1. Серлева уйдурып, тафсилятлы беян язынъыз.

2. Къырымтатар тилинде чыкъкъан газеталарнынъ бириси акъкъында икяенъизнен метинни девам этинъиз.

11. Мераметли ве талапкяр оджа

О йылларны эпимиз хатырлаймыз, эбет, эр джеэттен агъыр эди. Бизлер, балалар, башкъа тюрлю яшайышны корьмегенимизден ве бильмегенимизден, адамлар эр вакъыт бойле яшагъандырлар беллей ве озь такъдиримизге шикяетленмей эдик. О йылларда бизлер бир кольмекни ве штанны йылларнен кие эдик. Сувны арыкътан ичемиз, сабун къыт, якъарлыкъ пек аз, дейджегим, урбамыз, устюмиз кир-кифоз эди. Бу пек джиддий ве къолайлыкънен кечильмейджек маниа эди. Оджалар педсоветинде бу акъта чокъ кере лакъырдылар олгъан ве бу вазифе кой яшларынынъ севимли етекчиси Эмин Ашировичке авале этильген.

Къаишев эр саба адет олып къалгъан киби, мешгъулиетлер башланмаздан эвель, балаларны сафкъа тизе, бир де бир арбий музыканы чала, кимерде эпимиз йырлаймыз, кимерде исе о бизлерни янъылыкъларнен таныш эте ве бундан сонъ, сыра-сыра олып, серт адымларнен сыныфларымызгъа киремиз. Бойле саба линейкалары вакъытында Эмин агъа балаларны бирер-бирер козьден кечире эди. Урбамыз, къолларымыз, аякъларымыз, сачларымыз – эписи тешкерювден кечириле. О, арбийдже къыскъа этип: кольмекни ювмакъ керек, бу йыртыкъны тикмек керек, бу ерде тюйме олмакъ керек, сачны къыркътырмакъ керек киби тенбиелерни айта.

Онынъ бутюн косьтеришлери къыскъа вакъытта эда олуна. Эмин агъа кимге насыл тенбиелер бергенини акъылында тута ве экинджи куню дюнь айткъанларынынъ эдасыны ашыкъмайып тешкере эди. Айтылгъанларны япып кельген балаларны макътай, япып етиштиралмагъанларгъа исе, къашларыны чатып: «Аскер бойле олмай» – деп ташлай. О даима къыскъа лакъырды эте, сесини юксельтмей эди (202 сёз).

Э. Арифов, А. Османдан

1. Тафсилятлы беян язынъыз.

2. Мераметли ве талапкяр оджанъыз акъкъында икяенъизни метинги къошунъыз.

12. ХАТЫРАЛАР ЮКЮ

Хатыралар… Эпимиз бу фани дюнья мусафирлеримиз. Не гузель ки, хатыралар къалалар. Олар несиллерни несиллерге багълайлар. Хатыралардан джанлы тарих яратыла. Хатыралардан гъыда алып миллет юкселе, инсан шахс тарзында кемалына етише. Тек бир дюньяджа белли алимлерни, улу инсанларны тербиелеп етиштирген «Зынджырлы медресе»мизнинъ озю миллетимиз не къадар буюк олгъаныны косьтерген темсильдир. Онынънен эр не къадар гъурурланмагъа акълымыз! «Зынджырлы»мыз миллетимизнинъ тамырларыны косьтере. Хатырадан айырылгъан адам манкъурткъа чевириле. Догъма Ватанны, атта ана-бабасыны биле танып оламай, унута. Бойле унутчанлыкътан Алла сакъласын!.. Бу акъта тюшюнджеге далувнынъ озю этинъни-тенинъни сескендире. Арамызда сийрек-сепелек олса да, бойле манкъуртларнынъ пейда олмагъа башлагъанлары гъает де кедерлендире, аджеле тарзда юкъудан уянмасакъ, бу «хасталыкъны» тедавийлемек чарелерини корьмесек, о бизни бир тамам сараджакъ, алымыз даа да мушкюллешеджекке бенъзей.

Кельмешеклер исе эп хатыраларымызны сильмеге давранып кельдилер ве аля даа явуз ниетлеринден таймайлар. Чюнки душман силядан дегиль де, хатыралардан сакъына. Бакъынъыз, душман анги бир мемлекетке уджюм этсе этсин, ильк эвеля онынъ кутюпханелерини якъмагъа тырыша. Тарихыны бозып, озюне уйдурып янъыдан яздыра. Я да атта эсамесини биле окъумагъа истемей. Ана тилине токъунып, оны унуттырмакъ ичюн бутюн чарелерини коре.

…Я азиз эвлияларымызны, джами ве дигер медений абиделеримизни таптагъанлары, бозгъанлары хатырларымызны сильгенлери дегильми? Кой ве шеэрлеримиз, байыр ве дерелеримиз, чокъракъларымызнынъ къадимий адларыны денъиштиргенлери не демек?

…Эр алда бизим юреклеримизни хатыралар юкю басып тура. Бу гузель. Кечмишимизни унутмасакъ, ярынымызны айдын коребилирмиз. (210 сёз)

Ш. Алиден