18.Жасанды жарықтандыру түрлері. Жасанды жарықтандыруға қойылатын гигиеналық талап

Жарықтандыру-қоршаған ортаны көзбен көруді қамтамасыз ету үшін,күн және жасанды жарық көздерінің жарық энергиясын қолдануды айтамыз.Жарықтандыру жүйелері мен түрлері 2 ге бөлінеді:олар табиғи және жасанды жарықтандыру.Табиғи жарықтандыру күн сәулесі,ал жасанды жарықтандыруға шамдарды қолдану арқылы.Жасанды жарықтандыру екі жүйеге бөлінеді.Олар:жалпы және аралас.Жалпының өзі 2 ге бөлінеді:жалпы біркелкі және жалпы шоғырланған.Жасанды жарықтандыруды таңдау:-жарықтандыру нормасына байланысты;-біркелкі жарықтандыру талабына байланысты;-құрал-жабдықтарды орналастыруға және жұмыс орнын ұйымдастыруға байланысты;-электр энергиясының алғашында жұмсалатын шығынына байланысты.

Жасанды жарықтандыру қызметіне байланысты түрлері:1) жұмысқа қажетті;2)авариялық(қауіпсіздікғимарат ішінде 2 лк,ғимарат сыртында 1 лк және вакуациялық;3)Күзетке қажетті;4)кезекшілік:ғимаратта 2 лк.

1. Жұмысқа қажетті-жұмыс орнында,ғимараттың сыртында орналасады.

2. Авариялық- апаттар кезінде қолданылады.Авариялық жарықтандыру қауіпсіздікті қамтамасыз етеді,егерде жарық кенеттен сөніп қалған жағдайда жұмысты қауіпсіз жүргізу үшін қолданады.Эвакуациялық-адамдар өтетін жер қауіпті болса,мына жерлерде орналастырылады:баспалдақтар,коридорлар,егер адам саны 50-ден аспаса-өтетін жолдарда,ал егер 50-ден асса-негізгі өтетін жолдарда,өндіріс бөлмелерде,адамдар үнемі жұмыс істейтін жерлерде,қосалқы бөлмелерде,адам саны 100-ден асса,табиғи жарықтандыру жоқ бөлмелерде,баспалдақтар мен бөлмелерде-0,5 лк,ашық жерлерде-0,2 лк.

Жарықтандыруды гигиеналық нормалау.

Жарықтандыруды нормалау:санитарлық норма және ереже №23-25-95 СН ж/е Е стандарттарына бағынады.

Жасанды жарықтандыру нормасы:1)Сандық көрсеткіш-оған жарықталғандық пен жарықтық алынады.2) Сапалық көрсеткіш-жарықтың жұмыс орнында біркелкі таралуы;3)Көзді шағылыстыру көрсеткіші;4)Жарықталғандықтың дірілдеу коэффициенті;5)Жарық көздері сәулелерінің спектрлік көлемі алынады.

Мемлекеттік стандарт 24940-96 Ғимараттар мен құрылыстардағы жарықталғандықты өлшеу әдістері«люксометр» құралымен өлшейді.Жарықты өлшейтін құрал «яркомер» деп аталады.

Жасанды жарықтандырудың көздері.

Көрсеткіші	Газразрядты шам				Қызу шамы
	төменгі қысымдағы ЛЛ	жоғары қысымды
		ДРЛ	ДРИ
1Жұмыс істеу принципі	Сынап разряды п/б →Ультракүлгін сәуле → Жарық сәуле				Вольфрам жібі қызады,жарық береді
2Спектр құрамы	Көзге жағымды	Жарықты аздап кемітеді			Жарықты аз кемітеді.
3Экономикалық тиімділігі	жоғары	өте жоғары		ДРЛ дан да жоғары	төмен
4 Кемшілігі	Жарықтың дірілдеуі, сынап	УК сәулесі жоғарыболады, сынап			Жарық аз,көпке шыдамайд,аз көлемді жарықтандырады.