1703 Г. У вкл у Вільні ўтварылася канфедэрацыя, магнаты і шляхта якой падтрымалі Аўгуста II і звярнуліся за дапамогай да расійскага цара Пятра I.

У 1705 г. расійская армія на чале з фельдмаршалам Г. Агільві з’явілася пад Гродна. Сюды ж прыбыў разам з саксонским войскам Аўгуст II. У пачатку 1706 г. у Беларусь уступіла войска Карла XII, якое таксама накіравалася да Гродна. Карл XII перахапіў і разбіў саксонцаў, што накіроўваліся на дапамогу расійскай арміі.

У 1707 г. у Львоў на сустрэчу з Пятром I прыбылі прыхільнікі Сандамірскай і Віленскай канфедэрацый. Прадстаўнікі Кароны і ВКЛ на чале з Янушам Антоніем Вішнявецкім і Рыгорам Антоніем Агінскім абвясцілі сваё пасяджэнне Вольнай Радай і пацвердзілі саюз Рэчы Паспалітай з Расіяй. Пётр I быў абвешчаны абаронцам вольнасці ВКЛ.

У 1707 – 1708 гг. Беларусь стала галоўнай арэнай ваенных дзеянняў.

Войскі Карла XII разбурылі гарады Гродна, Ліду, Смаргонь, занялі Мінск. 3 ліпеня 1708 г. шведы разбілі корпус Рапніна каля мястэчка Галоўчын (пад Магілёвам) і захапілі Магілёў. Запасы шведскай арміі вось-вось павінны былі скончыцца, таму Карл XII стаў чакаць корпус генерала Левенгаўпта з абозам з Рыгі. Але ён спазняўся. Тады Карл XII накіраваўся на Украіну, спадзяючыся на дапамогу гетмана Левабярэжнай Украіны I. Мазепы. Пётр I вельмі ўдала скарыстаў цяжкае становішча, у якім апынуліся шведы. Спачатку ён 28 верасня 1708 г. каля вёскі Лясная на Магілёўшчыне разграміў корпус Левенгаўпта, а потым у рашаючай бітве пры Палтаве (чэрвень 1709 г.) нанёс поўнае паражэнне арміі Карла XII. З гэтага моманту стратэгічная ініцыятыва ў Паўночнай вайне перайшла ў рукі Пятра I. Расія, Данія і Саксонія аднавілі Паўночны саюз. У верасні 1709 г. войскі Пятра I уступілі на тэрыторыю ВКЛ, а ў наступным годзе – у Латвію і Эстонію. У 1710 г. у Варшаве сойм аднавіў Аўгуста II на прастоле і пацвердзіў «Вечны мір» ад 1686 г. Станіслаў Ляшчынскі збег з Польшчы. Апошнія гады Рэч Паспалітая не ўдзельнічала ў Паўночнай вайне, занятая сваімі ўнутранымі справамі.

Паўночная вайна закончылася ў 1721 г. перамогай кааліцыі. Уадпаведнасці з мірным дагаворам паміж Швецыяй і Расіяй да апошняй далучаліся землі Латгаліі, Эстоніі і Курляндыі. 1729 г. Швецыя заключыла мір з Саксоніяй, а ў 1733 г. – з Рэччу Паспалітай.

Такім чынам, Рэч Паспалітая фактычна губляла сваю самастойнасць паколькі «ахова парадку» дазваляла моцным замежным дзяржавам у любы час умешвацца ва ўнутраныя справы краіны.

Вопрос№19: :Политический кризис рп, попытки реформирования. Разделы рп и присоединение Бел земель к Российской империи.

На фоне эканамiчнага развiцця еурапейскiх краiн у XYII-XYIII ст.Рэч Паспалiтая выглядала застылай у летаргiчным сне.Узровень канца XYI ст.застауся вышэйшай адзнакай гаспадарчай i ваеннай магутнасцi краiны.Каб рушыць паперад - патрэбны рэформы у грамадстве:палiтычныя,ваенныя,эканамiчныя.Неаб-

ходнасць была i у канцынтрацыi улады у руках манарха-дыктатара.Шляхта ж нежадала паступiцца сваiм усеуладзем,якое перарастала у разгул анархii.Вольны Сойм "дзякуючы" "лiберум вета" стау недзеяздольным.

Такое становiшча у Рэчы Паспалiтай старанна апекавалi суседзi:Прусiя,Аустрыя i Расiя.Iм было выгадна мець суседам слабую краiну. Але з 60-х гадоу XYIII ст. у Польшчы "РП" пачала праводзiцца iнтэнсiуная рэфармацыйная дзейнасць.Дзякуючы рэформан Тызенгауза на пауночным захадзе Беларусi з'явiлася значная колькасць мануфактур,скасоуваецца шэраг прывiлей шляхты,арганiзуец

ца i працуе "адукацыйная камiсiя". У 1764 г. было уведзена абмежаванне на ужытак права "лiберум вета",але ужо гэтыя рэформы прывялi да незадаволенас цi з боку магнатау якiя iмкнулiся як i раней панаваць у краiне. Грамадства аказалася расколатым на варожыя групоукi,якiя шукалi падтрымкi у больш моцных суседзяу:Расii,Аустрыi,Прусii.З дапамогай апошнiх пачалi стварацца канфедэрацыi "узброенныея арганiзацыi": у 1767 г.у Слуцку i Тарунi ( Расiя i Прусiя).У адказ на гэта была створана канфедэрацыя у Бары ( Украiна 1768г)

Пачалiся межусобныя войны.Расiя для абароны праваслауных увяла 40 тыс.войска,якое i разбiла барскiх канфедэратау у 1771 годзе.Пасля гэтых падзей адбываецца у 1772 годзе першы падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшла Усходняя частка Беларусi з гарадамi Полацк, Вiцебск, Ворша, Магiлеу, Рагачоу,Гомель

Але нават гэта трагiчная падзея не астанавiла варагуючыя магнацкiя гру

поукi.Выратаваць Рэч Паспалiтую магла толькi цэнтралiзацыя.Такая спроба была зроблена 3 мая 1791 года, падчас прыняцця канстытуцыi Рэчы Паспалiтай першай у Еуропе. Канстатуцыя 3 мая заклала асновы вываду Рэчы Паспалiтай з палiтычнагу крызiсу i ставiла яе на шлях буржуазнага развiцця. Але час рэфармавання быу упушчаны.Ды гэтыя мерапрыемствы выклiкалi незадаволенасць у Расii Аустрыi i Прусii.У сярэдзiне мая 1792 года Расiя накiравала у Польшчу 100 тыч. войска.Пад час баявых дзеянняу войскi Рэчы Паспалiтай панеслi паражэнне Опсай, Мiрам, Зельвай, Бярэсцем.Рэч Паспалiтая капiтулiравала, канстытуцыя 1791 года была адменена.А у студзенi 1793 года Прусiя, Аустрыя i Расiя ажыццявiлi другi падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшлi землi Беларусi па лiнii Друя-Пiнск.Стала зразумела,што ад канчатковага падзелу Рэчы

Паспалiтай можа выратаваць рашучае супрацiуленне аб'яднанага грамадства. Паустанне 1794г. на чале з Тадэвушам Касцюшкам давала для гэтага апошнi шанс.Але атрады Касцюшкi не вытрымалi удары рускiх войск на чале з Суворавым.6 лiстапада 1794 года рускiя войскi занялi Варшаву.Паустанне было разгромлена,чакаць выратавання Рэчы Паспалiтай цяпер не было адкуль.

У кастрычнiку 1795 года Расiя,Прусiя, Аустрыя ажыццяуляюць трэцi падзел Рэчы Паспалiтай.Па iм уся тэрыторыя Беларусi была далучана да Расiйскай iмперыi.Сяляне,гараджане спакойна успрынялi далучэнне да Расii.Новыя парадкi заусёды неслi у сябе надзею на лепшую будучыню,на мiрнае жыццё.