- •1.Паняцце пра суч.Бел.Літ.Мову. Паняцце нац.Мовы. Асн.Адзінкі літ.Мовы. Форма існавання.
- •2.Бел.Мова ў сям’і індаеўрап.Моў. Бел.Мова адна са слав.Моў. Усходнеслав., заходнеслав. І паўднёва слав.Мовы.
- •4. Дыялекты на тэррыторыі Бел. Формы існавання дыялектнай мовы.
- •5. Функцыі мовы: камунікатыўная, пазнавальная (кагнітыўная), акумулятыўная, уплывова эмацыянальна-эстэтычная.
- •7. Фанетыка. Сувязь з інш. Раздзеламі мовазнаў. Прадмет і задач вывучэння.
- •8. Фанетычныя адзінкі, іх функцыянальная хар-ка.
- •10. Моўны апарат. Актыўныя і пасіўныя органы маўлення.
- •11. Артыкуляцыйная хар-ка зыч. Гукаў паводле: удзелу голасу і шуму, спосаб ўтварэння, месца ўтварэння, палатальнасць.
- •12.Артыкул. Хар-ка гал. Гукаў (рад, пад’ём, лабілізав., нелабілязав.)
- •13. Фанет. Законы (закон недысімілятыўн. Акання, асіміліяц., дысіміляцыя)
- •16.Пазіцыйныя і гістарычныя чаргаванні гукаў
- •17. Фаналогія. Паняцце фанема. Фанал. Школы. Варыянты і варыяцыі фанем
- •19.Складападзел у бел.Мове. Закон узрастаючай гучнасці. Хар-ка складоў.
- •20. Націск (разнамесны, рухомы і нерухомы) і інтанацыя ў бел.Мове.
- •21. Арфаэпія, яе задачы. Прычыны адхіленняў ад літаратурнага вымаўлення.
- •22. Вымаўленне зычных і спалучэнняў зычных у суч.Бел.Літ.Мове.
- •23. Графіка. Фарміраванне бел графікі.
- •24. Прынцыпы бел. Графікі. Піктаграфічнае, ідэаграф., фанаграф. Пісьмо.
- •25.Арфаграфія. Гісторыя фармірав. Бел. Арфаграф. Прынцыпы суч. Бел. А.
- •26. «Бел.Граматыка Тарашкевiча 1918г. Рэформа правапiсу 1933»
- •27. Лексікалогія як раздзел мовазнаўства. Азначэнне слова як асн. Адзінкі мовы. Лексічнае і граматычнае значэнні слова.
- •28.Полiсемiя, семан.Пераарыент.Слова ў тэксце.Асабл.Выкарыс.Тропаў у смi
- •29. Моўныя рэсурсы і маўленчыя рэалiзацыi лекс. Аманiмii. Тыпы амонiмаў.
- •4 Тыпы няпоуных амонiмау:
- •30. Прычыны узнiкнення I шляхi утв. Амонiмау. Размеж. Аманiмii I полiсемii.
- •31. Сiнанiмiя. Сiнанімічны рад. Паняцце пра дамiнанту.
- •32. Тыпы сiнонiмау.Лекс.,сiнтаксіч. Сiнанiмiя
- •33. Паронiмы. Мiжмоўныя амонiмы і паралексiя.
- •34. Антанiмiя. Тыпы антонiмаў.
- •35.Сутнасць антанiміч. Супрацьпастаўлення: антонiм, антытэза, аксюмаран.
- •36 І 37.Спрадвечна бел. І запаз. Лексіка, іх размежаванне. 37.Агульнаслав., усходнеслав., уласнабел. Лексіка.
- •38.Методыка вызначэн. Запазыч.Слова. Засваенне зап.Слоў: фанет., графіч., грамат., семантыч.
- •39.Запазыч.Словы са слав. І неслав.Моў. Інтэрнацыяналізмы і калькі.
- •40. Транслiтарацыя. Выкарыстанне варварызмаў і экзатызмаў у суч.Тэкстах.
- •43.Лексiка суч.Бел.Мовы паводле акт.I пасiўн складу.
- •44.Агульнаўжыв. Лексіка і абмежав. Ўжытку: дыялектызмы, тэрмін. І прафес. Лексіка, жарганізмы і аргатызмы. Выкарыстанне ў мастац. І публіц. Тэкстах.
- •47.Парадак кампанентаў у фраз.Сістэмат.Фраз.Адзінак.Тыпы фраз. Паводле семант. Злітнасці.
- •48.Полiсемiчнасць,сiн., аманiмiчн.Фразеалагізмаў.
- •49. Фразеалогія бел.Мовы паводле паходжання.
- •50. Прыказкi(прымаукi). Крылат.Выказваннi. Перыфразы.
- •51.Прадмет і задачы лексiкаграфii. Тыпы слоўнiкаў.
- •52. Энцыклапед.I лiнгвiст. Слоунiкi.
- •53. Змест слоўнікавага артыкула у лiнгвiст. Слоўнiку.
- •54.Слова і марфема. Тыпы марфем.
- •55.Сiнанiм. I аманiм. Марфем.
- •56. Аснова слова. Тыпы асноў, іх марфемны склад і будова.
- •57.Гiстар. Змены у марфемным складзе слова. Прычыны і характар змен.
- •58.Словаўтваральныя тыпы, маделi, гнезды.
- •59.Марфалагiчныя спосабы ўтвар.Слоў.
- •60. Немарфалагiчныя спосабы ўтварэння слоў.
26. «Бел.Граматыка Тарашкевiча 1918г. Рэформа правапiсу 1933»
Сiстэматызавау i упарадкавау арфаграф.нормы, замацавау:1-аканне, яканне;2-дзеканне, цеканне;3-зацвярдз.шыпячы i р;4-фанет падаужэнне;5-напiс iншам. Слоу(*напic адной лiтары замест падвоен-каса, масса;*мяккi л – Лендан;*адсутн. дзеканне/цеканне – студэнт, аптэка)
На падставе гэтага Лесiк выдаў «Практычн.граматыка 1922г», «Бел.мова. Правапic 1923». Дыскусii аб правапiсе – 1926-,1930 -акадэм.канферэнцыя па рэформе правапiсу. 1933 – СНК БССР прымае праект навой камiсii «Аб зменах i упрашчэннях бел.правапiсу». Шмат адмянiлi.
Па Тарашкевiчу: бяз нас, зь iмi, ня так, радасьцi, дзьверы, мэлодыя, лезунг.
1959 – удакладненні да правіл бел. арфаграфіі і пунктуацыі (К.Крапіва, Глебка).
Закон РБ “Аб правілах бел.арфаграфіі і пунктуацыі” ад 23 ліпеня 2008.
А.І.Падлужны,А.Е.Міхневіч,М.С.Яўневіч,Шуба,А.Г.Крывіцкі-на 1997-1998-рыхтавалі праект новых правілаў.
2006-В.І.Іўчанкаў,Лукашанец-новая група,якая рыхтуе праект.
27. Лексікалогія як раздзел мовазнаўства. Азначэнне слова як асн. Адзінкі мовы. Лексічнае і граматычнае значэнні слова.
Лексiка – увесь слоунiк(слоунiкавы склад), сукупнасць слоу пэунай мовы.
Лексiкалогiя – раздзел мовазнауства, якi вывучае лексiку(грэч. Lexikos –слоунiкавы, logos-навука). Лексiка – сiстэма суадносных I узаемазвязаных элементау. Таму у задачу уваходзяць: 1) вывучэнне I сiстэматызацыя слоунiкавага складу, 2) шляхоу развiцця слоу I iх значэнняу, 3) вывучэнне паходжання слоу, 4) вызначэнне сферы iх ужывання.
Лексiкалогiя: А-семантыка (значэнне моуных адзiнак), Б-семiялогiя(семiетыка) (даследванне слова як знак, звязаны з ментальнасцю, псiхалогiяй). Семантыка: а- семасiялогiя (вывуч. Пытаннi, звязаныя са значэннем слова: мнагазначнасць, аманiмiю, сiнанiмiю, антанiмiю; I змены значэнняу слова).б- анамасiялогiя (наданне пэуным з`явам, прадметам, дзеянням сваiх найменняу, вывуч. сувязi памi сабой, магчымасць iх лiнейнага спалучэння).
Слова- фанет.i граматычна аформлен.адз-ка мовы, якая мае пэуны сэнс i аднолькава разумеецца калектывам людзей, аб`яднаны у этнас.
Сталыя прыкметы слова:1-фанет.i грамм.афармленне;2-наяунасць аднаго нацiску;3-гук непранiкальнасць;4-узнауляльнасць як гатоунай мадэлi;5-устойлiвасць;6-iзалаванасць; 7-свабодна змяняе месца ў сказе; 8-належыць да часціны мовы.
Выконвае намiнатыйную функцыю(самаст.словы,а не служб), можа адначас. даваць ацэнку.
Лекс.знач.слова –сэнсавае семантычнае напаун, якое гiст замацавалася за пэуным гукавым комплексам i з`яуляецца аб`ектыунай рэчаiснасцю.
Грамат.значэнне – абстрактныя значэннi, што выяул.у прыналежн.слова да пэунага класса i выраж.iх фармальнымi сродкамi(канчаткамi, суфiксамi,нацiскам)
Тыпы лексіч.знач.:
*па характару суаднясення з рэчаіснасцю: -прамое; -пераноснае.
*па характару матываванасці: -нематываванае-сэнс не выводзіцца з аднакараневых слоў, складаюцца толькі з кораня:стол. -матываванае- акрамя кораня маюць іншыя марфемы:настольнік
*Паводле самаутв.структуры:1-вытворн(кор,канчатак+прыст,постфiкс,суф);2-невытв (кор,канчат)
*Паводле лекс.спалучальнасцi:1-свабодныя (маюць найбольшую магчымасць, адносна шырока уступаюць у сувязi з iнш.словамi);2- несвабод (абмежаваны сваей спалучальнасцi, вылуч.две группы:сiнтакс.абумоулiн. у пэуным кантэксце перанос.сэнсу, фразеал.звязаную рэалiз. У устойлiв. Словазлучэн.