§ 11. Yгин суффикс.

Уңгин хөөн ордг хүвиг суффикс гиҗ нерәднә. Суффиксәр дамҗад, шин үгмүд бүрднә: заһсн, заһсч, заһсчнр. С уффиксин темдг:

Ө 49. Зургуд шинҗлтн. Дора бәәсн үгмүдин тогтац заатн. Эн үгмүдлә зәңгс тогтатн.

Рис. лекарства рис. врача рис. группы врачей

эм эмч эмчнр

50. Суффикс -ч орулад, үгмүд тогтатн. Чинринь нег үгәр зааҗ бичтн.

Тоо – …, хөө – …, эрдм – …, така – …, зәңг – …, дуу – …, үкр – …, мөр – …, дәә – …, эм – …, заһс – …, хулха – …, көдлмш – … .

- Ч гидг суффиксәр дамҗад, нурһлҗ күүнә эрдм медүлҗәх үгмүд тогтна: толһа – толһач (глава), заһсн – заһсч (рыбак).

Ө 51. Улсин эрдм зааҗ бичтн. Эн үгмүдлә зәңгс тогтатн.

1. рис. Овцы, пастух. 2. рис. повар. 3. рис. художник.

4. рис. водитель. 5. рис. сапожник 6. рис. врач.

52. Yгмүдт кергтә суффикс тәвтн, зәңгс буулһҗ бичтн. Чинринь

цәәлһтн.

1. Зәңглә.. интервью авна. 2. Мана.. школ манна. 3. Аңһу.. чон бәрнә.

4. Школын ахла.. хург давулв. 5. Мини һаһа хулда.. болҗ көдлнә. 6. Көгҗм.. сәәхн айста ду бичнә. 7. Школын ахула.. классин хорас уһана.

Ө 53. Зургуд үгмүдләнь ирлцүлтн, үгмүдин уңгинь темдглтн, чинринь

цәәлһтн. Зәңгс тогтатн.

1. рис. бабушки. 2. рис. двух бабушек. 3. рис стула. 4 рис. стульев.

Бичх үгмүд: сандл, ээҗ, сандлмуд, ээҗнр.

54. Өггдсн суффиксмүд орулад, шин үгмүд тогтатн. Ю

м едүлжәхинь цәәлһтн.

-нр- -муд-мүд- Багш – … Үкр – … Эмч – … Сандл – … Сурһульч – … Школ – … Ээҗ – … Бичүр – … Эгч – … Самбр – … Ах – … Дегтр – …

- Нр- суффикс кү болн күүнә эрдм медүлҗәх үгмүдин олн то заана: багш – багшнр, ээҗ – ээҗнр.

-Муд-мүд, -с-, -д-, -уд - үд- суффикс цуг талдан үгмүдин олн то заана: мал – малмуд, көл – көлмүд.

О 55. Умштн. Буулһҗ бичтн. Темдглгдсн даалһвр күцәтн.

1. Балһсна тосхачнр² шин гермүд тосхҗана. 2. Шин сандлмуд² класс болһнд өлггдв. 3. Төлә соңсврч² көвүн. 4. Ноһалан дү күүкн йир уульмха². 5. Һалуд, нуһсд һолд өөмнә. 6. Мини ээҗ амрлһнд бәәнә.

7. Сәәхнәр дуулдг күн – дууч² гиҗ нерәдгднә.

56. Харар барлата үгмүдт сурврмуд тәвтн. Чинринь заатн.

1. Мини ах дала үүртә, энүг үүрсг² күн гинә. 2. Ээҗ хальмг авъяс сәәнәр меддг² күн. 3. Ширә деер мини умшсн² дегтр кевтнә. 4. Бурһста – уульмха² күүкн. 5. Шиндә сәәхн бүшмүдтә, эн кеемсг² күн.

Янзнь: (Ямаран?) Үүрсг – күүнә бәрц медүлҗәнә.

- Сг, -дг, -сн, -мха, -мсг суффиксмүдтә үгмүд юмна чинр, темдг медүлнә. Ямаран? гидг сурврт хәрү өгнә: (ямаран?) элгсг күн, махсг аңг, бичсн бичг, мартмха көвүн, инәмсг чирә.

Рис.

57. Чик хәрү олтн, күүндвр давултн. Хәрүһинь буулһҗ бичтн. Темдлгдсн даалһвр күцәтн.

– Махнд дурта болхла, ямаран гинә? – Меддг² күн өгнә.

– Оньдин йовхдан дурта күүг ямаран күн гинә? – Кеемсг² күн гинә.

– Умшад чиләсн дегтриг ямаран дегтр гинә? – Махсг² гинә.

– Оньдин ууляд бәәдг кү ямаран гинә? – Йовач² күн гинә

– Сәәхн хувцнд дурта күүг ямаран гинә? – Умшсн² дегтр гинә.

– Селвг өгдг күүг ямаран күн гинә? – Уульмха күн гинә.