16. Przedstaw model 5 sił m. Portera. Na czym polega jego praktyczna użyteczność? Zilustruj przykładem.

Model 5 sił służy do analizy ryzyka i opłacalności działania w określonej branży. Składa się na niego analiza bezpośredniego otoczenia konkurencyjnego.

• bariery wejścia – istotnie wpływają na atrakcyjność branży (np. w pkp ma monopol na linie kolejowe, przewozy, pociągi)

• siła klientów – czasami jest większa niż przeciętnie. Dzieje się tak wtedy, gdy na rynku jest bardzo wielu producentów, a tylko jeden lub kilku nabywców.

• Zagrożenie substytutami – im więcej bliskich substytutów, tym mniej opłacalne jest inwestowanie w danej branży.

• siła dostawców – rynek, gdzie siła dostawców jest bardzo duża jest ryzykowny.

• Konkurencja bezpośrednia – im wyższa w danej branży, tym trudniejsze jest utrzymanie zadowalającego poziomu zysku umożliwiającego przetrwanie i rozwój. Wpływają na nią:

- bariery/koszty wyjścia z branży

- koncentracja przedsiębiorstw w branży

- rozwój rynku

- koszty stale związane z daną produkcją

- koszty magazynowania

- trwałość produktów

- łatwość zamiany przez klienta produktu danego producenta na inny.

- rozróżnianie producentów danych typów produktów przez klientów

17. Na czym polega I co oznacza adaptacyjna I proaktywna transformacja organizacji? Podaj przykłady, na czym polega ryzyko związane z transformacją organizacji?

Procesy transformacyjne: zachodzą w organizacjach, mają charakter często wewnętrzny, czyli dotyczą przede wszystkim wnętrza organizacji. Prowadzą one do mniej lub bardziej radykalnych zmian. Zmiany te mogą mieć charakter adaptacyjny albo proaktywny.

Transformacja adaptacyjna: powinna być podejmowana w odpowiedzi na poważne jakościowe zmiany w otoczeniu organizacji. Jej efektem jest redefinicja relacji między organizacją, a jej zasobami, procesami, produktami i otoczeniem. Chcąc dokonać modyfikacji portfela produktów trzeba odpowiedzieć na pytania:

• z wytwarzania jakich produktów można zrezygnować, jakie produkty tracą na znaczeniu (malejący popyt), jak lepiej wykorzystać zasoby zaangażowane w wytwarzanie zbędnych produktów.

• Jakie produkty cieszą się rosnącym zainteresowaniem otoczenia

• jakie są możliwości zaoferowania starych produktów nowym odbiorcom, jakie zmiany produktów są potrzebne i jakie zmiany procesu wytwarzania będą konieczne

• jakie są możliwości i ewentualne korzyści wytwarzania produktów towarzyszących produktom dotychczas proponowanym przez organizację.

Te decyzje stają się podstawą decyzji o przebudowie procesów i zmianie konfiguracji zasobów.

Transformacja proaktywna: zasadnicza przebudowa wnętrza organizacji spowodowana zmianą pojmowania misji i celów. Podjęcie trudu i ryzyka rewolucyjnej przebudowy. Etapy rozwoju:

• strategia: stwarza podstawy do szybkiego wzrostu, pozwala realizować ambicje

• trzeba pozyskać ludzi entuzjastycznie nastawionych do danego przedsięwzięcia, zwłaszcza pozyskać kadrę kierowniczą.

• Stworzenie specyficznej kultury, która narzuci określone normy i wartości.

• Budowa silnej marki.

18. omów podstawowe elementy pojęcia równowagi organizacyjnej. Podaj przykładowe wskaźniki czterech najważniejszych wymiarów równowagi. Podaj przykłady. Na czym polega równowaga funkcjonalna i równowaga dynamiczna? Zilustruj przykładem.

Równowaga – ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia dynamiki relacji organizacji z otoczeniem i wewnątrz organizacji. Mówi się, że zmiany polegają na przywracaniu równowagi, a z drugiej strony na zakłócaniu tej równowagi. Każdorazowy stan organizacji jest więc wypadkową dwóch sprzecznych tendencji. To stan równowagi dynamicznej, czyli stan podlegający wahaniom w określonych granicach. Równowaga funkcjonalna to sytuacja, w której wszystkie 4 równowagi cząstkowe znajdują się na takim poziomie, że organizacja reaguje prawidłowo na impulsy ośrodka kierowniczego. Załamanie tej równowagi może przyjść z każdej z czterech wymienionych stron:

• popyt może spaść poniżej poziomu zapewniającego pokrycie bieżących kosztów.

• Jeżeli w otoczeniu organizacji ugruntuje się przekonanie o szkodliwości lub braku użyteczności jakiegoś produktu, możliwa jest utrata równowagi na skutek blokady zewnętrznej

• załamanie równowagi materialnej wewnątrz organizacji

• strajki, bunty społeczne, oszustwa

• równowaga zewnętrzna – materialna i społeczna – organizacja proponuje produkty, otoczenie je przyjmuje w zamian dając środki na kontynuowanie i dalszy rozwój organizacji.

• równowaga wewnętrzna – materialna i społeczna – oczekiwania organizacji wobec pracowników i oczekiwania pracowników wobec organizacji są zaspokajane równocześnie w dostatecznym stopniu.

• równowaga dynamiczna

• równowaga funkcjonalna

19. wyjaśnij pojęcie interesariusza organizacji. Omów najważniejsze grupy interesariuszy na przykładzie konkretnej organizacji. Pokaż w jaki sposób oddziałują one na organizację i wpływają na jej funkcjonowanie.

Interesariusz – ktoś, kto ma w danym przedsięwzięciu jakich interes. Dla różnych organizacji różne grupy interesu odgrywają różną rolę. Podobnie jak wewnątrz firmy, w zależności od tego, która grupa pracowników ma największą władzę, kształtują się różne struktury, tak i różne siły interesariuszy istotnie wpływają na równowagę organizacji. Do interesariuszy zalicza się każdego, kto w jakiś sposób jest zainteresowany losem organizacji (np. rodziny pracowników, ugrupowania polityczne, stowarzyszenia branżowe, potencjalnych pracowników, związki zawodowe, potencjalni klienci)

• związki zawodowe: przyglądają się pracy organizacji, niosą zagrożenie strajkiem, kontrolują organizację, czy spełnia wszystkie normy, przepisy, czy zachowuje się humanitarnie w stosunku do pracowników. np. Biedronka i afery z nią związane.

• Rodziny pracowników:

• potencjalni klienci:

• potencjalni pracownicy: tych trzeba odpowiednio zachęcić do podjęcia pracy, spowodować, aby poznali firmę z jak najlepszej strony. np. McDonalds i ich reklamy o zatrudnieniu i możliwości szybkiego i znaczącego awansu.

• Ugrupowania polityczne: np. Radio Maryja zyskało poparcie PiS, tak samo jak organizacje katolickie, co jest związane z programem partii. Partia Zielonych powiązana z Greenpeace.

20. wyjaśnij pojęcie łańcucha wartości organizacji (koncepcja M. Portera). Na czym polega tworzenie wartości. Czy tylko organizacje komercyjne są twórcami wartości? O jakie wartości chodzi w przypadku organizacji niekomercyjnych?

Porter stworzył koncepcję łańcucha wartości. Dzielił typowe rodzaje działalności w przedsiębiorstwie na 2 typy:

• działalność pomocniczą – infrastruktura administracyjna, zasoby ludzkie i polityka personalna, badania i rozwój, zaopatrzenie.

• Działalność podstawową – logistyka działań wewnętrznych, produkcja, logistyka działań zewnętrznych (dystrybucja), marketing i sprzedaż, serwis i usługi po sprzedaży.

Celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja wartości, które przedsiębiorstwo może zaoferować otoczeniu. Przez zmiany w zakresie łańcucha wartości może ono też manipulować efektem końcowym, takim jak satysfakcja klienta.

Koncepcja łańcucha wartości odnosi się tylko do wartości dodanej, a nie do kosztu danych czynności.

Twórcami wartości są nie tylko organizacje komercyjne. Są nimi wszystkie organizacje, które mają kontakt z klientem ich dóbr bądź usług.

21. na czym polega przewaga konkurencyjna? W czym się przejawia w organizacjach komercyjnych i niekomercyjnych. Jakie mogą być źródła przewagi konkurencyjnej (podaj przynajmniej 5)? zilustruj przykładami.

Komercyjne: większe zyski, niższe koszty pozyskiwania zasobów, materiałów, innowacyjne technologie, innowacyjne produkty, ciężko znaleźć substytuty dla ich produktów, monopol

Niekomercyjne: wzbudzają największe zaufanie, są najbardziej rozpoznawalne, mają największy rozgłos, najbardziej dostrzegalne w wzbudzające emocje reklamy i akcje

źródła przewagi konkurencyjnej:

- wiedza

- strategia

- marka

- kontakty

- struktura

- kultura organizacji

- zasoby ludzkie