Porty morskie:

1) ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ: --naturalne, --sztuczne.

2) NA FUNKCJE: --handlowe, wojenne, rybackie, sportowo rekreacyjne, 3) NA DOSTEP STATKÓW: --otwarte (dostęp dla wszystkich), --specjalne. 4) ZE WZGLĘDU NA WŁAŚNOŚĆ I ZARZĄDZANIE DANYM PORTEM: --prywatne, --unicypalne (własność jednego samorządu terytorialnego), --państwowe, --autonomiczne. 5) ZE WZGLĘDU NA INTERES NARODOWY: --o podst znaczeniu dla gospodarki, --pozostałe.

Należy przyjąć, że o tym czy port będzie dostępny decyduje państwo nadbrzeżne. Z ważnych przyczyn państwo może zamknąć wszystkie swoje porty (ograniczyć ich dostęp, wprowadzić różne traktowanie).wyjątkiem jest prawo koniecznego wejścia- norma prawa zwyczajowego wskazująca na to jakiemu statku należy udzielać schronienia w porcie w razie niebezpieczeństwa, jeżeli jednak taki statek zagraża bezpieczeństwu w porcie nie wpuszcza się go.

OGRANICZENIA WYKONYWANIA WŁADZY PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO W PORTACH MORSKICH: --ze względów przedmiotowych państwa ustalają wolne obszary morskie, --ze względu na miejsce państwo oddaje w dzierżawę, --ze względu na osoby (w związku z dopuszczeniem jurysdykcji państwa bandery w stosunku do statku w obcym porcie).

Dwa podejścia do jurysdykcji: --ANGLOSASKIE: domniemanie wyłącznej kompetencji państwa nadbrzeżnego w zakresie jurysdykcji nad obcymi statkami w porcie morskim oraz nad osobami i towarami na ich pokładach. Państwo uzurpuje sobie prawo czy samo będzie interweniowało czy pozwoli na to innemu. – FRANCUSKIE: władze państwa nadbrzeżnego pozostawiają wyłączną kompetencję władzom państwa bandery statku w obcym porcie.

PRAWO POLSKIE: system mieszany, tzn. interweniujemy na prośbę kapitana statku, armatora, bądź konsula w przypadku jurysdykcji cywilnej. Jurysdykcja administracyjna i karna- interweniujemy gdy czyn na pokładzie statku wywoła skutki na obszarze p. nadbrzeżnego.

MIĘDZYNARODOWE KANAŁY MORSKIE: --sztuczne połączenia łączące części morza pełnego, zalicza się do nich międzynarodowe wody dróg morskich- prawo żeglugi dla wszystkich statków innych państw bez państw znajdujących się w stanie wojny z państwem nadbrzeżnym, kanały te są otwarte dla wszystkich państw. Są one otwarte jeśli tak stanowi umowa międzynarodowa lub prawo państwa terytorialnego- suwerenność państwa nadbrzeżnego.

KANAŁ SUESKI- morze Śródziemne przez M. Czerwone z O. indyjskim. Zbudowany w XIX wieku na terytorium egipskim. 1888 Traktat w Konstantynopolu- kanał jest zawsze wolny i otwarty (wojna i pokój) dla wszystkich statków handlowych i statków wojennych, niezależnie od ich bandery, nie może być nigdy poddany blokadzie.

KANAŁ PANAMSKI- (O. Spokojny z Atlantykiem), 1914- skończony przez Amerykanów, takie same zalecenia.

KANAŁ KILOŃSKI- ( M. Bałtyckie z M. Kilońskim), 1913- traktat Wersalski (1919)- dostęp ma być zawsze wolny i otwarty dla statków wszystkich państwa pozostających w stanie pokoju z Niemcami.

MORZE TERYTORIALNE: --pas wód morskich do 12 Mm. Początkową jego granicę stanowi linia końcowa morskich wód wewnętrznych będąca linią podstawową morza terytorialnego, za zew granicą stanowi linia na której każdy pkt. znajduje się od najbliższego pkt. linii podstawowej w odległości= m. terytorialnego. Suwerenność państwa nadbrzeżnego rozciąga się na przestrzeni powietrznej, dnie i wnętrzu ziemi pod nim. Obszar państwa kończy się na tej granicy.

DELIMITACJA MORZA TERYTORIALNEGO- określenie kształtu wybrzeża. Dla państwa, którego wybrzeże jest regularne stosuje się system normalnych linii podstawowych. Linią podstawową jest wówczas linia wybrzeża lub granica zew morskich wód wew. ustala się ją wg linii najniższego stanu morza podczas odpływu (gdy brak pływów- średnia wszystkich najniższych stanów morza w czasie równonocy).wybrzeże ukształtowane- stosuje się metodę prostych linii podstawowych.

PRAWO NIESZKODLIWEGO PRZEPŁYWU: ograniczenie suwerenności państwa nadbrzeżnego nad morzem terytorialnym .

KONWENCJA GENEWSKA Z MONTEGO BAY: wg nich statki wszystkich państwa korzystają z tego prawa. Przepływ przez morze terytorialne powinien być nieprzerwany, szybki oraz nieszkodliwy (okręty podwodne- na powierzchni wody z podniesioną banderą).

RODZAJE PRZEPŁYWÓW: --boczny, --bez wpłynięcia do portu, --w celu we/wy do/z portu.

PAŃSTWO NADBRZEŻNE: --może wykonywać jurysdykcję cywilną, administracyjną, karną, --nie może jej wykonywać do statków o charakterze państwowym (cele nie państwowe) i okrętów wojennych, --nie ma opłat oprócz określonych usług.

CIEŚNINY MIĘDZYNARODOWE: naturalne połączenie dwóch rozleglejszych obszarów morza. Jeśli cieśnina jest szersza niż dwukrotność morza terytorialnego wówczas w części stanowiącej m. otwarte panuje wolność żeglugi. Gdy wody cieśninowe w całości są objęte przez m. terytorialne to panuje nie podlegające zawieszeniu prawo nieszkodliwego przepływu. W cieśninach dla żeglugi międzynarodowej prawo przejścia tranzytowego- szybki nie przerwany tranzyt, przy czym nic nie stoi na przeszkodzie aby przejście miało na celu wejście, opuszczenie lub powrót z państwa położonego nad cieśniną zgodnie z warunkami tego państwa. Statki morskie i powietrzne w niezakłóconym tranzycie powinny: --przechodzić bez zwłoki przez cieśninę lub ponad nią, --powstrzymywać się od groźby lub użycia siły przeciwko suwerenności terytorialnej, integralności lub politycznej nie zawistości państwa położonych nad cieśninom. Państwa leżące nad cieśniną odpowiadają za szlaki morskie, sys rozgraniczenia ruchu (IMO + przepisy o bezpieczeństwie żeglugi).

MORSKA STREFA PRZYLEGŁA: --część morza przyległego, która bezpośrednio przylega do m. terytorialnego i rozciąga się max do 24 Mm od linii podstawowej. Państwo nadbrzeżne ściśle uprawnione zagadnienia (celne, skarbowe, emigracyjne) konieczne do zapobiegania uchybieniom w/w.—procedura karania.

WYŁĄCZNA STREFA EKONOMICZNA: obszar m. pełnego, na zew m. terytorialnego i przylegający do niego obszar wyłącznej strefy ekonomicznej specjalny status prawny zgodnie z którym prawa i jurysdykcja p. nadbrzeżnego oraz prawa i wolność innych państwa regulowane są przez odpowiednie postanowienia konwencji Montego Bay 82’. Z jednej strony wyłączne uprawnienia lub pewne kompetencje, a z drugiej strony państwom trzecim służą niesprzeczne z wyłącznymi uprawnieniami państwa nadbrzeżnego wolności m. pełnego.

UPRAWNIENIA PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO W WYŁĄCZNEJ STREFIE EKONOMICZNEJ: --wyłączne pr. eksploatacji oraz ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, nieożywionymi /ożywionymi dna morza i wnętrza ziemi pod nim oraz pokrywającymi ich wód. –wyłączne prawo wykorzystania w celach energetycznych prądów i wiatrów, --jurysdykcja ustanawiania sztucznych wysp instalacji i konstrukcji, --jurysdykcja w zakresie badań naukowych morza. –jurysdykcja w zakresie ochrony i zachowania środowiska morskiego.

SZELF KONTYNENTALNY: --do pewnego momentu dno morskie opada łagodnie ( do 200m) tworząc oceaniczną platformę biegnącą wzdłuż kontynentu, powyżej 200m opada stromo i tworzy tzw. zbocze kontynentalne. Bałtyk leży na szelfie Kon. Genewska.

Każde p. nadbrzeżne posiada z mocy samego prawa suwerenne pr. nad szelfem w celu poszukiwania i eksploatacji jego zasobów naturalnych. min szerokość szelfu- 200Mm mierzonych od l. podstawowej m. terytorialnego.

MORZE PEŁNE: --m. poza granicami m. terytorialnego zwane inaczej morzem otwartym lub wodami międzynarodowymi. M. pełne jest wolne i dostępne dla wszystkich państw i ich obywateli. Nie można go nigdy zawłaszczać ani wymuszać roszczeń zmierzających do tego (łac. res usus publicum- do użytku publicznego).

WOLNOŚĆ ŻEGLUGI: (na m. pełnym): --statki wszystkich bander mogą płyną tam gdzie chcą i podlegają wyłącznej jurysdykcji p. bandery. WYJĄTKI: 1) Prawo wizyty i rewizji: Stworzenie możności do ustalenia w przypadku wątpliwości bandery obcego statku w formie zbliżenia, sprawdzenia dokumentów. ZASTOSOWANIE: --WOBEC ST UPRAWIAJĄCEGO PIRACTWO ( m. Połud- Chińskie), --wobec st uprawiającego handel niewolnikami, --wobec st podnoszącego obca banderę lub odmawiającego podniesienie własnej bandery, --wobec st uprawiającego handel narkotykami i psychotropami, --wobec st. zrywającego kabel, zanieczyszczającego środowisko.

Nie stosuje się do ( całkowity immunitet): --okr. wojenne, --st. stanowiących własność państwa lub używanych przez nie w służbie rządowej (niehandlowej). Statek piracki może być zajęty przez każde państwo, podobnie jego mienie oraz osoby winne czynów pirackich. 2) Prawo pościgu: pościg może być podjęty, gdy statek naruszył pr. morskich wód wew., m. terytorialne, str. przyległej wyłącznej strefy ekonomicznej, szelfu kontynentalnego, a wezwany do zatrzymania usiłuje zbiec. Musi być prowadzony przez okr. wojenne lub inne oznakowane st. państwowe.

WOLNOŚĆ PRZELOTU: --statki powietrzne wszystkich państw mogą z niej korzystać nad obszarami m. terytorialnego, w czasie przelotu podlegają wyłącznie władzy p. rejestru.

WOLNOŚĆ UKŁADANIA KABLI I RUROCIĄGÓW

WOLNOŚĆ BUDOWANIA SZTUCZNYCH WYSP I INSTALACJI

WOLNOŚĆ EKSPLOATACJI ZASOBÓW NADBRZEZNYCH.

PAS NADBRZEŻNY: obszar lądowy przyległy do brzegu morskiego, przebiega wzdłuż wybrzeża morskiego z wyjątkiem portów. W JEGO SKŁAD WCHODZĄ: --Pas techniczny: stanowi strefę wzajemnego i bezpośredniego oddziaływania morza i lądu, przeznaczony do utrzymywania brzegu morskiego w stanie zgodnym z wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Istnieje tu zakaz tworzenia obszarów łowieckich. –Pas ochrony: obszar w którym działalność człowieka wywiera bezpośredni wpływ na stan pasa technicznego (szer 2-4km).

WODY ŚRÓDLĄDOWE (POŁĄCZONE Z MORZEM): --nie istnieje tu wolność żeglugi.

SKŁAD:--rzeki narodowe (początek i ujście na terytorium jednego państwa), --rzeki wspólne (przecinają terytoria kilku państw, każdy samodzielnie włada swym odcinkiem), --rzeki międzynarodowe (przecinają kilka państw, zarządzają nimi Komisje rzeczne, wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe).