
- •§ 6, (Ссылка эта заимствована у Троицкого, стр. 215 указ. Сочинения).
- •§ 8. D. De poenis, 48. 19. Eventas spectatur ut a clementissimo quoquo facta,
- •§ 1. Ibid. L. 3.
- •§ 4. D. De aedilicio edicto. 21, 1.
- •§ 1. D. 24, 3; l. 45, d. 24, 3, где говорится о culpa применительно к разводу.
- •§ 2. D. De poenis 48, 19, хотя место это далеко не аутентично, в виду его
§ 1. Ibid. L. 3.
*(1097) Ср. стр. 504 нашего настоящего труда
*(1098) Определение dolus'a, даваемое К. Акв. Галлом и приведенное у
Сис. de offic. III, 14 и Тор. 7, 9, гласит: "cum esset aliud simulatum, aliud
actum", а определение Сервия Сульпиция, даваемое в L. 1, § 1. D. de dolo malo
4, 3, уподобляет dolus "machinationem quandam alterius decipiendi causa, сици
aliud simulatur et aliud agitur". Cp. Rein. Das Criminalrecht der B6mer. Leipzig.
1844. s. 150.
*(1099) K. Binding. Die Normen, und ihre Uebertretung. II. B. Leipzig.
1877. s: 273.
*(1100) L. 1, § 3. D. de dolo malo 4, 3. Non fuit autem contentus Praetor
dolum dicere, sed adiecit malum quoniam veteres dolum etiam bonum dioebant,
et pro sollertia (проницательность, хитрость) hoc nomen accipiebant, maxime
si adversus hostem latronemve quis machinetur. A. Pernice. Labeo. II. B, Abth.
I. Halle. 1895. s. 136 и след. констатируя, что dolus был verbum medium и
мог иметь и хорошее значение, и приводя целый и, по-видимому, исчерпывающий
ряд перечислений тех случаев, в которых dolus встречается у римских комиков
в этом значении (прим. 2), замечает, однако, что употребление dolus'a лишено
было всякого технического юридического значения. Это следует уже из выражений,
встречающихся наприм., у Плавта вроде nimis doctum dplum, conpositis mendaciiis
advenisti... consntis dolis, qnem tam aperte fallere incipias dolis, dolis
Indere, haud dicam dolo и проч. Междутем, выражевие dolus malns всегда, повядимому,
имело техничеокое юридическое значение. Пернис насчитывает это выражение встречающимся
у комиков только два раза и оба раза, при этом, с очевидными намеками на то,
что речь идет о юридических терминах. Ср. ряд мест, в которых встречается
dolus malus y классических писателей, приведенных у Rosshirfa Einige Bemerkimgen
zur Lehre vom dolus. N. Arch. B. 8. 1826. s. 371.
*(1101) c. 1. C. 9,ad leg. Corn. de sic. 16. Ceterum ea, quae ex improviso
casu potius qnam fraude accidunt, fato plerumque, non noxae imputantur.
*(1102) L. 23, § 2. D. de aedilicio edicto 21, 1. Capitalem fraudem admittere
est tale aliquid delinqnere, propter qnod capite pnniendus sit... Capitalem
fraudem admissise accipiemns dolo malo et per nequitiam. Cp. также L. 43,
§ 4. D. De aedilicio edicto. 21, 1.
*(1103) L. 4, § 13. D. de doli mali et metus exceptione. 44, 4. Marcellus
ait adversus doli exceptionem non dari replicationem doli. Labeo quoque in
eadem opinione est; ait enim iniquum esse communem malitiam petitori quidem
praemio esse, ei vero, cum quo ageretnr poenae esse, quum longe aequum sit,
ex eo, quod perflde gestum erat, actorem nihil consequi. Cp. также L. 4, §
26. D. 44, 4.
*(1104) Хотя выражение sciens в огромном большинстве случаев и совпадает
с dolus'oм, некоторые места источников говорят, однако, против этого. Ср.
L. 43, § 1. D. de adm. et periculo 26, 7, ut si sciens curator non sufficere,
promiserit, vel donasse videatur, vel quoniam dolo fecit, non illi succurratur.
*(1105) L. 9, D. de incendio 47, 9. Qui aedes acervumve frumenti... combusserit,
vinctus, verberatus igni necari iubetui; si modo sciens prudensqne id commiserit,
a равно L. 1, D. ad leg Pab. de plag. 48, 15, c. 15. C. eod. 9, 20, L. 2,
D. ad leg. Jul. maiest. 48, 4 и мн. др.
*(1106) L. 9, § 3. D. de lege Cornelia de falsift 48, 10. Poena legis
Corneliae irrogatur ei, qni quid aliud, quam in testamento, sciens dolo malo
falsum eignaverit signarive curaverit, a равно L. 3 pr. D. ad. leg. Fabiam
de plagiariis 48, 15 и мн. др. Весьма сомнительно, чтобы выражение sciens
dolo malo было осо бенно древним. Мы видели выше, что редакция закона Нумы
si qui hominem dolo sciens mortem duit не может быть принята безусловно. Иначе
полагает А. Pernice. Labeo. II. ?. s. 137 и след. 1895. К концу республики
выражение sciens dolo malo становится, однако, по-видимому, техническим, что
доказывается, между прочим, lex Pabia de plagiariis.
*(1107) L. 11, § 2. D. de poenis 48, 19. Delinqnitur autem ant proposito,
ant impetu, aut casu, a равно L. 4, pr. D. de rebns creditis etc. 12, 1. Si
quis nec causam, nec propositum foenerandi habuerit.
*(1108) L. 1, D. de legibns senatusqne consnltis et longa eonsuetudine
1, 3. Lex est commune praeceptnm virornm prudentnm consultnm, delictornm,
quae sponte vel ignorantia contrahrmtur, coercitio, commnnis reipublicae sponsio.
*(1109) Modest. L. 16, D. ad leg. Corn. de sic. 48, 8. Qni caedem admisernnt
sponte, dolove malo, in honore aliqao positi deportari solent, qui secundo
gradu sunt, capite pnniuntur.
*(1110) L. 12, § 1. D. de incendia, raina etc. 47, 9. Qni data opera
in civitate incendium fecerint, si hnmiliore loco sint, bestiis obiici solent,
si in aliqno gradu id fecerint, capite puninntnr, ant certe in insnlam deportantni.
*(1111) L. 5, § 2. D. de poenis 48, 19. Refert et in maioribns delictis
consnlto aliqnid admittatnr, au casu. Не подлежат, тем не менее, кажется,
сомнению, что consulto не было cтpoгo-техническим выражением. Из тех 18 мест,
в которых это слово, по счету филологов, употребляется у классиков, только
в 2-х случаях, такое словоупотребление носит юридический характер.
*(1112) с. 5, С. 9. ad. leg. Corn. de sic. 16. Eum, qai asseverat, homicidinm
se non volnntate, sed casn fortnito fecisse... voldmus liberari.
*(1113) 52, § 20. D. furt. 47, 2. Si quis asinum meum coegisset, et in
equas suas thV gonhV duntaxat capin admisisset furti non tenetur, nisi furandi
quoque animum liabuit.
*(1114) L. 3, § 1. D. de sepulc. viol. 47, 12. Igitur doli non capaces,
ut admodum impuberes, item omnes, qui non animo Violandi accedunt, excusati
sunt.
*(1115) c. 1. C. 9, ad leg. Corn. de sio. 16. Crimen enim contrahitur
si et voluntas nocendi intercedat.
*(1116) L. 1, § 1. D. ad leg. Corneliam. 48, 8. ...et qui hominem non
occidit, sed vulneravit, ut occidat pro homicida daninandnm.
*(1117) С значением, вообще, всякого нарушения добрых нравов, а равно
и посягательства на правоохраненные блага встречается, наприм., выражение
culpa у Сис. in Verr. I: с. 17: in hoc uno genere omnes inesse culpas istius
maximas, avaritiae, maiestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis.
*(1118) G. 11, § 1. C. 5, de repudiis et iudicio de moribus sublato 17.
Si quis autem eam, quam sine dote uxorem acceperat a coniugio sno repellere
voluerit, non alias ei hoc facere licebit, nisi talis culpa intercesserit,
quae nostris legibus condemnatur. Si vero sine culpa eam reiecerit, vel ipse
talem culpam contra innocentem mulierem commiserit compellatur ei quartam
partem propriae substantiae... Cp. также c. 2. C. 9 de custodia reorum. 4.
Si quis in ea culpa vel crimine fuerit deprehensus... L. 14, § 1. D. de re
militari 49, 16. Arma alienasse grave crimen est et ea culpa desertioni exaequatur.
L. 9, § 3. D. de minoribus vigintiquinque annis 4, 4. Si mulier quum culpa
divertisset, velit sibi snbveniri, vel si maritus, puto restitutionem non
habendam. Est enim delictum non modicum; nam et si adulterium minor commisit,
ei non subvenitur. Cp. также L. 22, § 7. D. 24, 3; L. 38, D. 24, 3; L. 44,