Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
8 сынып база қ.тарихы.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
152.33 Кб
Скачать

§7. XVIII ғасырдың ортасындағы Қазақстан.

Кіші жүз аумағындағы қарама-қайшылықтың шиеленісе түсуі.

  1. Әбілқайыр ханның ұлы Нұралы Кіші жүздің ханы болды 1748 ж.

  2. Нұралы ханға жылына жалақы төленді 600 сом.

  3. Шекті руы өз билеушіміз деп таныды Батыр сұлтанды.

  4. Нұралының інілері өз бетінше тәуелсіз болуға тырысты Айшуақ пен Ералы.

  5. Башқұрттардың кезекті көтерілісі болды 1740 ж. Қарсақал бастаған.

  6. Башқұрттардың Ресей империясының отаршылдық саясатына байланысты кезекті көтерілісі болды 1755 ж. көтеріліс басшысы Батырша.

  7. Құрамында 50 000 адамы бар башқұрттар көшіп барды Кіші жүздің шекаралас аумағына.

  8. Орынбор өлкесінің губернаторы И. И. Неплюев.

  9. Қазақтардың билеушілеріне көтеріліске қатысқан башқұрттарды ұстап беруді немесе шекарадан қуып жығуды ұсынды Орынбор өлкесінің губернаторы И. И. Неплюев.

  10. Бұл ұсынысты қабыл алды Нұралы хан.

Жаңаесіл шекара шебінің салынуы.

  1. Ұзындығы 930 шақырым болатын Ертіс шекаралық шебінің құрылысының аяқталу мерзімі XVIII ғ. 50-жылдарында.

  2. Ертіс шекаралық шебінің ұзындығы 930 шақырым.

  3. Ертіс шекаралық шебінің құрамына кірді Омбы, Железинская, Жәмішев, Семей және Өскемен бекіністері.

  4. Тап осы кезеңде Өскемен бекінісінен Кузнецк бекінісіне дейін 723 шақырымға созылатын Колывановская шекара шебінің құрылысы да салына бастаған.

  5. Колывановская шекара шебінің ұзындығы 723 шақырым.

  6. Орта жүз қазақтары жерінің солтүстік аймағында Жаңаесіл шекара шебіндегі әскери бекіністер мен ұсақ-түйек дала бекіністерінің құрылысы жүріп жатты 1752-1755 ж.

  7. Үй шекара шебі мен Ертіс шекара шебінің арасында орналасқан бекіністер Звериноголовская, Покровская, Николаевская, Лебяжі, Полуденная, Петропавл, Пресновская және Кабанья.

  8. Үй шекара шебі мен Ертіс шекара шебінің арақашықтығы 540 шақырым.

Орта жүздің шекара шебі аймақтарындағы жер дауының одан әрі шиеленісе түсуі.

  1. Патша үкіметі Орта жүз қазақтарының Ертістің оң жақ жағалауына өтуіне тыйым салды 1755 ж.

  2. Қазақтардың бекініске қанша шақырымға дейін жақындауына рұқсат етілмеді 10 шақырымға дейін.

  3. Сібір шекара шебінің командашысы генерал-поручик И. Шпрингер.

  4. Қазақтарды Ертістің далалық бетінде ені 10 шақырымға дейін жолатпауға бұйрық берді И. Шпрингер.

  5. Ресей әскери бекіністеріне қазақтарды қанша шақырымға дейін жақындатпады 30 шақырымға дейін.

  6. Сұлтанбет және Орыс сұлтандар басқаратын Ертіс бойы қазақтарының Ертіс өзенінің оң жақ бетінде көшіп-қонып жүруіне рұқсат алды 1771 ж.

  7. Башқұрттар – түркі халықтары тілінде сөйлейтін, жартылай көшпелілік салтын ұстанатын, бауырлас халық.

  8. Батырша (Бахадиршах Ғалиұлы Әлиев) (1710-1762) – башқұрттардың патша үкіметіне қарсы 1755 жылғы ұлт-азаттық қозғалысының жетекшісі. Мұсылманша сауатты болған, башқұрттардың арасында зор бедел мен сый-құрметке бөленген.

  9. Қарасақал (Қара хан) – Башқұртстанның Ресейге қосылуына қарсы бағытталған 1740 жылғы башқұрт көтерілісінің жетекшісі.

  10. Неплюев Иван Иванович (1693-1773) – Орынбор өлкесінің 1742-1754 жылдардағы басқарушысы.