Мэты: фарміраванне ў вучняў грамадзянскасці і патрыятызму, пачуцця любові да сваёй Радзімы, павагі да яе гісторыі і культуры, беражлівых адносін да прыроды роднага краю, гонару за дасягненні сучаснай Беларусі. Задачы: 1. Пашыраць ўяўленне дзяцей аб Беларусі як краіне, у якой яны жывуць. 2. Выхоўваць пачуццё гонару за Радзіму, пачуццё датычнасці да яе лёсу, падтрымліваць цікавасць да яе мінулага, сучаснасці і будучыні. Форма правядзення: вусны часопіс. Абсталяванне: карта Беларусі, каляровыя папяровыя смайлікі, лісты паперы, фота-прэзентацыя «Мая Беларусь»,
Ход урока I. Арг. момант.
- Навучэнцы, я яшчэ раз хачу павіншаваць вас з новым навучальным годам, пажадаць вам здароўя, імкнення вучыцца і, вядома ж, вялікіх поспехаў у вучобе! Я вельмі рада бачыць усіх адпачыўшымі, пасталелымі, поўнымі сіл і энергіі. Я проста ўпэўненая, што лета для кожнага з вас не прайшло бясследна. Яно напоўніла вас новымі ўражаннямі. Я хачу, каб вы яшчэ раз дакрануліся да лета і па традыцыі вельмі коратка сфармулявалі сваю самую галоўную радасць. Памятаем: сцісласць - сястра таленту. - Навучэнцы, сёння ва ўсіх школах нашай краіны першы ўрок завецца «Я-грамадзянiн Беларусi!"
- А як вы лічыце, якімі якасцямі, асобаснымі характарыстыкамі павінен валодаць сапраўдны грамадзянін сваёй краіны? Што значыць «быць грамадзянінам»? Што павінен ведаць грамадзянін, што ўмець, як вызначаецца грамадзянская пазіцыя чалавека? Пра гэта і многае іншае мы і пагаворым сёння на ўроку, які пройдзе ў форме вуснага часопіса.
II. Часопіс «Падарожжа па Беларусі»
Першая старонка нашага часопіса называецца «Мінск - сталіца Рэспублікі Беларусь».
... Мінск! скажы, Як знайсці запаведныя словы Для цябе, адзінага на ўвесь свет, Што велічавы, прамысловы ... Гэтя ведае кожны з газет, Кожны ведае, што ты сталіца. А Чаму яшчэ з лепшых сталіц я нясу
Сэрца сюды, каб да цябе прытуліцца,
Аддаць табе ўсмешку сваю і слязу? (Г.Бураўкін) І хай на свеце шмат гарадоў, вялікіх і больш старажытных, дзе ёсць будынкі ў сотні паверхаў і помнікі гісторыі, пабудаваныя тады, калі на берагах Свіслачы толькі адвечнага хвоі гушкалі на сваіх галінах беларускае сонца ... I. Віктарына: «Пашпартныя дадзеныя горада» Давайце пачнем сваё падарожжа са знаёмства з «пашпартнымі дадзенымі» горада. 1. Назавіце імя горада, у якім мы жывем? Адказ: Імя - Мінск (Менск, Менеск, Меньск) 2. Назавіце год «нараджэння» горада Мінска? Адказ: Год нараджэння - 1067 3. Якое званне мае горад Мінск? Адказ: Званне - сталіца Рэспублікі Беларусь 4. Дзе размешчаны горад Мінск? Адказ: Месцазнаходжанне - паўднёва-ўсходні схіл Мінскага ўзвышша. 5. Колькі жыхароў пражывае ў Мінску? Адказ: Сёння ў Мінску пражывае прыкладна 1 млн.. 798 тыс жыхароў (па дадзеных 2007 года). 6. Якая тэрыторыя Мінска і на колькі раёнаў яна падзелена? Адказ: Тэрыторыя - каля 256 км2.Его тэрыторыя падзелена на 9 раёнаў: Завадскі, Ленінскі, Маскоўскі, Кастрычніцкі, Партызанскі, Першамайскі, Савецкі, Фрунзенскі, Цэнтральны.
II. Віктарына: « Сімволіка горада Мінска» Настаўнік: Як і ў кожнай сталіцы, у Мінска ёсць свой герб і свой гімн. Гэты герб вельмі прыгожы: на блакітным, як вясновае неба, фоне - Багародзіца і два анёла, схіліўшыя перад ёй калені. Прывілей, права на герб, Мінск атрымаў 12 снежня 1591 года. 1. Пытанне вучням: Чаму на гербе нашага горада - выява Божай Маці ? Адказ: (13 Жнівень 1500 мясцовыя жыхары заўважылі дзіўнае святло над Свіслаччу, недалёка ад таго месца, дзе цяпер знаходзіцца мост, які злучае Траецкае прадмесце і вуліцу Нямігу. Мабыць, было гэта яшчэ раніцай. Людзі збегліся паглядзець на цуд і ўбачылі, што хвалі Свіслачы вынеслі на бераг абраз з выявай Найсвяцейшай Панны Марыі. Паводле прыдання, гэты абраз быў намаляваны самім святым апосталам Лукой. У 989 годзе князь Уладзімір Святаславіч вывез святыню з візантыйскага горада Херсонэса ў Кіеў. У канцы XV стагоддзя ўварваліся за сцены Кіева крымскія татары. Адзін з рабаўнікоў кінуў абраз у Днепр. І здарыўся цуд - ікона паплыла супраць плыні і трапіла ў Менск. Такім чынам Маці Божая стала заступніцай нашага горада і ўсіх яго жыхароў. І сёння, калі прыйдзеш у кафедральны Свята- Духоўский сабор, ты можаш паглядзець на цудадзейную ікону, папрасіць дапамогі. Яна захоўваецца ў нефе злева ад алтара.)
Настаўнік: А гімн нашага горада з'явіўся значна пазней, ужо ў наш час. Гэта была проста песня, напісаная кампазітарам Ігарам Алоўнікавым на словы паэта Івана Панкевіча. У пачатку XXI стагоддзя яна стала гімнам горада. (Гучыць песня гімна) Гісторыя горада Настаўнік: А ці ведаеце вы сапраўднае аблічча свайго горада? Больш за 940 гадоў таму на месцы зліцця двух рэк паўстаў горад Мінск. 2. Пытанне вучням: Як называліся гэтыя рэкі? Адказ: (Свіслач, Няміга) Настаўнік: Першапачатковае старажытнарускае назва горада - Менеск або Менск. Яго паходжанне незразумела. Існуюць легенды і навуковыя версія на гэты конт. 3. Пытанне вучням: Якія версіі пра паходжанне назвы горада вам вядомыя? Адказ: (ад невялікай ракі Менка, ад імя волата Менеска, ад славянскага слова «мена», «мяняць») 4. Пытанне вучням: Калі і з якімі падзеямі звязана першае згадванне пра Мінск? Адказ: (Першы пісьмовы паведамленне пра Мінск сустракаецца ў "Аповесці мінулых гадоў" пад 1067 г., у часы легендарнага летапісца Нестара. Меньск, Менеск згадваецца тут у сувязі з міжусобнымі разладамі, выліўшыміся ў бітву паміж полацкім князем Усяславам і сынамі кіеўскага князя Яраслава Мудрага. Настаўнік: На працягу шматлікіх стагоддзяў горад перажываў розныя войны. 1648 - вызваленчая вайна ўкраінскіх і беларускіх народаў. Руска-польская вайна 1667. 1876 - першая забастоўка рабочых Менска. Рэвалюцыя 1905 года. Першая сусветная вайна 1914 года. З 28 чэрвеня 1941 г да 3 ліпеня 1944 года Мінск быў акупаваны фашысцкімі захопнікамі. Было знішчана звыш 300000 чалавек. Горад ператварыўся ў руіны. Толькі ў 1950 годзе горад быў адноўлены. Адкрыліся новыя заводы, фабрыкі, інстытуты, тэхнікумы, школы, пушчаны тралейбус і інш.