
- •Уласныя імёны ў творчасці Янкі Брыля
- •Уводзіны
- •Літаратурнае імя як крыніца звестак пра героя
- •1.1. Імянаслоў прозы Янкі Брыля
- •1.2. Народна-гутарковыя формы імені.
- •1.3. Асаблівасці звароту да чалавека.
- •1.4. Імя як спосаб стварэння літаратурнага вобраза
- •Прозвішчы літаратурных персанажаў Янкі Брыля
- •2.1. Семантычная характарыстыка прозвішчаў
- •3.2. Марфемнае ўтварэнне літаратурных прозвішчаў
- •3.3. Роля прозвішчаў у літаратурным творы
- •Мянушка як трапны індэнтыфікатар героя
- •Заключэнне
- •Выкарыстаная літаратура:
Заключэнне
У працы быў разгледжаны шырокі пласт літаратурнай антрапанімікі Янкі Брыля, якая адыгрывае ў яго творчасці значную ролю, выступаючы пэўным літаратурным метадам. Анамастыкон пісьменніка сведчыць пра рэалістычнасць яго прозы, раскрывае багацце беларускіх і замежных імён, стварае асаблівы нацыянальны каларыт, паказвае непаўторнасць мовы.
Янка Брыль у сваіх творах выкарыстоўвае імёны, характэрныя для свайго рэгіёну і часу. Анамастыкон Янкі Брыля стварае рэалістычную карціну жыцця заходнебеларускай вёскі 20 – 40-х гг., дае звесткі пра тагачасны імянаслоў, нацыянальны, канфесійны склад беларускага паселішча, пра традыцыі ў выбары імёнаў.
Літаратурны онім служыць сродкам сацыяльнай ідэнтыфікацыі героя ў творы, паказвае на адносіны да яго іншых персанажаў. Формы імені дазваляюць прасачыць адметнасці народна-гутарковага маўлення, спецыфіку звароту да чалавека.
Пры выбары імені для героя пісьменнік улічвае пэўную семантычную нагрузку оніма, яго этымалагічнае і фонасімвалічнае значэнне, замацаваныя ўяўленні пра тое ці іншае імя. Гэта дапамагае Янку Брылю ўвасобіць мастацкую задуму, пакрэсліць пэўныя рысы ў характары героя, настроіць чытача на ўспрыняцце таго ці іншага вобраза.
Прозвішчы ў прозе Янкі Брыля найбольш поўна і ўсебакова раскрываюць вобраз героя, ідэю твора. Зразумела, таму пісьменнік падбірае ў якасці іх асноў яркія, трапныя апелятывы.
Прозвішча служыць сродкам сацыяльнай тыпізацыі, сведчаць пра час дзеяння твора, таму Янка Брыль выкарыстоўвае характэрныя для рэальнага анамастыкону семантычныя і структураўтваральныя формы прозвішчаў, улічваючы нацыянальную спецыфіку.
Адметным онімам, які трапна раскрывае вобраз героя, падкрэсліваючы асаблівасці знешнасці, характару, звычак, з’яўляецца мянушка. У прозе Янкі Брыля гэтыя найменні вучаць чытача арыгінальна падыходзіць да прачытання твора, ствараюць яркую карціну народнага побыту, сведчаць пра дасціпнасць і знаходлівасць пісьменніка.
Выкарыстаная літаратура:
Бардовіч, А. Шакун, Л. Марфемны слоўнік беларускай мовы / А.М.Бардовіч, Л.М.Шакун. – Мінск: Вышэйшая школа, 1989. – 718 с.
Баханькоў, А. Гайдукевіч, І. Шуба, П. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы / А.Я.Баханькоў, І.М.Гайдукевіч, П.П.Шуба. – Мінск: Народная асвета, 1990. – 396 с.
Беларуская анамастыка / Навука і тэхніка; пад рэд. М.В.Бірылы, В.П.Лемцюговай. – Мінск, 1985. – 150 с.
Брыль, Я. Аповесці і апавяданні/ Янка Брыль. – Мінск: БелСЭ, 1991. – 383 с.
Брыль, Я. “Мой радавод” / Янка Брыль // Роднае слова. –2005. – №6. – С. 85-90.
Брыль, Я. Повести / Янка Брыль. – Москва: Советский писатель, 1979. – 429 с.
Брыль, Я. Птушкі і гнёзды. Золак, убачаны здалёк / Янка Брыль. – Мінск: Ураджай, 2001. – 446 с.
Брыль, Я. Ты жывеш: Апавяданні, мініяцюры / Янка Брыль. – Мінск: Мастацкая літаратура. – 1973. – 232 с.
Брыль, Я. Ты мой найлепшы друг: Аповесці і апавяданні для ст.шк.узр. / Янка Брыль. – Мінск: Полымя, 1998. – 446 с.
Брыль, Я. “Яшчэ адзін…” / Янка Брыль // Дзеяслоў. – 2006. – №1. – С. 294-297.
Бугаёў, Дз. Служэнне Беларусі // Дз. Бугаёў, Спавядальнае слова. – Мінск: Мастацкая літаратура, 2001. – 326 с.
Вальтер, Х. Прецендентные имена и лексикографическая обработка прозвищ/ Х. Вальтер // Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С. 295 – 302.
Вихореева, Н. Имя собственное в романе Л.Улицкой “Казус Кукоцкого” / Н.Н. Вихореева // Имя текста, имя в тексте: сб. науч. тр. – Тверь: Лилия Принт, 2004. – С.130 – 139.
Гілевіч, Н. Дыялектны слоўнік / Н.І. Гілевіч. – Мінск: Беллітфонд, 2005. – 173 с.
Даніловіч, М. Слоўнік дыялектнай фразеалогіі Гродзеншчыны / М.А.Даніловіч. – Гродна, ГрДУ, 2000. – 266 с.
Деревяго, А. Антропонимы в поэзии Брюсова: функциональный аспект / А.Н Деревяго // Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С. 57 – 65.
Ивашко, В. Как выбирают имена / В.А.Ивашко. – Минск: Вышэйшая школа, 1998. – 239 с.
Имя – судьба / Современный писатель; под ред. А.Боброва. – Москва: 1993. – 235 с.
Ищук-Фадеева, Н. Смерть Тарелкина А.В.Сухова-Кобылина – парадоксы системы имён / Н.И. Ищук-Фадеева // Имя текста, имя в тексте: сб. науч. тр. – Тверь: Лилия Принт, 2004. – С. 90 – 103.
Калеснік, У., Брыль, Я.: Нарыс жыцця і творчасці / У.А.Калеснік, І.А. Брыль. – Мінск: Беларусь, 1990. – 256 с.
Коваль, В. Вторичные имена собственные в художественном тексте / В.И.Коваль // Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С.86 – 94.
Лемцюгова, В. Беларуская анамастыка. Дасягненні і песпектывы / В.П.Лемцюгова // Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С. 107 – 115.
Ляшчынская, В. Уласнае імя і паэтычная норма / В.Ляшчынская, Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – 127 – 132.
Майхровіч, С. Янка Брыль. Жыццё і творчасць / С.Майхровіч – Мінск: Дзяржвыдавецтва БССР, 1961. – 214 с.
Мезенка, Г. Беларуская анамастыка / Г.Мезенка. – Мінск: Вышэйшая школа, 1997. – 119 с.
Михалкина, Т. Антропонимы в романе А.И.Солженицына "В круге первом" / Т.А.Михалкина // Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С.137 – 141.
Никишов, Ю. Заметки об именах в"Евгении Онегине"/ Ю.М. Никишов, Имя текста, имя в тексте: сб. науч. тр. – Тверь: "Лилия Принт", 2004. – С.51-60
Руские имена в исторических лицах, церковных и народных приметах / сост. Н.И.Решетников. – Москва-Париж, 2002. – 463 с.
Слоўнік асабовых уласных імён / Беларуская навука; пад рэд. А.А.Лукашанца. – Мінск, 2005. – 176 с.
Струкаў, В. Нейтральныя прозвішчы ў мове раманаў "Палескай хронікі" І.Мележа // В.В.Струкаў, Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С.169 – 181.
Тлумачальны слоўнік сучаснай беларускай мовы у 5 т. Т.1 / БелСЭ; пад рэд. М.П.Лобан. – Мінск, 1977. – 608 с.
Тлумачальны слоўнік сучаснай беларускай мовы у 5 т. Т.2 / БелСЭ; пад рэд. М.П.Гапановіч. – Мінск, 1979. – 672 с.
Тлумачальны слоўнік сучаснай беларускай мовы у 5 т. Т.3 / БелСЭ; пад рэд. М.П.Гапановіч. – Мінск, 1979. – 672 с.
Тлумачальны слоўнік сучаснай беларускай мовы у 5 т. Т.5 кн.2 / БелСЭ; пад рэд. М.Р.Судніка. – Мінск, 1984. – 608 с.
Усціновіч, А. Антрапанімія Гродзеншчыны і Брэстчыны (14 – 18 стст.) / А.К.Усціновіч. – Мінск: Навука і тэхніка, 1975. – 175 с.
Фоменко, И., Минько, О. Имя текста и имя в тексте (на материале романа М.Булгакова "Мастер и Маргарита") // И.В.Фоменко, О.Н.Минько, Имя текста, имя в тексте: сб. науч. тр. – Тверь: "Лилия Принт", 2004. – С.113 – 127.
Шур, В. Беларускія ўласныя імёны / В.В.Шур. – Мінск: Мастацкая літаратура, 1998. – 237 с.
Шур, В. З гісторыі ўласных імёнаў/ В.В.Шур. – Мінск: Вышэйшая школа, 1993. – 156 с.
Шур, В. Онім у мастацкім тэксце/ В.В.Шур. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2006. – 215 с.
Шур, В. Онімы-алюзіі ў творах беларускай мастацкай літаратуры // В.В. Шур, Актуальные вопросы славянской ономастики. – Гомель: ГГУ, 2004. – С. 260 – 272.