2. Салыстырма жиіліктер полигоны және гистограммасы.

Варианттардан және олардың жиілігінен не салыстырмалы жиілігінен құралатын қатарды статистикалық дискреттік қатар дейміз.

Зерттейтін белгі (х)

Белгі жиілігі (m) (х) =m

∑ m= n Жиіліктің қосындысы таңдаманың көлеміне тең. Жиіліктің (m) таңдама көлеміне (n) қарым-қатынасы салыстырмалы жиілік дейміз (P). P= m/ n

Полигон және гистограмма.

Статистикалық тарату графика жүзінде полигон және гистограмма арқылы көрсетуге болады. Варианттың саны шамалы болғанда полигонды қолданады, ал вариантардың саны көп болса және белгілің таралуы үздіксіз болса гистограмманы қолданады.

(Х₁ ; m₁) не (Х₁; Р₁) қосатын сызықты жиілік полигоны (салыстырмалы жиілік) дейміз.

Тік төрт бұрыштан құралған сатылы графикалық фигураны гистограмма дейді.

О_х осі бойынша варианттардың деректерін орналастырады, ал О_у осі бойынша жиіліктің не салыстырмалы жиіліктің мәліметтерін орналастырады.

3. Сызықты регрессия. Регрессия тендеуі.Сызықты регрессия – берілген мәліметтер бойынша келешекте болатын мәндерді болжау үшін қолданатын статистикалық анализ құралы болып табылады. Кішігірім шаршылар әдісі – кездейсоқ қателіктері бар, тәжірибелік берілгендер негізінде құрылған модель параметрлерінің бағалау әдісі болып табылады. Бұл әдіс негізінде келесідей тұжырымдамалар жатыр: егер модель нақты (белгісіз) параметрін жақын мәнде ауыстырса, онда тәжірибелік және теориялық мәліметтер (берілген модель бойынша есептеліп шығарылған) арасындағы айырмашылықты азайту керек. Бұл КШӘ көмегімен модель параметрін аз қателікпен өлшеуге мүмкіндік береді. КШӘ-нде айырмашылық шамасы тәжірибелік мәліметтердің теориялық мәліметтерден айырмашылығының квадратқа алынған жалпы сомасы. Мұндағы алынған параметрлер айырмашылықтарының квадраттарының жалпы сомасы ең аз болуы керек;

∑ (У_і-у_і)

і

Мұндағы У - өлшенетін параметрдің теориялық, ал у- экспериментальді мәні.

КШӘ көмегімен алынған модель ең нақтылы болып табылады.

Сызықтық регрессиялық теңдеу. Әдетте у= х₁, х₂, х₃… тәрізді көптеген аргументтердің функциясы ретінде қарастырылып,

у=а+ bх1+ сх2+dx3+…

мұндағы а,в.с. және d – аргумент және функция арақатынасын анықтайтын теңдеу көрсеткіші болып табылады.Тәжірибеде тек қана кебір аргументтер ескеріледі, сол сиқты сызықтық регрессияны сипаттау кезіндегідей қарапайым жағдайда тек қана біреу:

у=а+ bх

№ 27 билет

1. Эпидемиологиялық талдаудың негізгі критерийлері

Зерттеуде эпидемиологиялық әдістерді қолданып, қоғамдағы патологиялық процесстердің, дерттердің және физиологиялық жағдайлардың пайда болу себептерін және заңдылығын анықтайтын ғылымды эпидемиология дейміз.

Берілген аймақта берілген құбылыстың таралуына әсер ететін эпидемиологиялық процесстің ерекшелігін анықтау мақсатымен әдістердің жиынтығын және шараларды даярлауын –эпидемиологиялық талдау дейміз.

Эпидемиологиялық талдаудың критериилері:

• Әлеуметтік-экономикалық (еңбек жағдайы, тұрмыс жағдапйы,т.б.)

• Әлеуметтік биологиялық ( жасы, жынысы, т.б. )

• Экологиялық (қоршаған ортаның ластығы )

• ұйымдастыру-медициналық (медициналық жәрдемнің деңгейі, сапасы, қолжетерлігі)

Эпидемиологиялық талдаудың көрсеткіштері:

• Індет дерттерді тіркеу және талдау (құрамын, жиілігін)

• Індеттен тыс дерттерді тіркеу және талдау (құрамын, жиілігін)

• Диспансерлеу (диспансерлік әдісімен толық қамту көрсеткіші)

• Профилактикалық тексеру (жалпы, алғашқы сырқаттанушылық)

2. Стерджес формуласы.Экспериментальдық зерттеуде алынған сандық мәліметтер ретсіз болады. Сол себептен бұл мәліметтер арқылы қортынды шығармаймыз. Сондықтан алғашқы деректерді өңдеу және топтастыру қажет.

Мәліметтерден керек ақпарат алу мақсатымен, алғашқы деректерді жүйелеу процессін топтастыру дейміз.

Интервалдардың санын және енін талдау келесі әдістер арқылы анықталады:

1. Стерджес формуласы: lgn

2. N 1 кесте арқылы

3. Топтың интервал санын таңдау.

Таңдама көлемі n	Интервал саны, К
25-40 40-60 60-100 100-200 >200	5-6 6-8 7-10 8-12 10-15

Интервал енін анықтаймыз

Интервал ені (есеп бойынша)

Ұсақ интервалдан және олардың жиілігінен не салыстырма жиілігінен құралатын қатарды интервалдық қатар дейміз. Интервалдлың бір мөлшеріне келетін жиілікті, жиілік тығыздығы дейміз.

Тік төртбұрыштан құралатын баспалдақ тәрізді фигураны гистограмма дейміз. Кездейсоқ шамалардың таралу сызығының симметриялығын және сүйір ұшының түрін ассиметрия және экцесс коэффициенттері көрсетеді:

Егер =0 таралу симметрия тәрізді болады.

Егер < 0 таралу кері болады

Таралудың сүйір бұрышының түріне экцесс коэффициенті сипаттама береді.

=

Егер > 0 таралудың сүйір ұшы үшкір болады.

Егер < 0 таралудың сүйір ұшы тегіс тәрізді болады.