§20. Қазақстанда отаршылдық езгінің күшеюі.

619. Жаңаелек шебі құрылды 1810-1822 ж.

620. Елек өзенінің бойындағы бекініс-қорғандар Боранды, Жаңаелек, Көмірлі, Линев, Вятлянская, Бердянская, Изобильная.

621. Жоламан Тіленшіұлы бастаған көтеріліс 1822-1825 ж.

622. Табын руының батыры әрі биі, Бөкенбай батырдың немересі Жоламан Тіленшіұлы.

623. Жоламан батырдың сенімді тірегі болған 10 ұлы, 2 бауыры болды.

624. Жоламан батыр өзінің қол астына топтастырған көтерілісшілер саны 3000-ға жуық.

625. Министрлер Кабинетінің «Орынбор губерниясының қырғыз даласымен шекарасында жаңа шекара шебін құру туралы» Ережесі бекітілді 1835 ж. 5 наурызда.

626. Жаңа шекара шебі аймағындағы қазақтар саны 1855 ж. – 28 мың, 1891 ж. – 50 мыңға жетті.

627. Қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысының жетекшілері Қасым Абылайұлы, Саржан Қасымұлы.

628. Абылайдың 30 ұлының ең кенжесі Қасым сұлтан.

629. Қасымның ұл балаларының саны 12.

630. Қасымның ұлдары Саржан, Есенгелді, Ағатай, Кенесары, Наурызбай.

631. Қасым ұлдарының әрқайсысында болған төлеңгіт саны 500 үйге тарта.

632. Саржан Қасымұлы жасаға патша үкіметіне қарсы шайқасқа шықты 1826 ж. 31 қаңтар.

633. Саржан ауылын шауып кетті 1831 ж. патша үкіметі жазалаушылары, 500 солдаты бар жасақпен.

634. Осы шайқаста қаза тапқан бейбіт тұрғын саны 450.

635. Қасым сұлтан қайтыс болды 1840 ж.

§21. 1837-1847 Ж. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.

636. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс 1837-1847.

637. Кенесары сұлтан дүниеге келді 1802 ж.

638. «Кенесарыға көзсіз ерлік тән еді» деп жазған орыс зерттеушісі Л. Майер.

639. Рытовтың отрядын тас-талқан етіп жеңіп шықты 1837 ж. аяқ кезінде Кенесары.

640. Рытов отрядының құрамында болды 6 урядник, 48 сібір казагы.

641. Қоңырқұлжа Құдаймендіұлының ауылдарына шабуыл жасады 1838 ж. Кенесары.

642. Кенесары Қасымұлы хан болып сайланды 1841 ж. қыркүйек айы.

643. Кенесары хандықты басқару жүйесі өзінің сенімді адамдары – жасауылдар арқылы.

644. Жасауылдар айналысқан міндеттер сот ісі, шаруашылық мәселелері, дипломатиялық жұмыстар, алым-салық жинау.

645. Мал өсірушілер – зекет, диқандар – ұшыр төлейтін болды.

646. Алым-салықтан босатылды меншігінде 40-тан аспайтын малы барлар.

647. Бір малдан салық төледі 40-100 малы барлар.

648. 100-ден артық малы барлар 40 бас малға 1 малдан төлеп отырды.

649. Диқандар төлеген салық өндірген өнімдерінің 1/10 бөлігін.

650. Басқа да алым-салық түрлері киім-кешек, қару-жарақ, ат әбзелдері т.б.

651. Кенесары тұрақты әскер жасақтай алды 20 мың сарбаздан тұратын жауынгерлік қабілеті күшті әскер.

652. Ерекше көзге түскен сарбаздардан тағайындалды жүзбасылар мен мыңбасылар.

653. Орынбор ведомствасына қарайтын қазақтардың барлығы Ресей империясы азаматтары ретінде салық төледі әрбір үйден 1 сом 50 тиын мөлшерінде түтін салығы.

654. Қоқан хандығы билеушілері өлтірді 1836 ж. Саржан сұлтанды, 1840 ж. Қасым төрені.

655. Кенесары хан Қоқан хандығының Жаңақорған, Жүлек, Созақ бекіністерін тартып алды 1845 ж.

656. Кенесары хан Қоқанның мықты бекінісі Меркіні де басып алды 1846 ж.

657. Кенесары хан Қырғызстанның жеріне басып кірді 1847 ж.

658. Кенесары 30-дан астам сұлтанмен тұтқынға түсті Тоқмаққа таяу жерді.

659. «Наурызбай - Қаншайым» дастанының авторы Нысанбай Жаманқұлұлы (1812-1871).

660. Ресейлік ғалымдар Кенесарыға жағымды бағаларын берді «бүлікшіл сұлтан», «Қырғыз даласының Митридаты».

661. Манап – қырғыздардың ақсүйек рубасылары.

662. Ұшыр – Қазақстанның оңтүстігі мен Орта Азия диқандарынан алынатын салық.

663. Ағыбай Қоңырбайұлы (1802-1885) – атақты батыр, әскери қолбасшы, Кенесарының жақын серігі. Арғын тайпасының шұбыртпалы руынан шыққан.

664. Кенесары Қаcымұлы (1802-1847) – хан, қазақтардың патшалық Ресей мен Қоқан хандығына қарсы ұлт-азаттық қозғалысының басшысы.

665. Наурызбай батыр Қасымұлы (1822-1847) – сұлтан, батыр, Кенесары Қасымұлының туған бауыры және ең жақын серігі.