
- •Əqidə üsullarinin tə’limi ayətullah misbah yəzdi
- •Birinci dərs
- •Din məfhumu
- •Üsuliddin və füruiddin
- •Dünyagörüş və ideologiya
- •İlahi və maddi (materialist) dünyagörüş
- •Din, asimani dinlər və onlarin prinsipləri
- •Dinlə bağli tədqiqat aparmağin əhəmiyyəti
- •Suallar
- •Yaşamaq insan üçün şərtdir!
- •Müqəddimə
- •İnsan kamillik axtaran bir varliqdir
- •İnsanin kamilliyə çatmasi əqlinə tabe olmaqla mümkündür
- •Əqli fəaliyyət nəzəri əsaslara ehtiyaclidir
- •Suallar
- •Əsasli məsələlərin həlli yolu
- •Müqəddimə
- •Mə’rifətin (tanişliğin) növləri
- •Dünyagörüşün növləri
- •Tənqid və araşdirmalar
- •Suallar
- •Beşinci dərs allahi tanimaq
- •Müqəddimə
- •Hüzuri və hüsuli mə’rifət
- •Fitri mə’rifət
- •Suallar
- •Altinci dərs allahi tanimağin sadə yolu
- •Allahi tanimağin yollari
- •Sadə yolun xüsusiyyətləri
- •Taniş nişanələr
- •Bürhanin mövzusu
- •İmkan və vücub
- •Səbəblər silsiləsinin sonsuz olmasi qeyri-mümkündür
- •Bürhanin bəyani
- •Suallar
- •Səkkizinci dərs allahin sifətləri
- •Müqəddimə
- •Allahin əzəli və əbədi olmasi
- •Varliq bəxş edən səbəb
- •Varliq bəxş edən səbəbin xüsusiyyətləri
- •Suallar
- •Doqquzuncu dərs zati sifətlər
- •Müqəddimə
- •Zati və fe’li sifətlər
- •Zati sifətlərin isbat olunmasi
- •Suallar
- •Onuncu dərs
- •Müqəddimə
- •Xaliqiyyət
- •Rübubiyyət
- •Üluhiyyət
- •Suallar
- •On birinci dərs
- •Müqəddimə
- •Allahin kəlami
- •Sidq (doğruçuluq)
- •Suallar
- •On ikinci dərs düz yoldan çixmağin səbəbi
- •Müqəddimə
- •Düz yoldan azmanin səbəbləri
- •İnhirafa səbəb olan amillərlə mübarizə
- •Suallar
- •Bir neçə şübhənin həll edilməsi
- •Hiss olunmayan varliğa e’tiqad
- •Allaha e’tiqad bəsləməkdə qorxu və cəhalətin rolu
- •Səbəbiyyət (səbəb-nəticə) prinsipi ümumi bir qanundurmu?
- •Təcrübi elmlərin nailiyyətləri
- •Suallar
- •Materialist dünyagörüşü nəzəriyyəsi və onun tənqidi
- •Maddi dünyagörüşün prinsipləri
- •Birinci prinsipin araşdirilmasi
- •İkinci prinsipin araşdirilmasi
- •Üçüncü prinsipin araşdirilmasi
- •Dördüncü prinsipin araşdirilmasi
- •Əksliklərin vəhdəti və mübarizəsi
- •Mülahizələr və tənqidlər
- •Kəmiyyətin keyfiyyətə keçməsi
- •Tənqidlər və mülahizələr
- •İnkari inkar qanunu
- •Tənqidlər və mülahizələr
- •Allahin yeganə olmasinin dəlili
- •Suallar
- •On yeddinci dərs tövhidin mə’nalari
- •Müqəddimə
- •1. Çoxluğun inkar edilməsi
- •2. Tərkibin inkar olunmasi
- •3. Zata artirilan sifətlərin inkar edilməsi
- •4. Əf’ali tövhid (fe’llərdə tövhid)
- •Bir şübhənin dəf edilməsi
- •İxtiyar barədə izah
- •Cəbrə meyl edənlərin yaratdiği şübhələrin dəf edilməsi
- •Suallar
- •On doqquzuncu dərs
- •Qəza və qədərin məfhumu
- •Elmi qəza və qədər və eyni qəza və qədər
- •Qəza və qədərin insanin ixtiyari ilə olan əlaqəsi
- •Şübhənin dəf edilməsi
- •Qəza və qədərə e’tiqad bəsəlməyin tə’sirləri
- •Suallar
- •İyirminci dərs
- •İlahi ədalət
- •Müqəddimə
- •Ədalətin məfhumu
- •İlahi ədalətin dəlili
- •Bir neçə şübhənin cavabi
- •Suallar
- •İyirmi birinci dərs nübüvvət məsələsinə müqəddimə
- •Müqəddimə
- •Bu bölmənin bəhsində hədəf
- •Kəlam elmində təhqiq metodu
- •Suallar
- •İyirmi ikinci dərs bəşərin vəhy və nübüvvətə olan ehtiyaci
- •Peyğəmbərlərin göndərilmə zərurəti
- •Bəşər elminin çatişmazliği və kifayət etməməsi
- •Peyğəmbərlərin göndərilmələrinin faydalari
- •Suallar
- •İyirmi üçüncü dərs bir neçə şübhənin həll edilməsi
- •Bir neçə şübhənin həll edilməsi
- •Suallar
- •İyirmi dördüncü dərs peyğəmbərlərin isməti (hər bir cəhətdən günahsiz olmasi)
- •Vəhyin toxunulmazliğinin zərurəti
- •İsmətin sair hallari
- •Peyğəmbərlərin isməti barəsində əqli dəlillər
- •Peyğəmbərlərin ismətinə nəqli dəlillər
- •Peyğəmbərlərin ismətinin sirri
- •Suallar
- •İyirmi altinci dərs bir neçə şübhənin cavabi
- •Suallar
- •İyirmi yeddinci dərs
- •Nübüvvətin isbatolunma yollari
- •Mö’cüzənin tə’rifi
- •Xariqüladə işlər
- •İlahi xariqüladə işlər
- •Peyğəmbərlərin mö’cüzələrinin xüsusiyyətləri
- •Suallar
- •İyirimi səkkizinci dərs
- •Suallar
- •İyirmi doqquzuncu dərs peyğəmbərlərin xüsusiyyətləri
- •Peyğəmbərlərin çoxluğu
- •Peyğəmbərlərin sayi
- •Nübüvvət və risalət
- •Ulul-əzm peyğəmbərlər
- •Suallar
- •Otuzuncu dərs
- •İnsanlar və peyğəmbərlər
- •Müqəddimə
- •Camaatin peyğəmbərlərə münasibəti
- •Peyğəmbərlərlə müxalifliyin səbəbləri
- •Peyğəmbərlərlə qarşidurma
- •Cəmiyyətin idarə olunmasinda bə’zi ilahi qanunlar
- •Suallar
Peyğəmbərlərin göndərilmələrinin faydalari
İlahi peyğəmbərlər insanın həqiqi təkamülü üçün düzgün yol göstərməkdən, vəhy alıb camaata çatdırmaqdan əlavə, insanların təkamülündə digər mühüm tə’sirlərə də malik olmuşlar ki, onların ən mühümləri aşağıdakılardır:
1.İnsan əqli çox mətləbləri dərk edə bilər. Lakin bunun üçün zamanın keçməsinə və çoxlu təcrübə əldə etməyə ehtiyac var. Bir yandan da insanların maddi işlərə baş qoşması, heyvani xislətlərin və meyllərin onlara qələbə çalması nəticəsində qəflət və unutqanlığa düçar olmaq və yaxud da düzgün olmayan tə’limlər və pis təbliğatlar sayəsində bu mətləblər xalq kütlələrindən gizlin qalır. Belə mətləblər peyğəmbərlərin vasitəsilə bəyan olunur, ardıcıl xatırlatmalar vasitəsilə onların tamamilə unudulmasının qarşısı alınır, düzgün və məntiqi tə’limlərlə pis tə’limatlara və çaşdırıcı fikirlərə sipər çəkilir.
Buradan da peyğəmbərlərin müzəkkir (xatırladan) və nəzir (ilahi əzabdan qorxudan), Qur’ani-kərimin isə zikr (xatırlatma) və təzkirə adlanmasının mühüm səbəbi aydınlaşır.
Əli (ə) peyğəmbərlərin be’sətinin hikməti barəsində belə buyurur: “Mütəal Allah Öz peyğəmbərlərini bir-birinin ardınca göndərmişdir ki, öz fitri əhdi-peymanlarına vəfa etməyi camaatdan istəsin, unudulmuş ne’mətləri onlara xatırlatsın, həqiqətlərin təbliğ və bəyan edilməsi ilə höccəti onlara tamam etsin.”
2.İnsanın tə’lim-tərbiyə, inkişaf və təkamül amillərindən ən mühümü davranış və rəftarda nümunə və ülgünün olmasıdır. Bunun əhəmiyyəti psixologiya elmində sübut edilmişdir. İlahi peyğəmbərlər kamil insanlar və Allahın tərbiyə etdiyi şəxslər olmaqla bu rolu ən gözəl formada ifa edir, müxtəlif tə’limatlardan əlavə, insanların ruhən tə’lim-tərbiyəsinə və ruhlarının aludəliklərdən təmizlənməsinə sə’y edirlər. Bildiyimiz kimi, Qur’ani-kərim tə’lim (elm öyrətmə) və təzkiyəni (saflaşdırma) yanaşı zikr etmişdir, hətta bə’zi hallarda təzkiyə tə’limdən qabaqda gəlir.
3.Peyğəmbərlərin insanların arasında olmasının bərəkətlərindən biri də budur ki, lazımi şərait yarandıqda camaatın ictimai-siyasi və mühakimə nəzərindən rəhbərliyini öz öhdələrinə alsınlar. Aydındır ki, mə’sum və günahsız bir rəhbər Allahın cəmiyyətə təqdim etdiyi ən böyük ne’mətlərdən biridir; onun vasitəsilə ictimai pozuntuların çoxunun qarşısı alınır, cəmiyyət ixtilafdan, pərakəndəlikdən, əyintilərdən xilas olaraq istənilən kamala doğru hidayət olunur.
Suallar
1.İnsanın yaradılmasında məqsəd nədir?
2.Allahın ilahi hikmət əsasında olan iradəsi insanın səadət və rəhmətinə aid olduğu kimi, onun bədbəxtçiliyinə və əzabına da aidiyyatı varmı? Bunların arasında fərq varmı?
3.İnsanın ixtiyari əməlləri, agahlıq üzündən seçim etməsi üçün hansı işlərə ehtiyacı vardır?
4.Nə üçün bəşər əqli lazım olan bütün mə’rifətləri tə’min etməkdə kifayət deyildir?
5.Peyğəmbərlərin be’sətinin zərurətini göstərən dəlilləri qeyd edin.
6.Əgər insan uzun təcrübələrdən istifadə edərək özünün dünya və ictimai səadətini tanıya bilsəydi, onda vəhyə ehtiyac qalardımı? Niyə?
7.İlk insanın peyğəmbər olmasına əqli dəlil gətirmək olarmı? Necə?
8.Peyğəmbərlərin varlığlının digər faydalarını bəyan edin.