Дауысты дыбыстар сәйкестігінің негізгі заңдылықтары

Әдістемелік нұсқаулар:Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Тілдегі әртүрлі фонетикалық құбылыстарға мысалдар келтір. Дауысты дыбыстар жүйесі, даму тарихы, дыбыстар сәйкестігінің негізгі заңдылықтарын анықта.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Айдаров Ғ. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.А, 1986.

2. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Орхон-Енисей және көне ұйғыр жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1995.

3. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1986.

4. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

5. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

6. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

7. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

8. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

9. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

Тақырып 7. Жеке дауыссыз дыбыстардағы тарихи өзгерістер

Сабақтың мақсаты: Дауыссыз дыбыстар сәйкестігінің заңдылықтарымен таныстыру

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

4. Тілдегі әртүрлі фонетикалық құбылыстар

5. Дауыссыздыбыстар жүйесі, дамуы

6. Дауыссыз дыбыстар сәйкестігінің негізгі заңдылықтары

Әдістемелік нұсқаулар:Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Тілдегі әртүрлі фонетикалық құбылыстарға мысалдар келтір. Дауыссыз дыбыстар жүйесі, даму тарихы, дыбыстар сәйкестігінің негізгі заңдылықтарын анықта.

Ұсынылатын әдебиеттер:

10. Айдаров Ғ. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.А, 1986.

11. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Орхон-Енисей және көне ұйғыр жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1995.

12. Айдаров Ғ., Құрысжанов А., Томанов М. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.– А, 1986.

13. Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка.-А, 1997.

14. Аманжолов С. Тарихи грамматика курсына керекті материалдар.–А, 1964.

15. Аманжолов А. Түркі филологиясы және жазу тарихы.–А, 1996.

16. Әбілқаев А., Өміралиев Қ. Қазақ тілі тарихи грамматикасының практикумы.–Алматы, 1973.

17. Әбілқаев А., Өміралиев Қ., Сарыбаев Ш. Қазақ тілі тарихи грамматикасына арналған бақылау-пысықтау жаттығулар жинағы. –А, 1989.

18. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. –А, 1988.

Тақырып 8. Түбір сөз дамуының мәселелері

Сабақтың мақсаты: Түбір сөздің даму тарихы, түбірлердің синкретизмімен таныстыру

Тақырыпқа байланысты негізгі сұрақтар:

1. Түбірдің алғашқы сипаты

2. Бір буынды түбірлер

3. Түбірлердің синткретизмі

Әдістемелік нұсқаулар:

Ұсынылған әдебиеттерді қарастыр; өзіңе қажеттісін сұрыптап алып, әрбір сұраққа жеке-жеке жауап жазып, мүмкіндігінше конспект жаса. Түбірдің алғашқы сипатын айқында. Бір буынды түбірлерге, түбірлердің синткретизміне мысал келтір.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Қордабаев Т., Томанов М. Тарихи грамматика мәселелері. - А, 1975.

2. Салқынбай А. Тарихи сөзжасам.- А, 1999.

3. Аманжолов А. Глагольное управление в языке древнетюркских памятников.. -Москва, 1969.

4. Әбілқасымов Б. Алғашқы қазақ газеттерінің тілі. –А, 1971.

5. Әбілқасымов Б. ХУШ-ХІХ ғасырлардағы қазақ әдеби тілінің жазба нұсқалары. -А, 1988.

6. Базылхан Б. Моңғол-қазақ тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы. - Өлгий, 1973.

7. Балақаев М., Сыздықова Р., Жампейісов Е.Қазақ әдеби тілінің тарихы. –А, 1968.

8. Баскаков Н.А. Введение в изучение тюркских языков.-М, 1962.