22. Вымаўленне зычных і спалучэнняў зычных у суч.Бел.Літ.Мове.

Вымаўленне зыч. залежыць ад таго, у суседстве з якімі зыч. ен знаходзіцца, ад пазіцыі ў слова.

1) цвёрдыя р,ж, ш, дж, ч. 2) фрыкатыўны г.

3)г’ у швагер, гузік, гергетаць, вакзал, экзотыка

4)афрыкаты дж, дз, дзэ разам

5) дзеканне, цеканне: бландзінка.Выкл. зап, словы з суфі. –ір-, -ік-, -ёр-, -ейск-, -еец- каранцін, манцёр,дэкан

6)вельмі мяккія з’, с’: зёлкі, свет, снег. Толькі ў словах у назве, аб прызме, пры феадалізме яны застаюцца цв. Не змякчаюцца перад г,к,х

7)цвёрдыя губна-губныя: сем, голуб, н

8)звонкія на канцы і перад глухімі вымаўляюцца як глухія, а глухія перад звонкімі-як звонкія: ліджба

9)н,л вымаўляюцца мякка перад дз’,ц’,н’,й:на фрон’ц’е. 10)л мякка перад ск

11)у словах з трохгукавым спалучэннем н не змякчаецца:дранцвець

12)перд с’,з’,л’ гук н змякчаецца: гартэн’з’ія. Выкл. Бензін, транзіт,рамансе

13)у сложбовых словах канчавыя з,с змякчаюцца:без’ мяне. Выкл.:праз,цераз

14)свісцячыя перад шып.,як шып:шшытак. 15)шып.перад свіс.,як свіс:на рэццы

16)д,т перад ч,ц, як ч,ц. 17)зск,дск як ск,цк.

18)у звязнай мове зв.аглуш.на канцы,перад сан.,гал: сат у квецені

19)прыназ.на зв.аглуш.перад глух:ат печы.

23. Графіка. Фарміраванне бел графікі.

Аснова бел графікі – кірыліца (створана на аснове грэ візантыйскага пісьма)

у 2 пал. 9 ст.(24 літ)+ 19 (з яурэйскага)

Кірыліца больш простая, чым глаголіца.

Старабел гр прайшла 3 этапы: устаў(1), паўустаў(2), скорапіс(3).

1-строгая геаметрычная форма літар, асобна друг ад друга, перпенд. 14 ст.

2-спрошчаны напіс з нахілам, скарачэнні, але асобна 14-17 стст

3-адсутнасць строгіх форм, скарочана 15 ст, 16-17 ст – росквіт.

16-17 стст – шрыфт Скарыны

з 17 ст - націск гр (Муд праўда”, творы Д-Марцінкевіча, Багушевіча.)

16-17 стс - арабскі алфавіт (таторы) кібаты – кнігі, напіс на бел. мове арабскім алфавітам.

з канц 19 ст – рускі грамадзянскі шрыфт на аснове кірыліцы. Новы шрыфт быў прастое перадаванне фанет. асаблівасцей.

Бел мовы 1) дж, дз, ў, ё, і, шч-щ (‘) 2) выключая літары и,щ,ъ 3) удасканальванне гук. знакаў літар ц, д,т.

20я гг 20 ст замац алфавіт бел мовы.

Графіка – раздзел мовазнаўства, які вывуч !) суадносіны паміж літарамі і гукамі 2) сукупнасць усіх сродкаў фіксацыя вуснай мовы на пісьме. 3) граф. адлюстраванне літар і інш знакаў.

Сродкі бел графікі: літара, знак прыт, апостр, злучок, дэфіс (вял\мал), абзац, пропускі, скарач, мат і інш знакі.

Задача графікі: устанаўленне суадносін паміж літ і гукамі адлюстраванне малюнкаў тірамі.

Бел алфавіт – сукапнасць літар мовы, разлічаю ў адпаведным парадку, 32 літ (дж і дз лічацца літарамі.) Бел фалфавіт – эканомны.

24. Прынцыпы бел. Графікі. Піктаграфічнае, ідэаграф., фанаграф. Пісьмо.

Прынцыпы бел графікі: 1) гукавы – кожн. літара можа абазначаць асобы гук. 2) складовы – утвар з дапамогай спалучэння літар асобнага склада. лірата як знак можа абазначаць 2 гукі + змяшчаць папярэдні 1 дадат функ.

ты- гукавы , высновы – складовы.

Пісьмо – форма фіксацыі вусн мовы, што служыць для зносін паміж людзьмі на адлегласці і замацоўванне ў часе. ёсць пісьмо сілабічнае, або складовае.

піктаграфічнае – 1) 8-6 стстс да на эры, перадае выказванне цалкам не падзяляючы яго на словы, ні гук складу словав. 2) могуць быць зразумелы ў сукупнасці.

Разнавіднасці: - запісы ўмоў абмену, палявення , рыбалоўнай дзей. – паведамленне пра баявыя паходы, пісьмы – летапісы плямён, - надмогільныя надпісы – запісы фурмул і запаветаў.

- міжнародная пісьмо (дарожныя знакі, алімпійскі сімвал) – не падзяляенцца на слова, гук, абалочка, разначыт.

ідэаграфічнае – 4-3 тыс. Егіпет. Перадае сематыку (значэнне) цалкам, пры розным гучанні – сэнс аднолькавы.

Разнавіднасці : клінапіс у месапаміі, егіпет, статуі, роспіс саркафагаў, грабніц, помнікі, кітайскіе іерогліфы = 40 тыс (кайліц). Ва усіх краінах лічбы былі у матэматыкі, хімііі, картаграфіі.

фанаграфічнае – літарна-гукавое, кожная літ мае свій гук, простае. 3 бакі адрозніваюць гэта пісьмо: алфавіт, графіка, арфаграфія.

Найбольш пашыраные сістэмы пісьма: лац алфавіт, арабскі, кірыліца.