27. Персоналды оқыту қажеттілігін қалай бағалауға болады.

Персоналды оқыту, персонал мотивациясы, қызметкерлер біліктілігінің дәрежесін бағалау- кадрлар потенциялының өсуіне, ұйым алдында тұрған міндетті орындауға деген күшті мотивациясы, жоғары мүмкіндіктері бар еңбек қорларын құруға әсерін тигізеді. Стокгольм экономика мектебі 4 елдерде персоналды басқару әдістер жүйесін зерттеді: Ресей, АҚШ, Қытай және Финляндия.

Зерттеулер болжамына қызметті бағалау, персоналды оқыту, қызметкерлердің жұмыс бабы бойынша жоғарылату, қызметкерлерге еркіндік құқығын беру, айнымалы төлеулер, жоғары еңбекақылар сияқты әмбебап персоналды басқару әдістерін қамтыды. Зерттеу жүргізу барысында айтылған барлық әдістер әр түрлі компаниялар мысалында қарастырылды.

Зерттеу қызметкерлердің қабілеттілігіне, оларды ынталандыру және жұмыс нәтижелерін жақсартуына әсер ету үшін оқыту және білімді жетілдіру және қызмет пен қабілеттілік нәтижелерін бағалау сияқты әдістер өте әсерлі болатынын көрсетті.

Жапонияның тігін өнеркәсібінде персоналды оқыту мен дамыту фирманың жетістікке жетуінің шешуші факторының бірі. Персоналдың жоғары кәсіптік деңгейі басқару әдістерінің заманауи техникасы мен технологиясын дұрыс қолдануға мүмкіндік береді. АҚШ пен Жапония кәсіпорындарында кәсіби өсіру және қайта даярлауға үлкен мән беріледі.

Американ фирмаларында персоналдың біліктілігін көтеру ірі масштабта жүзеге асырылады, өйткені бұл еңбек өнімділігінің өсуіне және фирманың бәсекеқабілеттілігіне әсерін тигізетін тиімді капитал салымы болып саналады.

Қызметкердің еңбек өмірінің дамуы үшін үздіксіз оқыту мен дайындық өте маңызды. Жапонияда адам ресурстарын ұзақ мерзімді дамытуға дотациялар бөлініп отырады, бұл жеке секторда жүйелі түрде оқыту мен дайындықты жүргізуге жәрдем беруге негізделген. Қазіргі күндегі персонал дамуы тәрбиелеудің күрделі үрдісі, оның соңғы мақсаты ұйымды жоғары білікті, оңай оқытылатын, шығармашылық, ұйым алдында бүгін және болашақта тұрған міндеттерді шешуге қабілетті, персоналмен қамтамасыз ету. Алайда республиканың тігін өнеркәсібі саласында персоналдың дамуына ешқандай қажетті көңіл бөлінбеуде. Қазіргі уақыт жағдайында кәсіпорын клиенттер сұранысын қанағаттандыратын, біліктілігін өсіретін курстар құру қажет. Оқыту бағдарламасы кәсіпорын өкілдерімен келісілген, оқыту ақысы тыңдармандарды қанағаттандыруы қажет, тек осындай жағдайда ғана кәсіпорын басшылары тарапынан өз кадрларын оқыту мен қайта даярлауға сұраныстар түсе бастайды. Орталықтар техникалық бағдарламалары бойынша, маркетинг, менеджмент, бизнес саласындағы бағдарламалар бойынша оқытылуы қажет.

28. Кәсіби оқыту қандай негізгі кезеңдерін көрсетіп сипаттаңыз. Міндеттердің алтыншы бөлімінде көрсетілген қызметкерлерді оқытуды ұйымдастыру, тиімділігін бағалау қызметіне тоқталып өтсем. Оның міндеті қызметкерлерді кәсіби оқыту. Кәсіби оқыту персоналды дамытудың маңызды факторы болып табылады.

Персоналды дамыту деп жұмыскердің біліктілігін жоғарылатуға бағыталған іс – шаралардың жиынтығын айтамыз. Ол ең алдымен төмендегіні қамтиды:

• Жалпы және кәсіби білім түріндегі қажетті білім, тәжірибе жинақтатып және кәсіпті игеруге оқыту:

• Біліктілігін жоғарылату, оның мәселесі-дамушы ҒТП-ке байланысты кәсіби білімі мен тәжірибесін жақсарту;

• Жетекшілік қызметке өткенде және жетекшінің мансабын қалыптастыруда қажет болатын танымдар мен дайындықтарды беретін басқару және жетекшілік ету мектебінде оқыту;

• Мағынасы бойынша басқа мамандықты игеру екінші білім алумен тең.

Алдыңғы қатарлы ұйымдар өз қызметкерлерінің кәсіби дамуына еңбекақы қорының 2 % -дан 10%-ға дейін құрайтын айтарлықтай қаржы жұмсайды. «Дженерал моторс» сияқты компанияларда бұл сома жылына 1 млрд АҚШ долларын құрайды.

Кәсіби оқыту – персоналды дамытудың маңызды факторы.

Оқытуды ұйымдастыру мен оның мақсатына сәйкес кәсіби оқытудың екі түрін көрсетуге болады:

• Нақты мамандандырусыз

• Нақты мамандандыру.

Оқытудың әдістері:

• Дәріс.

• Топпен талқылау.

• Жағдайды қолдан жасау.

• Жағдайды талдау.

• Басқару ойындары.

• Модельдеу.

Қазіргі замандағы ұйымдарда кәсіби оқыту деп келесі кезеңдерден тұратын кешенді үзіліссіз процесті айтады:

• Қажеттілікті анықтау;

• Жетекшілер мен мамандарды жұмысқа қабылдау кезінде оқыту;

• Жетекшілер мен мамандар үшін жыл сайынға оқыту;

• Біліктілікті жоғарылату.

Қазіргі заманғы менеджерлер кадрын дайындау мен қайта дайындауда жалпы және жеке фирмалардың деңгейінде аса мән юеріледі.

Әр компанияның қайта дайындаудың өз жүйесі бар.

Жапондық фирмалар бір жұмысшының оқуы үшін американдықтарға қарағанда үш-төрт есе көп шығынданады. Жапонияда үздіксіз оқу үрдісі еңббектің бір бөлігі болып саналады. Әр жұмысшы оқуға күніне сегіз сағат уақыт бқледію Оның төрт сағаты жұмыс есебінде, ал қалған төрт сағаты жеке есеппенн жүзеге асырылады.

Фирмаларда кәсіби оқытудың жапондық жүйесінің негізі болып «мықты жұмысшы» концкпцияы саналады. Оның мақсаты - жұмысшыларды бір мамандық бойынша ғана емес, кем дегенде екі-үш мамандық мамандық бойынша іріктеу мен дайындап, кейін өмір бойына біліктілігін арттыру.

29. Кәсіби оқытудың бағдарлама мазмұны мен тәсілдер таңдауы немен анықталады. Персонал – бұл ұйымның болашағын анықтайтын стратегиялық фактор, себебі, тек адамдар ғана жұмысты орындайды, идеяларды ұсынады және кәсіпорынның әрі қарай дамуына мүмкіншілік береді. Компанияның кәсіби даму, оқу және біліктілігін жетілдіру бағыттары Кадрлық саясаттың басты бағытының бірі - деп біледі және ол өз ретінде Компанияның алдына қойылған стратегиялық мақсаттары мен міндеттерін орындауға септігін тигізеді. Персоналды кәсіби оқыту деп жұмыскердің біліктілігін жоғарылатуға бағыталған іс – шаралардың жиынтығын айтамыз. Ол ең алдымен төмендегіні қамтиды:

• Жалпы және кәсіби білім түріндегі қажетті білім, тәжірибе жинақтатып және кәсіпті игеруге оқыту:

• Біліктілігін жоғарылату, оның мәселесі-дамушы ҒТП-ке байланысты кәсіби білімі мен тәжірибесін жақсарту;

• Жетекшілік қызметке өткенде және жетекшінің мансабын қалыптастыруда қажет болатын танымдар мен дайындықтарды беретін басқару және жетекшілік ету мектебінде оқыту;

Мағынасы бойынша басқа мамандықты игеру екінші білім алумен тең. Кәсіби оқыту – персоналды дамытудың маңызды факторы.

Оқытуды ұйымдастыру мен оның мақсатына сәйкес кәсіби оқытудың екі түрін көрсетуге болады:

• Нақты мамандандырусыз

• Нақты мамандандыру.

Оқытудың тәсілдері:

• Дәріс.

• Топпен талқылау.

• Жағдайды қолдан жасау.

• Жағдайды талдау.

• Басқару ойындары.

• Модельдеу.

Қазіргі замандағы ұйымдарда кәсіби оқыту деп келесі кезеңдерден тұратын кешенді үзіліссіз процесті айтады:

• Қажеттілікті анықтау;

• Жетекшілер мен мамандарды жұмысқа қабылдау кезінде оқыту;

• Жетекшілер мен мамандар үшін жыл сайынға оқыту;

• Біліктілікті жоғарылату.