- •Беларуская мова
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Мова як сістэма
- •Літаратураня мова і дыялекты
- •Тры славянскія моўныя групы
- •Агульнаславянская і агульнаўсходнеславянская мовы
- •Старажытная ўсходнеславянская народнасць і яе мова
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Утварэнне беларускай народнасці і яе мовы
- •Беларусь у складзе Рэчы Паспалітай
- •Беларусь у складзе Расійскай імперыі
- •Развіцце беларускай літаратурнай мовы ў пачатку XX ст.
- •Вълчо и кума лиса
- •У вагоне
- •Мікола чытаў, стоячы сярод хаты…
- •Вось так, брат, і запісана. Зразумела?
- •Вот так, брат, и записано. Понятно?
- •Микола читав, стояч серед хати…
- •Отак, брат, і написано. Зрозуміло?
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Слова як адзінка мовы
- •Асноўныя лексічныя значэнні слова
- •Сучасная беларуская лексіка паводле паходжання
- •Запазычаныя словы
- •Агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжывання
- •Лексікаграфія
- •9. Карыстаючыся этымалагічнымі слоўнікамі, выпішыце: а) агульнаславянскія; б) усходнеславянскія; в) уласна беларускія; г) запазычаныя словы.
- •1. Перакласці словы на беларускую мову. Паставіць націск, вызначыць адрозненні ў вымаўленні слоў у беларускай і рускай мовах.
- •2. Устаўце прапушчаныя літары ў беларускія словы і вызначце, які гук будзе вымаўляцца ў першым пераднаціскным складзе ў рускіх і беларускіх словах.
- •Тэма 5. Развіцце эканамічнай тэорыі і яе сучасныя накірункі Агульнае паняцце эканамічнай сістэмы.
- •Р/м Экалагічныя праблемы Беларусі.
- •4 Гадзіны
- •Тэарэтычны матэрыял па тэме Сістэма часцін мовы
- •Род назоўнікаў
- •Род некаторых назоўнікаў у беларускай і рускай мовах можа не супадаць:
- •Лік назоўнікаў
- •Скланенне назоўнікаў.
- •5. Растлумачыць правапіс канчаткаў.
- •6. Перакласці на беларускую мову. Вызначыць род назоўнікаў, падабраць да іх прыметнікі.
- •8. Прааналізаваць назоўнікі ў сказах.
- •Тэма 5
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Лічэбнік
- •Разрады лічэбнікаў.
- •Сінтаксічная сувязь лічэбніка з назоўнікам.
- •Асаблівасці скланення лічэбнікаў.
- •Займеннік
- •Правапіс займеннікаў.
- •6. Перакладзіце тэкст на беларускую мову. Выпішыце лічэбнікі, вызначце іх разрад, граматычную форму, сінтаксічную функцыю.
- •Віды словазлучэнняў
- •Віды выказніка
- •Тыпы аднасастаўных сказаў
- •Знакі прыпынку пры аднародных членах сказа.
- •Аднародныя і неаднародныя азначэнні.
- •Складаны сказ
- •1. Прааналізуйце тэарэтычны матэрыял па тэме.
- •2. Зрабіце сінтаксічны разбор сказаў.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Агульная характарыстыка стыляў.
- •Прааналізаваць тэаратэчны матэрыял па тэме.
- •Прааналізаваць тэксты. Вызначыць, да якога стылю яны адносяцца.
- •Размеркаваць словы паводле стылевай прыналежнасці.
- •Скласці сказы са словамі-штампамі.
- •Навуковы стыль.
- •Навуковы стыль
- •Анатацыя.
- •Рэцэнзія.
- •Рэферат
- •Афіцыйна-дзелавы стыль.
- •Змест ксрс (14 гадзін)
- •Тэма 4. Заняткі 2. Асаблівасці фанетычнай сістэмы мовы. Арфаэпія. Графіка. Арфаграфія. План
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Фанетычная сістэма беларускай мовы
- •Класіфікацыя гукаў:
- •Галосныя гукі. Правілы іх вымаўлення .
- •Правапіс галосных Правапіс літар о, э - а.
- •Правапіс е, ë, я, і
- •Правапіс прыстаўных галосных Прыстаўная галосная і пішацца ў слове, якое пачынаецца збегам зычных, першыя з каторых л, р, м.
- •Правапіс літар і, ы, й пасля прыставак
- •Правапіс у –ў
- •Зычныя гукі. Правілы іх вымаўлення і перадачы на пісьме. Вымаўленне зычных
- •Вымаўленне спалучэнняў зычных
- •Правапіс зычных. Правапіс звонкіх і глухіх, шыпячых і свісцячых
- •Правапіс д –дз, т – ц
- •Правапіс спалучэнняў зычных
- •Правапіс прыстаўной літары в
- •Правапіс мяккага знаку
- •Правапіс апострафа
- •Ужыванне вялікай літары
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •Практычныя заданні да тэмы
- •1 Варыянт
- •3 Варыянт
- •Тэма 5 Заняткі 2. Асаблівасці ўжывання прыметнікаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы Прыметнік
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •1. Прааналізаваць тэарэтычны матэрыял да тэмы:
- •3.Перакласці на беларускую мову.
- •Тэма 5. Заняткі 4. Асаблівасці ўтварэння і ўжывання дзеясловаў і форм дзеясловаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Дзеепрыметнік
- •Утварэнне дзеепрыметнікаў
- •Спосабы перакладу дзеепрыметнікаў на беларускую мову
- •Дзеепрыслоўе як дзеяслоўная форма
- •Пытанні да тэмы
- •Тэрміналогія
- •Практычныя заданні
- •2. Перакласці на беларускую мову. Звярнуць ўвагу на адрозненні ва ўтварэнні форм інфінітыву.
- •3. Утварыць форму 3-й асобы адз. Ліку цяперашняга часу ад рускіх і беларускіх дзеясловаў.
- •4. Перакласці на бел. Мову. Вызначыць адрозненні ва ўжыванні дзеепрыметнікаў
- •5. Перакласці на беларускую мову. Звярнуць увагу на ўтварэнне дзеепрыслоўяў.
- •6. Напісаць паведамленне па тэмах:
- •Тэма 6. Заняткі 2. Асаблівасці кіравання дзеясловаў у беларускай мове
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Пытанні да тэмы
- •Практычныя заданні
- •Тэма 6. Заняткі 3. Асаблівасці спалучэння лічэбнікаў у беларускай мове.
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Сінтаксічная сувязь лічэбніка з назоўнікам.
- •Пытанні да тэмы
- •1. Дапасаваць назоўнікі да лічэбнікаў.
- •2. Перакласці на бел. Мову.
- •3. Перакласці, раскрываючы дужкі. Вусна прааналізаваць асаблівасці сінтаксічнай сувязі назоўнікаў з лічэбнікамі.
- •Тэма 10. Справавыя лісты: моўнае афармленне і рэдагаванне (4 гадзіны)
- •Тэарэтычны матэрыял да тэмы
- •Узоры афармлення листоў
- •Прыкладныя тэксты службовых лістоў
- •Дырэктару Мінскага станкабудаўнічага завода
- •Аўтабіяграфія
- •Службовы ліст
- •Пытанні да тэмы
- •2 Варыянт
- •3 Варыянт
- •4. Патрабаванні да заліку па беларускай мове
- •Пералік тэарэтычных пытанняў да заліку па беларускай мове:
- •5. Асноўная і дадатковая літаратура
- •6. Тэксты для развіццыя мовы. Беларусь
- •Симеон полоцкий
- •Белорусский народ
- •Знаменитые белорусы
- •Сказ аб Беларусі.
- •Наш Францыск Скарына.
- •Бацька гарадоў беларускіх.
- •Чарнобыльская катастрофа
- •Сведка часу
- •7 . Тэксты для перакладу Экономическая теория. Задачи и функции экономической теории.
- •Отрасль и сфера деятельности – галіна і сфера дзейнасці
- •Частные предприниматели – прыватныя прадпрыймальнікі
- •Сократить производство – скараціць вытворчасць
- •История развития экономической теории
- •Развитие экономики и общества – развіцце эканомікі і грамадства
- •Понятие экономической системы
- •Экономичеческая система – эканамічная сістэма
- •Налоговая ставка – падатковая стаўка
- •Производство и потребности. Классификация потребностей. Их структура.
- •Запросы стимулируют производство – запросы стымулююць вытворчасць Потребность – патрэбнасць
- •Понятие хозяйствования. Хозяйствование и хозяйствующий субъект. Классификация форм хозяйствования
- •Хозяйствование – гаспадаранне
- •Факторинг – фактарынг
- •Менеджмент – менеджмент Маркетинг - маркетынг
- •Продукт как итог производства
- •Рынок: условия возникновения и развития. Сущность и функции рынка
- •Условия возникновения - умовы ўзнікнення
- •8. Краткий словать экономических терминов
Наш Францыск Скарына.
Самай выдатнай фігурай Адраджэння быў Францыск Скарына, сын купца з Полацка. У чатырнаццаць гадоў ен, дабраўшыся да Кракава, паступае там ва універсітэт. У 1506 годзе атрымлівае ступень бакалаўра. Пасля няўтомны беларус дабіраецца да Італіі і там, у Падуанскім універсітэце, атрымоўвае ступень доктара лекарскіх навук. У 1517 годзе Скарына ў Празе. Там ен пачынае сваю друкарскую дзейнасць. За тры гады выдае 22 кнікі “Бібліі”, перакладзенай ім на беларускую мову. Гэта першы пераклад гэтай кнігі на жывую мову жывога народа.
Затым Скарына друкуе кнігі ў Вільні, якая на працягу многіх стагоддзяў была культурнай сталіцай Беларусі і Літвы. Тут выйшлі яго “Апостал” і “Малая падарожная кніжыца”.
Гэтыя кнігі былі сродкам для пашырэння пісьменнасці, асветы, культуры. Яны даводзілі, што наша родная мова не горшая за іншыя. Скарына верна і аддана служыў свайму народу, быў гуманістам, адукаванейшым чалавекам свайго часу і змагаром за родную культуру і мову. У прадмовах да кожнай кнігі ен не стамляўся клікаць да ведаў, казаў, што нельга выкупіць грахі, ахвяруючы царкве, што не той хрысціянін, хто так завецца, а той, хто любіць людзей. Казаў, што трэба быць памяркоўным да ўсіх народаў і вер, бо ўсе маюць права на месца пад сонцам, а таму і мова беларуская нічым не горшая за латынь.
Заданні:
-
Размяркуйце словы 1 абзаца па тыпах арфаграм..
-
Выпішыце словы з ў, растлумачце іх правапіс.
-
Вызначце тып склання і ахарактарызуйце склонавыя канчаткі назоўнікаў.
-
Падрыхтуйцеся пісаць тэкст пад дыктоўку.
-
Зрабіце стылістычны аналіз тэксту.
Бацька гарадоў беларускіх.
Так называюць Полацк - самы старажытны горад Беларусі. Упершыню летапіс паведамляе пра яго пад 862 годам, але, на думку археолагаў, горад існаваў і раней. Размешчаны на гандлевым шляху “з варагаў у грэкі”, Полацк хутка рос і багацеў, а пры князю Усяславе Чарадзею ен робіцца сталіцаю полацкага княства - магутнай раннефеадальнай дзяржавы, якая аб’ядноўвала большую частку сучаснай тэрыторыі Беларусі.
Полацк быў не толькі палітычным, але і духоўным цэнтрам княства. Тут вялося летапісанне. Тут існавала епіскапская кафедра і некалькі манастыроў, што былі асяродкамі асветы. Тут быў пабудаваны велічны Сафійскі сабор, які ўвасабляў роўнасць Полацка з Ноўгарадам і Кіевам.
Да сярэдзіны шаснаццатага стагоддзя Полацк заставаўся самым буйным горадам Вялікага княства Літоўскага. Ен бачыў войскі Івана Грознага, Стафана Баторыя, Пятра І і Напалеона, ен даў славянству Ефрасінню і дойліда Іаана, усходнеславянскага першадрукара Францішка Скарыну і ягонага паслядоўніка Сімяона Полацкага ...
Сучасны Полацк аднаўляе сваю духоўную значнасць. У адрэстаўрыраваным Сафійскім саборы з яго цудоўнаю акустыкай гучыць арган, выступаюць славутыя выканайцы з розных краін свету. У Багаяўленскім саборы адчынена карцінная галерэя. Турыстаў вабіць узведзеная ў дванаццатым стагоддзі сусветна вядомая Спаса-Ефрасінне ўская царква з унікальнымі фрэскавымі замалеўкамі і іншыя помнікі багатай і слаўнай беларускай мінуўшчыны.
На старадаўніх полацкіх вулачках усе дыхае гісторыяй.
Заданні:
1. Растлумачце правапіс выдзеленых слоў.
-
Зрабіце фанетычны разбор 3-ох з выдзеленых слоў.
-
Падбярыце сінонімы да слова слаўны.
-
Падбярыце антонімы да слоў буйны, вядомы, сучасны, адчынена, унікальны.
-
Выпішыце з тэксту ўласнабеларускія словы.
-
Падрыхтуйце пытанні да тэксту.