Юр'ева матка ў свет пайшла...

На пляцоўку, дзе раскладзена вогнішча, прыходзщь Знахарка з вяночкам у руцэ.

Дзяўчына:

Добры вечар, цёця Леля. Мы якраз думалі песню заспяваць. То вы нам дапамажыце.

Знахарка:

Бог у помач. Усім добрага вечара.

Запявае "А ў лесе, ды на верасе..."

Фальклорны гурт ей дапамагае.

Здалёк чуваць гук дуды, якая працягвае мелодыю пecнi.

Знахарка:

Здаецца, Дзед Юрэй ідзе.

Стары Пастух:

Якая ціхая сёння ноч. Нібы зачараваная. Вітаю ўcix.

Знахарка:

Здаровы будзь, Юрэй. А ноч дзіўная выдалася, бо напярэдадні свята — заўтра Лялю шанаваць будзем. Стары Пастух:

Ага. А хто ж у гэтых вот Лялею назавецца?

Знахарка:

То ж ведаеш, найпрывабнейшая мусіць быць.

Стары Пастух:

Так. Але як дазнаешся, каторая з прыгожых найлепшая.

Знахарка:

Будзем вечар карагодамі хадзщь, пecнi пець, гулнейкі ладзщь. Якая з дзяўчат дробненька ступае ды ладненька пяе — тую адразу бачна. Ей i чэсць. Стары Пастух:

То збірай дзяўчат.

Знахарка:

Ды амаль што ўсе тут.

Дзевачкі дачушкі мае,

Падыходзьце да мяне,

Час ужо таночкі шукаць,

Час ужо пeceнкi пеяць.

Хлопец:

А хто такая Ляля?

Знахарка:

Ляля — багіня вясны, маці Ярылы — Юр'я.

Хлопец:

А што будзеце з ею рабіць, калі абярэце?

Стары Пастух:

За мяне замуж аддаваць.

Знахарка (смяецца):

Ай, жартаўнік. Шанаваць будзем, благаслаўлення пpaciць.

Дзяўчына:

А як тое просяць?

Знахарка:

Апранаюць дзяўчыну ў доўгі белы саван, перавязваюць шыю, pyкi i стан рознай зелянню, а на галаву кладуць вянок з розных веснавых кветак. У такім уборы саджаюць дзяўчынку Лялю на дзярновую лаўку, на якой з аднаго боку пастаўлены гладышакі з малаком, сыр, масла, яйцы, смятана, а з другога — хлеб; каля ног кладуць вяночкі, адпаведна ліку дзяўчат з карагода. Затым скачуць вакол яе, пасля снедаюць каля яе ног. Ляля пачастуя ycix прыгатаванай ежай. Тады зноў танчаць, а Ляля кідае пад гэты час іm на голаву вянки. Праз гэта Ляля надзяляе ix прыгажосцю, здароўем i добрай доляй. А каму я сёння надзену вяночак, тая ў нас гэтым годам Лялею называецца. То уставайце ў карагод, усе дзяўчаты напярод.

Усе ўстаюць карагодам, Стары Пастух грае, фальклорны гурт спявас.

Стары пастух:

Вялікі карагод! Трэба паменшыць. Хадзіце, дзяўчаты, па левы бок ад мяне, а хлопцы — па правы. Патанчым "Проса". Кладзіце рукі адзін адному на плечы. Спачатку дзяўчаты набліжайцеся да хлопцаў:

• А мы проса сеялі, сеялі, Возьмем, Лада, сеялі, сеялі — Зараз хлопцы, набліжаючыся:

• А мы проса вытапчам, вытапчам. Возьмем, Лада, вытапчам, вытапчам — адыходзячы.

І гэтак далей, музыка нам дапаможа.

• А мы коней выпусцім, выпусцім. Возьмем, Лада, вытапчам, вытапчам.

• А мы коней застанем, застанем. Возьмем, Лада, застанем, застанем.

• А мы коней выкупім, выкупім. Возьмем, Лада, выкупіm, выкупім.

• А чым жа вам выкупіць, выкупіць? Возьмем, Лада, выкупім, выкупім.

• А мы дадзім сто рублёў, сто рублёў. Возьмем, Лада, сто рублёў, сто рублёў.

• Нам не надо тысячы, тысячы. Возьмем, Лада, тысячы, тысячы.

• А нам надо дзевачка, дзевачка. Возьмем, Лада, тысячы, тысячы.

• А нам надо дзевачка Волечка, Волечка...

То хадзі, Воля, зараз да хлопцаў. Пайшлі зноў.

Так гуляюць, пакуль усе дзяўчаты не пярэйдуць у шарэнгу хлопцаў.

Знахарка:

О, як раз усе дзяўчаты стаяць зараз паміж хлопцаў. Зайграй нам, Музыка, якую карагодную. А вы, мае каханыя, павінны перадаваць адзін аднаму з зубоў у зубы гэтую галінку. Хто выпусціць — будзе што-небудзь спяваць, танчыць цi цалаваць суседа. Трымайце галінку.

Гуляюць некалькі разоў. Адна з дзяўчын, калі да яе прыходзщь галінка, кладзе яе сабе ў кішэню i запявае, заводзячы за сабою карагод!

Хлопец:

У карагодзе мы былі цi можна?

Стары Пастух:

Чаму б не.

Музыка наігрывае мелодыю. Дзяўчына заводзіць карагод.

Гульня паўтараецца некалькі разоў.

Знахарка:

А зараз, апошняя парачка, хадзіце да мяне. Я прапаную вам яшчэ адну гульню — "Змейка". Ставайце ўсе прысутныя ў рад i трымайце адзін аднаго за пояс. Ты, хлопчык, станавіся наперад — будзеш галавою, а ты, дзяўчынка, станавіся назад — будзеш хвастом. Галаве трэба паймаць хвост, паймаеш — быць хвасту галавою. Раз, два, тры пачалі.

Гульня паўтараецца некалькі разоў.

Стары Пастух:

Зараз яшчэ крыху пабегаем. Ставайце пapaмi, адзін за адным па колу. Каму не дасталося пары — будзе калачом. Вось ты, Знахарка, у нас сёння адная. Будзеш калачом.

Знахарка:

Ну добра.

Стары Пастух:

Kaлi яна падыдзе да пары i пастучыць каму-небудзь па cпiнe, то вы пытайце:

- Хто там?

• Сем ком i калач, — кажа яна. А вы:

• Цябе, Божа, на дарозе раскарач. — І бяжыце ад калача па колу, да свайго месца, калі стоміцеся, то можаце змяніцца з кім-небудзь у пары. Але калі "калач" вас зловіць — вам i вадзіць.

Гульня паўтараецца некалькі разоў па жаданню ўдзельнікаў.

Знaxapкa:

Гарбата ўжо паспела, падыходзьце.

Усе збіраюцца ля вогнішча.

А покуль вы будзеце адпачываць, я папрашу нашых старэйшых жанчын паказаць некалькі старадаўніх танцаў. Хто захоча пераняць — далучайцеся. Памятайце, дзяўчаты, я за вамі сёння пільна назіраю.

Гучаць танцы:

"На рэчаньку"

"Курапят"

"Месяц"

"Цёмная ночка"

"Кракавяк"

"Падыспань"

Кожны паўтараецца 2 разы. Першым разам жанкі танчаць caмi, а другі — з моладдзю.

Стары Пастух:

А ну рэзні, музыка, польку!

Знахарка:

Але гэта будзе не звычайная полька, па чарзе я буду падыходзіць да кожнай з пар i надзяваць дзяўчатам на галаву вяночак, кожная павінна станьчыць для мяне асабіста, а я вас за гэта пачастую. Хто падабаецца больш за ўcix — будзе нам Ляляю.

Гучыць полька.

Знахарка:

Ходзіць паміж пapaмi i частуе выканаўцаў цукеркамі. Апошняй надзявае вяночак Кацярыне.

Знахарка:

Быць табе, Кацярынка, гэтым годам Ляляю.

Квітней, мае сонейка,

Хай будзе з табою вясна заўсёды!

Кацярынка (кланяючыся ўсім):

Дзякуй вам.

Стары Пастух:

Віншую цябе, Кацярынка. Гэта добры знак на добрую справу. А зараз, хлопцы, хадзем прынясем яшчэ вады для гарбаты.

Хлопцы ідуць усе да калодзежа. Дзяўчаты заводзяць каля Кацярынкі карагод "А па возеру...".

Хлопцы вяртаюцца з вадою. Знахарка:

Хто хоча гарачанькай гарбаты — сядайце бліжэй.

(Налівае ўciм гарбату.)

Фальклорны гурт, а разам з iм i ўсе прысутныя спяваюць пакуль не стомяцца i не разыдуцца.

Стары Пастух i Знахарка адыходзяць ад вогнішча, не развітваючыся.

Абрад "Ляльнік"

Пасля абеду ўсе ўдзельнікі i госці свята збіраюцца ля вогнішча спяваюць юр'еўскія песні. На пляцоўцы з'яўляецца Знахарка з кошыкам i вядзе за руку Алёну:

— Дзевачкі, прыгажуні мае, час ужо вам вяночкі звіваць, Лялю прыбіраць.

Знахарка:

Ідзіце, дачушкі мае,

Вяночкі павіце,

Лялю прыбярыце,

На посад пасадзіце,

Карагоды вакол яе павадзіце.

А ты, Лялечка, на дзяўчат не крыўдуй,

Уcix пачастуй.

(Збipae дзяўчатам кошык, дзе ляжаць хлеб, сыр, яйкі, гладышак з малаком.)

Дзяўчаты разам з Ляляю ідуць па вёсцы, несучы з сабою маленькую драўляную лаўку i кошык, пяюць карагодную: "Завівалася пчолка над варотамі...".

Зазываючы ўcix вясковых дзяўчат пайсці з iмi:

— Пойдзем, дзевачкі, карагоды вадзіць, У Лялі-вясны прыгажосці прасіць. Калі натоўпы прыходзяць на луг, усе дзяўчаты пачынаюць віць сабе вяночкі:

Дзяўчына 1:

Зараз, дзевачкі,

Вяночкі віце,

Прыгажэйшыя кветкі

Ў ix кладзіце.

Дзяўчына 2:

Як сонейка зямельку пpыбіpae,

Так i мы нашу Лялю

Прыбярэм, убярэм,

На зайздрасць yciм.

Дзяўчаты з фальклорнага гурта спяваюць карагодныя пecнi i апранаюць Лялю ў белы саван, упрыгожваюць рознай зелянінай, надзяваюць самы прыгожы вянок. Кветкамі прыбіраюць таксама i драўляную лаўку. Дзяўчына 1:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 2:

Дай нам жытцу

Ды пшаніцы.

Дзяўчына 3:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 1:

У агародзе — сенажаці.

Дзяўчына 2:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 3:

Поўны гряды,

Роўны з ряда!

Дзяўчыны разам:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 1:

Розачкі на шчочкі

Дзяўчына 2:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 3:

Baсілечкі ў вочкі.

Дзяўчына 1:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Дзяўчына 2:

Вясны на доўгія гады!

Дзяучына 3:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Саджаюць Лялю на лодку, кладуць побач хлеб, сыр, яйкі ставяць гладышак малака. Каля ног яе ўсе дзяўчаты з словамі:

Ляля, Ляля,

Наша Ляля!

Складаюць свае вяночкі

Дзяўчыны з фальклорнага гурта заводзяць ycix дзяўчат у карагод вакол Лялі i спяваюць.

Наспяваўшыся, сядаюць ля ног Лялі. Дзяўчына 1:

Наша Ляля, Ляля нас накорміць гусам: Усе разам:

Ляля, Ляля,

Ой, наша Ляля!

Ляля частуе дзяўчат усім, што ляжыць на лаўцы з рознымі пажаданнямі.

— Частую вас хлебам з солю на шчасце з доллю.

— Як у вячэры ў пароўні малако прыбывае, няхай у вас прыгажосці прыбывае!

Няхай адыдуць ад вас злыя напасці, халады й маўклівыя гады!

— Весялосці вам ды маладосці! Дзяўчына 1:

Хопіць, дзевачкі, частавацца,

Час ужо нам у вяночкі прыбрацца.

Дзяўчаты стаюць у дзве шарэнгі насупраць i танчаць "Проса”, толькі замест слоў:

"Возьмешь, Лада..."

кажуць:

"Наша Ляля..."

Кожнай дзяўчыне, якая пераходзіць з адной шарэнгі ў другую Ляля надзявае на галаву вяночак.

Гуляюць 2 разы. Пасля танчаць карагод.

Ляля:

Ставайце, дзевачкі, юрыцца.

Дзяўчаты стаюць "ручаём". Спяваюць веснавы карагод. Ляля праходзіць праз "ручаёк" i забipae сабе адну з дзяўчынак, выходзіць з ей наперад i цалуюцца. Тая дзяўчына, што засталася адна, pобіць тое ж самае. Гэтак пакуль усе дзяўчыны не "паюрацца".

Дзяўчына 2:

Добра, дзевачкі, так гуляцца,

Толькі трэба дамоў вяртацца.

Дзяўчына 1 i 3 бяруць Лялю пад pyкi i ўсе праважаюць яе праз вёску да хаты:

Дзякуй табе, Лялечка,

Ясная прыгажуня нашая,

Не крыудуй калі што,

Бывай

І яшчэ раз да нас завітай.

Усе дзяўчаты кланяюцца Ляле.