10. Co to jest struktura? Na jakie pytania dostarcza odpowiedzi? Omów najważniejsze czynniki strukturotwórcze. Podaj przykład struktury płaskiej I wysmukłej.

Struktura jest szczególnie ważnym elementem formalizacji, ponieważ określa formalne zasady podziału władzy, zasad, odpowiedzialności i informacji. Jest swego rodzaju architekturą organizacji. Struktura dostarcza odpowiedzi na takie pytania jak:

• Kto z kim może i powinien się kontaktować i w jakich sprawach

• Kto, o czym i o kim decyduje i kto komu podlega

• Kto za co i za kogo odpowiada

• Kto co i od kogo wie, w jaki sposób wykorzystać wiedze

• Jaki jest podział korzyści i przywilejów

Częściami składowymi struktur są komórki organizacyjne. Są to zespoły pracowników organizacji wyróżnione ze względu na pełnioną rolę. Wyróżniamy komórki liniowe, sztabowe oraz pomocnicze.

Liniowe- to takie, które bezpośrednio realizują cel i misje organizacji Sztabowa- pełnia funkcje analityczne i doradcze.

Pomocnicze- są to komórki zapewniające dostarczanie danych potrzebnych źródeł takich jak: materialne i ludzkie środki działania, zaopatrzenie, energie itp.

Szczególnie ważna cecha struktury jest hierarchia, czyli podział władzy określający liczbę szczebli w organizacji i uprawnienia na poszczególnych szczeblach. W organizacjach nie ma bezpośredniej wymiany informacji po miedzy pracownikami, trzeba przejść wszystkie szczeble. Z tego względu występują opóźnienia w produkcji itp. Jednak że w nowoczesnych organizacjach hierarchia liczy się coraz bardziej, każdy może się kontaktować z każdym jest to tak zwana struktura procesowo-zadaniowa.

Rozpiętość kierowania może być różna, jest ona zależna od specyfikacji wykonywanych zadań czy wykształcenia przełożonych lub pracowników.

Struktura wysmukła- określana jest tak ze względu na ilość szczebli, wiec rozpiętość kierowania jest większa. Np. wojsko, Mc Donalds, KFC, Starbucks

Struktura płaska- szczebli jest mniej a zasięg kierowania większy. Np. wszystkie małe firmy kilku osobowe.

11. podaj najważniejsze typy struktur organizacyjnych wraz z przykładami. Według jakich dyrektyw należy kształtować struktury? Dlaczego te zasady nie są często stosowane w praktyce. Zilustruj przykładami.

Typy struktur organizacyjnych:

• funkcjonalne – są zbudowane z odrębnych pionów organizacyjnych. zalety: koncentrują w sobie specjalistyczną wiedzę i fachowo realizują poszczególne funkcje. Wady: utrudniona komunikacja pomiędzy różnymi pionami, brak uzgodnienia harmonizacji działań, jedne funkcje są realizowane kosztem innych.

• procesowo – zadaniowe – zbudowane z osób pochodzących z pionów o różnej specjalizacji . Zalety: wszyscy są odpowiedzialny za efekt użytkowy oraz pracują pod wspólnym kierownictwem. Łatwo można określić efektywność działania komórki organizacyjnej utworzonej wg kryterium jednorazowego zadania lub procesu. Wady: najczęściej mają strukturę płaską, jednoszczeblową, trudno jest zapewnić harmonizację działania i kierownictwa tak licznego zespołu realizującego skomplikowane procesy lub działania o dużej skali.

• macierzowe – są próbą połączenia struktury funkcjonalnej z procesową lub zadaniową. Zalety: kumulacja zalet struktur funkcjonalnej i procesowo – zadaniowej. Wady:konieczność uzgodnienia i koordynacji między szefami funkcjonalnymi i procesowo - zadaniowymi

• rozproszone – sieciowe – powstają w wyniku rozbicia wielkich formalnych struktur na małe autonomiczne. Zalety: skupienie się na określonych zadaniach i realizacja ich w całości na najwyższym poziomie, szybciej i lepiej dostosowują się do zmiennego otoczenia i są bardziej innowacyjne od monolitów. Wady: koordynacja i uzgodnienie działania rozproszonych elementów sieci. Najczęściej mają płaską strukturę.

Dyrektywy:

• dyrektywa prostoty: dotyczy liczby szczebli i ich rozpiętości oraz drogi służbowej, obiegu informacji, uzgodnień, procesu decyzyjnego.

• Dyrektywa oszczędności – prowadzi do zmniejszania kosztów funkcjonowania organizacji.

• dyrektywa przejrzystości – odnosi się do obiegu informacji, ich duża dostępność i przejrzystość stała się możliwa dzięki systemom informatycznym opartym na bazach danych.

• Dyrektywa harmonizacji – dotyczy władzy, informacji i odpowiedzialności, władzę trzeba lokalizować tam, gdzie najszybciej i najmniejszym kosztem można pozyskać informacje potrzebne do podjęcia decyzji.

12. omów koncepcję struktur organizacyjnych H. Mintzberga. Czy struktura jest rzeczywiście wypadkową gry o władzę w organizacji? Uzasadnij. Jakie są najważniejsze grupy interesu w organizacji i do czego prowadzi ich oddziaływanie?

Mintzberg:

5 rodzajów struktur organizacyjnych, które kształtują się w zależności od tego która grupa pracowników odgrywa najważniejszą rolę w organizacji.

Grupy interesów:

• wierzchołek strategiczny (dążenie do centralizacji) – powstaje struktura prosta. Przykład: małe firmy, np. piekarnia, zakład samochodowy

• szczebel średni (dążenie do autonomii) – dzieje się tak wtedy, gdy uda im się doprowadzić do stworzenia struktury dywizjonalnej.

• rdzeń operacyjny (dążenie do profesjonalizacji) – dzieje się tak wtedy, gdy percepcja ich roli profesjonalnej nadaje im wysoki status społeczny. Przykład: uczelnie, szpitale

• technostruktura (dążenie do standaryzacji) – dążą do rozciągnięcia ich prawa do określonych standardów i norm pracy na jak największej liczbie stanowisk w organizacji (biurokracja maszynowa). np. McDonalds.

• personel pomocniczy (dążenie do współpracy) – jeżeli dominują w organizacji zazwyczaj powstaje adhokracja (struktura oparta na doraźnych, zespołowych działaniach). Przykłady: agencja reklamowa, niektóre firmy doradcze.