35. Жасанды жарықтандыруды бағалау және есептеу

Жасанды жарықтандыруды жарық көздерін орналастыру тұрғысынан біркелкі және әркелкі жарықтандыру деп бөледі. Біркелкі жарықтандыру жүйесін жұмыстын бір түрі ғана жасалатын орындарда қолданады. Әркелкі жарықтандыру жүйесін бірнеше жұмыс түрі жасалатын орындарда жұмысорындардын орналасуын ескере отырып, қолданады.

Қолданылымы жағынан жасанды жарықтандыруды жұмыстық, авариялық, күзеттік, кезекшілек, арнайы, эвакуацилық, бактерицидтік, т.б. болуы мүмкін

Дәрісхананың көлденең жасанды жарығын есептеу.

Жұмыс барысы:

1.Шамның меншікті күшін есепте.Шамның меншікті күші дегеніміз-барлық шамдар күшінің еден ауданына қатынасы.

2. Формула бойынша дәрісхананың көлденең жасанды жарығын (Е,лк) есепте.

Е= Р*Етабл/10*К

Мұндағы, Р- берілген бөлмеге арналған шамның меншікті күші, Вт/м2

Етабл- жарықтығы, белгілі шамның күшіне арналған 1.7 кестеде

К- қор коэффициенті.

Кесте

Кесте Меншікті күші 10 Вт/м2 болғандағы көлденең жарықтанудың минимальды көрсеткіші

Шамның күші (Вт)	Түзу жарық			Шашаған жарық
	120 B	220 B	120 B		220 B
40	26	23	22,5		19,5
60	35	27	30		23
100	35	27	30		23
150	39,5	31	34		26,5
200	41,5	34	35,5		29,5
300	44	37	38		32
500	48	41	41		35

36. Шуды анықтау және санитарлық бағалау, шуды нормалау әдісі

Шу бұл серпімді (газды, сұйық, немесе қатты) ортада бөлшектердің толқын тәріздес тербелмелі қозғалысы нәтижесінде пайда болатын әртүрлі жиіліктегі және қарқындылықты дыбыстар жиынтығын айтады.

Өндірістік қондырғыларды жобалағанда, құрастырғанда және қолданғанда шулар мен тербелістерді жою негізгі шаралардың бірі болып табылады.

Шу және тербеліс көздері ретінде қондырғылар және аппараттар, және де технологиялық қондырғаылар және аппараттар болады.

Қазіргі уақытта техниканың дамуы, кәсіпорындарды энергияты және тез қозғалатын қондырғылар және аппараттармен жабдықтау, адамның шудың әсеріне әрдайым ұшырауына әкеліп соқтырады.

Жұмыс орындарында шу және тербеліс деңгейінің жоғарылауы адам ағзасына зиянды әсер етеді.

Дыбыс толқындарының таралуы шудың сипаты үшін, шуды бағалау үшін және қорғану шараларын таңдау үшін маңызды біршама акустикалық факторлардың пайда болуымен бірге жүреді.

Шудың есту мүшелеріне әсерінен басқада ағзаның жүйесіне және мүшелеріне кері әсері бар екені белгілі. Бірінші кезекте орталық нерв жүйесіне әсері. Шулардың кері әсері оның әсер ету уақытын азайтумен, жұмыс және демалыс уақытын реттеумен төмендетуге болады.

Шу дыбыс тербелісінің жиілігімен, дыбыс қысымымен, дыбыс қарқындылығымен және дауыс қаттылық деңгейімен сипатталады. Дыбыс қысымын өлшеу үшін шу өлшегіш Ш-ЗМ, ИШВ-1 құралдары қолданады.

Шуды нормалау үшін екі нормалау әдісі қолданады: шудың анықталған спектрі бойынша және дыбыс деңгейі бойынша, дБ-мен. Бірінші әдіс тұрақты шулар үшін негізгі болып саналады және дыбыс қысымының деңгейін орташа геометриялық 63, 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000 и 8000 Гц жиіліктермен сегіз октавты жиілікте нормалауға болады.

Кесте 12.2 – Шу мен вибрацияның мүмкін деңгейлері

Жұмыс орындары	Орташа геометриялық жиіліктегі дыбыс деңгейінің қысымы, Гц									Дауыс деңгейі дБ эквиваленті бойынша
	63	125	250	500	1000	2000	4000	8000
Оператор және жұмыс бөлмелері	79	70	68	63	55	52	50	49	60
Лабороториялық тәжірибелерді өткізетін бөлмелер	94	87	82	78	75	73	71	70	80
Кәсіпорын аймағындағы жұмыс орындары және жұмыс аймақтары	99	92	86	83	80	78	76	74	85

Шумен күресу үшін техникалық және медициналық сипаттағы шаралар қолданады.Олардың негізгілері болып: --шудың пайда болу себебін жою немесе оны әлсірету; --дыбыс және вибро қорғау, дыбыс және вибро жұтқыш құралдарымен шу көзін қоршаған ортадан оқшаулау; --шудан жеке қорғану құралдарын қолдану; --медициналық сипаттағы сақтандыру шаралары;

Тербелістен, үйкелістен, соққылар салдарынан пайда болатын шумен күресудің ең тиімді жолы – қондырғылардың конструкциясын жақсарту.

Шумен күресудің шаралары технологиялық үрдістерге қазіргі заманғы құралдарды енгізу, шу көздерін оқшаулау, жеке қорғаныс құралдарын және архитектуралық – жобалау шешімдерін жақсарту болып табылады.

Шу – УД, ИД, діріл, қатты заттар, газдар, сұйықтықтың механикалық тербелісі болып табылады. Бұлардың барлығының адам ағзасына әсері жоғары.

Шуды өлшеу арнайы құралдармен анықталады. Оны ШУМОМЕР деп атайды. Шумомердің жұмыс істеу принципі мынаған негізделген: микрафон электрлік қысымда дыбыс толқындарын тудырады, сондай–ақ дыбыс қаттылығы күшейткіш күшімен өлшенеді, индикаторлық шкаламен және децибелмен (дБ) өлшенеді.