4. Актив кедергісі бар электр тізбегі.

Практика жүзінде электр тогын өткізетін барлық материалдардың актив кедергісі болады. Сонымен қатар барлық өткізгіштер, орамалар, реостаттар және тізбектің басқа да элементтерінің актив кедергілері болады. Электр тізбегінің тек қана актив кедергісімен R сипатталатын элементін «резистор» деп атайды.

Актив кедергісі R бар тізбек қысқыштарына ток көзінің

кернеуі берілсін делік.

U ,i U U

I

U R

i

φ=0

ωt

16-сурет

Жеңіл болу үшін, кернеудің бастапқы фазасы нольге тең дейміз. Кирхгофтың екенші заңына сәйкес кернеудің лездік мәні үшіндеп алып былай жазамыз: Ток амплитудасы

Сонымен, актив кедергісі бар элементтегі ток фазасы бойынша осы элементтегі кернеуге сәйкес келеді. Кернеудің және токтың әсерлік мәндері олардың максимал мәндерінен ретке кіші, онда Яғни синусоидалы ток пен кернеудің әсерлік мәндері бір – бірімен тұрақты кернеу мен ток сияқты Ом заңы арқылы байланысады.

5. Индуктивтілігі бар электр тізбегі.

Тұрақты индуктивтілігі бар идеал катушканы, яғни актив кедергісі нольге тең катушканы қарастырамыз.

i U₁i

U

L U e_L

U e_L U_L

i

φ=π/2

I

ωt

17-сурет

Индуктивтілігі бар тізбекке синусоидалlы кернеу берілген: осы кернеудің әсерінен индуктивті катушкасы L бар тізбекте i ток пайда болады. Бұл ток φ магнит ағынын туғызады, яғни ол φ электромагниттік индукция заңы бойынша катушкада өздік индукция ЭҚК– ін индукциялайды:

Мұндағы N – катушкадағы орам саны.

Минус «-» белгісі электромагниттік инерция принципі бөйынша мынаны көрсетеді: өздік нндукция ЭҚК – і e_L әрқашан тізбектегі магнит ағынының және токтың өзгерісіне кедергі келтіретін бағытқа ие болады.

Кирхгофтың ІІ – ші заңы бойынша ; ал екенін ескерсек, онда . Егер онда немесе

Осы теңдеуді шеше отырып, мынаны аламыз:

Ток амплитудасы онда нақты ток үшін өрнек:

Индуктивті кедергі жиілік пен индуктивтілікке тура пропорционал, осыны ескере отырып

Ток пен кернеудің әсерлік мәндері үшін:

Өздік индукция ЭҚК – і индуктивтілігі бар элементтегі кернеуге сан мәні жағынан тең, онда

Индуктивтік кедергі ток пен өздік индукция ЭҚК – і арасындағы пропорционалдық коэффициент болып табылады.