- •§1. Қазақ қоғамының этноәлеуметтік құрылымы.
- •§2. XVIII ғ.Бірінші ширегіндегі қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы.
- •§3. Жоңғар шапқыншылығы.
- •§4. Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресі.
- •§5. XVIII ғасырдың алғашқы үштен біріндегі қазақ-орыс қатынастары.
- •300 Казакты тұтқынға алып, Хиуа хандығына құлдыққа сатып жіберді.
- •§6. Кіші жүздің Ресейге қосылуы.
- •§7. XVIII ғасырдың ортасындағы Қазақстан.
- •§8. Қазақ-қалмақ қатынастары.
- •§9. Абылай хан билігі тұсындағы Қазақстан.
- •§10. Қазақтардың Пугачев бастаған шаруалар көтерілісіне қатысуы.
- •§11. Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық қозғалысы.
- •§12. XVIII ғасырдағы сауданың дамуы.
- •§13. Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы мен білімі және мәдениеті.
- •§14. Дәстүрлі билер соты.
- •Мылтық ұңғысын сүю.
- •§15. Бөкей хандығының құрылуы.
- •§16. Қазақтардың 1812 жылғы Ресейдің Отан соғысына қатысуы.
- •§17. Қазақстандағы хандық биліктің жойылуы.
- •§18. Ақмола бекінісінің салынуы мен дамуы.
- •§19. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық-азаттық көтерілісі.
- •§20. Қазақстанда отаршылдық езгінің күшеюі.
- •§21. 1837-1847 Ж. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.
- •§22. Ұлы жүздің Ресейге қосылуы.
- •§23. Қазақтардың Ортаазиялық хандықтар мен патша үкіметіне қарсы көтерілістері.
- •§24. Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы.
- •§25. Қазақ халқының ұлттық мерекелері мен ойындары және спорттық жарыстары.
- •§26. Қазақ халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері.
- •§27. Семей ішкі округының құрылуы.
- •§28. XIX ғ. 60-шы жылдарындағы әкімшілік реформалар.
- •§29. XIX ғ. 80-90 ж. Әкімшілік реформалар.
- •§30. Қазақстан аумағындағы казак әскерлері.
- •§31. Патша үкіметінің отаршылдық қоныс аудару саясаты.
- •§32. Қоныс аударушылардың шаруашылығы.
- •§33. Қазақстан аумағындағы қалалар.
- •§34. Сауда. Жәрмеңкелер.
- •§35. Өнеркәсіптің дамуы.
- •§36. Ұйғырлар мен дүнгендердің Қытайдан Жетісуға қоныс аударуы.
- •§37. Қазақстанда этностық топтардың қалыптаса бастауы.
- •§38. Шетелдерде қазақ диаспорасының қалыптасуы.
- •§39. Қазақстан Ресейдегі 1905-1907 ж. Революция кезінде.
- •§40. Қазақтардың петициялық қозғалысы.
- •§41. Ұлттық-демократиялық қозғалыстың өрлеуі.
- •§43. Ыбырай Алтынсарин – қазақ халқының аса көрнекті жазушысы.
- •§44. Ғылыми мекемелер мен ғылыми-зерттеу жұмысы.
- •§45. Шоқан Уәлиханов – қазақтың аса көрнекті ғалымы әрі ағартушысы.
- •§46. Қазақ поэзиясы мен музыка өнері.
- •§47. Ұлы ақын Абай Құнанбаевтың өмірі мен қызметі.
- •§48. Патша үкіметінің Қазақстандағы діни саясаты.
§3. Жоңғар шапқыншылығы.
Жоңғар мемлекетінің әскери күш-қуатының нығаюы.
Батыр қонтайшы бастаған Жоңғар хандығы құрылды 1635 ж.
Жоңғар хандығы орналасқан Қазақстанның оңтүстік-шығысы.
Жоңғарлар «Далалық жарғы» деген атпен әскери және азаматтық заңдар жинағын шығарды 1640 ж.
Жоңғар хандығы жауынгерлерінің жалпы саны 100 000-ға жуық қуатты әскер.
Олардың тұрақты әскер саны 60 000 жауынгер.
Жоңғарлықтардың рухани бірлігін қамтамасыз етуде елеулі рөл атқарды Тибет ламалары.
Оқ-дәріні қолдан жасай алды селитра мен күкірттен.
Олар қару-жарақ түрлерін жасады қылыш, сауыт, дулыға.
Білтелі мылтық пайда болды XVII ғ.аяғында
Зеңбірек құюды (жасауды) үйретті тұтқынға түскен швед Иоган Густав Ренат.
Жоңғария халқының саны 1 миллионға жуық.
Жоңғария XVIII ғ.бірінші жартысында сыртқы саяси қызметі негізінен осы мемлекетке қарсы күрес жүргізіп, әлсіретуге бағытталды Қытай мемлекетін.
Жоңғарлардың Қазақстан аумағында басқыншылық соғыс жүргізуінің себептері.
«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама».
Жоңғарлармен ұзақ уақыт соғысып келген Қытай императоры (боғдыханы) Канси қайтыс болды 1722 ж.
Жоңғар хандығының билеушісі Цеван-Рабтан өз әскерінің қалын қолын Қазақстанға қарай аттандырды 1723 ж.
Жоңғар шапқыншылығының алғашқы соққысына ұшыраған қазақ жері Жетісу мен Ертіс бойының қазақтары.
Ташкент қаласының тұрғындары қазақ әскери жасақтың басшылығымен жаудан жерін қорғады 1 ай бойы.
Жоңғарлар Ташкенттен кейін басып алды Сайрам, Түркістан қалаларын.
«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» кезеңі 1723-1727.
Қазақтардың едәуір бөлігі ығыса бастады Орта Азияға
Сырдария өзенінен өтіп кеткен Орта жүз руларының көпшілігі қоныстанды Самарқанд қаласына, Кіші жүз қазақтары Хиуа мен Бұқар хандықтарына қарай қоныстанды.
Осы кезеңнің символы болған зарлы жыр «Елім-ай»
«Елім-ай» жырының мәтіні мен әуенінің авторы ақын, әрі жауынгер Қожаберген жырау.
Қазақтардың жеңілу себептері.
Біріншіден, қазақ жүздері ыдырап, Қазақ хандығының басшылығында ауызбірлік болмады.
Екіншіден, жоңғарлар бұл шабуылға өте тыңғылықты әрі мұқият әзірленген еді.
Үшіншіден, 1723 жылы қазақтар қатты жұтқа ұшыраған еді. Жорыққа мінетін жөні түзу ат жетіспеді.
Төртіншіден, аймақта қалыптасқан осындай геосаяси жағдайды қалмақтар дұрыс әрі мұқият ескере білді. Қытаймен бейбіт келісім жасасты. Таяуда ғана аяқталған орыс-швед соғысынан кейін әлі ес жиып үлгере алмаған Ресейдің күрделі жағдайы да еске алынды. Бесіншіден, шабуылдың күтпеген жерден, тұтқиылдан жасалу факторы да қазақтарға қолайсыз әсер етті.
Алтыншыдан, жоңғарлар жақсы қаруланған болатын, әрі соғыс қимылдарын қалай жүргізудің мол тәжірибесіне де қанық еді.
Жоңғар агрессиясының салдарлары.
Жоңғар шыпқыншылығының әсерінен қазақтардың үштен екі бөлігі қырғынға ұшырады Шәкәрім Құдайбердіұлының дерегінен.
Өлмей аман қалу үшін қайыңның сөлін ішкен. Осы әрекетке байланысты «қайың сауған» деген сөз қалды.
Тірі қалғандар шектен тыс алым-салық төледі.
Жоңғар шапқыншылығының қазақ жерін басып алуы әлсіреген Қазақ хандығын Ресей империясының оңай олжа ретінде отарлап алуымен аяқталды.
Лама – ламалық монах, дін қызметкері. Жоңғарлар Тибетке VII ғасырда енген будданың бір тармағы ламаизм дінінде болған.
Иоган Густав Ренат (1682-1744) – швед артиллериясының сержанты. 1709 жылы Полтава түбіндегі шайқаста орыстардың қолына тұтқын болып түскен. 1715 жылы жоңғарлар Жәмішев бекінісін қоршауға алған кезде оларға тұтқынға түскен. Жоңғарларға зеңбірек және мылтық сияқты қару-жарақтарды жасап шығаруды үйреткен.
Канси (1654-1722) – Қытайдағы Цин династиясы әулетінің екінші императоры.
Цеван-Рабтан (1663-1727) – жоңғар билеушісі. Ол билік басына 1797 жылы келген. Жоңғарлардың Қазақстан аумағына жаппай баса-көктеп шабуылға шығуы соның атымен тығыз байланысты болды.