30. Сацыяльныя супярэчнасці ў Беларусі ў 17 – 18ст.: гарадскія паўстанні і сялянскія выступленні.

Шматлікія паўстанні прайшлі па тэрыторыі Беларусі ў 17-18 стагоддзях. Гэтыя стагоддзі былі часамі , якія да самай высокай кропкі узнялі міжсаслоўныя супярэчнасці. Найбольш пашыранымі формамі супраціўлення з'яўляліся падача скаргаў на злоўжыванні з боку феадальнай адміністрацыі, арандатараў, адмова выконваць павіннасці, уцёкі сялян ад сваіх уладальнікаў за межы Рэчы Паспалітай. Вышэйшай формай барацьбы сялян і гараджан былі ўзброеныя выступленні.

Неўраджаі пачатка 17 стагоддзя з’яуляюцца асноўнай прычынай Магілеўскага паўстання 1606-1610 гадоў. Насельніцтва горада незадаволенае тым, што ўвесь цяжар падаткаў і павіннасцей перакладаўся на “нізы” падняло паўстанне. Ім кіравала група рамеснікаў на чале са Стахомам Мітковічам. На працягу чатырох гадоў, пры падтрымцы гараджан, існавала гэта улада. Але у Магілёў у 1610 г. i было паслана войска, паўстанне было разбіта і жорстка былі пакараны яго кіраўнікі.

Найбольш значнымі сялянскімі выступленнямі можна назваць Крачаўскае паўстанне і паўстанне на Каменмчыне. Крычаўскае паўстанне было буйнейшым сялянскім выступленнем на Беларусі ў феадальную эпоху. На чале яго стаяў беларускі селянін Васіль Вашчыла. Жорсткі феадальны уціск, вайсковыя пагромы, шляхецкія наезды прымусілі сялян i простых гараджан Крычаўшчыны узняцца на барацьбу супраць прыгнятальнікаў. У мai 1740 г. Васіль Вашчыла узначаліу першы узброены сялянскі атрад, які пачаў баявыя дзеянні супраць арандатарскіх наймітаў, і атрымаў першыя перамогі над шляхецкім войскам. Паўстанцы выгналі са староства жорсткіх арандатараў і узялі уладу ў свае рукі. Яны здавалі у арэнду прамысловыя прадпрыемствы і корчмы, шукалі новых арандатараў, падпісвалі дагавары. Паўстанцы стараліся абмяжоўваць эксплуатацыю сялян арандатарамі. Кіраунікі сялянскага руху спрабавалі паслабіць феадальны прыгнет. Аднак барацьба гэта не супраць феадальнай сістэмы , а супраць яе асобных носбітаў. Але паўстанне было жорстка падаўлена. Вынікам мужнай барацьбы сялянства стала паслабленне феадальнага прыгнету у старостве. Уладальнік крычаўшчыны адмовіўся ад здачы староства у арэнду, зняў шэраг абмежавання у на сялянскі гандаль.

Паўстанне на Каменшчыне адбылося у 50-х гг. 17 стагоддзя на паўдневым усходзе Беларусі ва уладанні віленскага капітула Каменшчына (Мазырскі павет). Хваляванні тут пачаліся яшчэ у 1736 г. і працягваліся больш за два дзесяцігоддзі. Прычыный хваляванняў з’яўляўся непасільны прыгнет, які доўгі час трывалі сяляне ад адміністарацыі капітула. У 1754 г. хваляванні перараслі ва узброенае выступленне. Немалую ролю у гэтым адыграу гайдамацкі Рух. У 1754 г. паўстанне гайдамакаў адбылося на Жытоміршчыне, якая непасрэдна прымыкала да Каменшчыны. Трэба думаць, што невыпадкова у гэты ж час супраць cвaix прыгнятальнікаў са зброяй у руках выступілі сяляне Камянецкай воласці. Паўстанцы працягвалі сцягвацца да Славечна i стваралі там умацаваны лагер. Па дадзеных Панятоўскага, бунтаўшкоў налічвалася некалькі тысяч. У лютым 1756 г. да Панятоўскага прыбыло падкрапленне. Войскі атакавалі імгненна і лагер паўстанцаў не вытрымаў.Войскі учынілі жорсткую расправу над паўстанцамі. Так пацярпела паражэнне паўстанне на Каменшчыне. Як і Крычаўскае паўстанне, паўстанне на Каменшчыне уладальнікі зямлі вымушаны былі пайсці на паслабленне павіннаснага абцяжаравання.