165. Умштн. Цегин ормд чилгчсинь тәвтн. Киисклһнә багинь темдглтн.

1. (Юуна?) Хулһд.. нүкнә өөр мис гетәд сууна. 2. Дү күүкнь эгчин (юунас?) һосд.. хамгин сәәнинь шүүҗ өмсв. 3. Нуурт өөмҗәх (юунла?) нуһсд.. хамдан һалуд бәәнә. 4. Ээҗ һарудт бәәх (юуг?) (темсд..) цуглулв.

5. Аав хөөнә (юунд?) хурһд.. хот өгв.

Янзнь. Хулһдын – хулһн – 1-гч баг к – н.

Рис.

166. Дүрәр умштн. Нерәдтн. 1-гч баг киисклһнә бәәлһнә нерд салһҗ бичтн.

Кезәнә Шаазһа Туула хойр үр бәәҗ. Шаазһа йир мөшкәч билә. Туула әәмтхә билә. Нег дәкҗ эн хойр күүнднә:

– Туула, чини шүдн хурц болсн болхла, яһна!

– Юуна шүднлә әдл?

– Аратын шүднлә әдл.

– Э-э-э, Шаазһа, хурц шүднд юн сән бәәдви?

– Бор иньг мини, чини көл ут болсн болхла, яһна!

– Юуна көллә әдл?

– Гөрәснә көллә әдл.

– Яа-яа-яа, Шаазһа, ут көлд юн сән юмн бәәдви?

– Чамд, чиндр цаһан Туула, Һәрд шовуна хумсн бәәсн болхла, яһна!

– Э-э-э, Шаазһа, нанд Аратын шүдн, Гөрәснә көл, Һәрдин хумсн – эднә

алькнь чигн нөкд болшго. Мини зүркн әәмтхә. Туулан зүркинь чи бичә март.

О 167. Умштн. Хавсрлтд бәәх бәәлһнә нердиг олн тоод хүврәтн. Зәңгс тогтатн.

1. Бәәнә, Лагань, Элст гидг (балһсн) Городовиковск, Хальмг Таңһчд.

2. Цугтад, Басан Бадминович Городовиков, темдгтә, Эрдни Деликов, Калян Санҗ, – эн (нерн).

3. Теегәр, йовна, хөөнә (хурһн) гүүлдәд, өсрлдәд, хаврин.

4. Сөөһин (одн), гилвксн, цәәнә, теңгрт.

5. Сәәхн, Цаһана байрт, келнә, (өвгн, эмгн), йөрәл.

О 168. Умштн. Буулһҗ бичтн. Харар барлата үгмүдиг тогтацарнь йилһтн. Киисклһинь темдглтн.

1. Өндр нурһдта көвүд, күүкд баскетбол наадҗана. 2. Күүкд цасна ик архайгуд альхд секҗ хавлна. 3. Балһсна чемпионмуд өөдән нердәр ончрв.

4. Аав темәнә ботхдиг экләнь харһулв. 5. Биичнрин белкүсдәс шар, улан альчурмуд шавшна. 6. Ахин тәвсн шүүгүлд заһсдта хамдан цаяхас торч.

7. Хөд хурһдла кеер йовна. 8. Темәдин ноосар көнҗл кенә.

Янзнь. Балһсд ур – балһсн – 1-гч баг к-н.

Ө 169. Умштн. Зура тогтаҗ бичтн. 1-гч баг киисклһнә бәәлһнә нерд заатн.

Хальмг улсин шин җил – Зул. Зул өдр хальмгуд нас немҗ авна. Зул Зункван гегәнлә залһлдата. Эн өдр Зунква бурхн болсмн. Күн болһн Эзн Богд Зункван гегәнд зальврна.

Зулд ик эртәснь белдвр кегднә. Кеерәс цаһан өвс түүҗ авна. Сәәнәр хагсаһад, зулын һол белднә. Эн өвсиг йөркг гиҗ нерәднә. Бүлин күн болһна насна то деер неҗәд-хошад өвс немәд, һол кенә. Һол болһниг көвңгәр баглҗ ораһад, тус-тустнь оңһцин йоралд углҗ тәвнә. Оңһцд шар тос кенә. Һол болһниг деерәснь хойр хурһарн чимкнә. Тосн дорагшан орна. Энүнә хөөн һол сәәнәр шатна.

Зулын цөгц хойр янзта болна. Төгрг бичкн болн утулң оңһц. Бичкн төгрг цөгциг бурхнд шатана. Утулң цөгц насна цөгц болна. Зулын цөгциг хар һуйрар элдәд кенә.

Зулын өмн әмтн хурлд одна.

С у р в р м у д:

1. Хальмг улсин шин җил яһҗ нерәдгднә?

2. Эн байрт ямаран бурхнд зальврдмн?

3. Цаһан өвсәр ю кедмн?

4. Цаһан өвсиг яһҗ нерәднә?

5. Эн өдр әмтн ю немнә?

6. Ямаран зулын цөгцмүд кенә?

7. Ямаран хот белднә?

8. Альд мөргүл кенә?