16 Вынікі вайны рп 1654-67

состав Речи Посполитой, в том числе Дорогобуж, Белая, Невель, Красный, Велиж, Северская земля с Черниговом и Стародубом. Кроме того, Польша признала за Россией право на Левобережную Малороссию. Согласно договору Киев временно на два года переходил Москве (России, однако, удалось оставить Киев себе по Вечному миру 1686 года, уплатив Польше 146 тысяч рублей в качестве компенсации). Запорожская Сечь переходила под совместное управление России и Польши.

Польско-русская война 1654—1667 годов значительно ослабило положение Речи Посполитой в Восточной Европе, а также явилось фактором усиления влияния православной церкви и Русского царства на белорусские и украинские земли. После золотого века государство впало в период серьезного экономического и политического кризиса, что в итоге и стало причиной трех разделов в 1772, 1793 и 1795 годах. Более всего пострадали восточные земли Речи Посполитой. Так численность населения титульной нации Великого Княжества Литовского - белорусов, уменьшилось на половину с 2 миллионов 950 тысяч человек до 1 миллиона 350 тысяч, некоторые приграничные с Русским царством поветы потеряли до 2/3 от довоенного населения. Предвоенный уровень населения был восстановлен только к 1772 году[источник не указан 16 дней]. Кроме того, мир с Польшей и её ослабление позволили России сконцентрировать усилия на борьбе со Швецией, Османской империей и Крымским ханством.

Андрусовское перемирие устанавливалось на 13,5 лет, 3 (13) августа 1678 года оно было продлено ещё на 13 лет, в 1686 году был заключен мирный договор («Вечный мир»), согласно которому Россия за определенную денежную сумму закрепила за собой Киев с пригородами, а Речь Посполитая отказывалась от протектората над Запорожской Сечью. Договор стал основой польско-русского союза против Швеции во время Северной войны 1700—1721 и против Османской империи (в рамках Священной лиги

17 Гарады і мястэчкі бел 70 80 г 17 ст

3 першай паловы XVII ст. да другой паловы XVIII ст. гарады і мястэчкі Беларусі апынуліся ў заняпадзе, выкліканым працяглымі войнамі. Шмат гарадоў і мястэчак былі разбураны, асабліва Брэст, Пінск, Тураў, Мазыр, Гомель, Бабруйск і інш. Сеймавымі пастановамі 60-х гадоў XVII ст. 20 беларускіх гарадоў, у тым ліку і самыя буйныя, былі вызвалены на 4 гады амаль ад усіх дзяржаўных павіннасцей.

Аднаўленне гарадоў тармазілася палітычнымі і эканамічнымі ўмовамі тагачаснага жыцця: палітычным ладам Рэчы Паспалітай^, самавольствам шляхты, пашырэннем фальварачна-паншчыннай сістэмы. Не паспявалі падняцца гарады з руін, як зноў пачыналася чарговая вайна і зноў руйнаваліся гарады і вёскі Беларусі.

Перш за ўсё пасля ваеннага спусташэння краіны пачалі аднаўляцца мястэчкі, а з буйных гарадоў - Магілёў, Віцебск і Гродна. Большасць гарадоў і мястэчак да сярэдзіны XVIII ст. заставалася яшчэ ў заня-падзе, які быў выкарыстаны феадаламі і каталіцкай царквой для пашырэння сваіх уладанняў. Нягледзячы на барацьбу магістратаў за зварот пад сваю юрысдыкцыю гвалтам захопленых гарадскіх зямель, зямельныя ўладанні феадалаў у гарадах да сярэдзіны XVIII ст. былі большыя за магістрацкія.

Будаваліся новыя шляхі зносін. У 1784 г. было завершана будаўніцтва канала Агінскага, які злучыў Нёман з Прыпяццю. У 1781 г. пачалося будаўніцтва Днепра-Бугскага канала.

3 пачатку XVIII ст. цэхі змагаюцца за манапольнае права на крыніцы сыравіны, на вытворчасць і продаж прадукцыі рамяства. У цэхах паглыбляецца маёмасная дыферэнцыяцыя, узмацняецца пану-ючае становішча багатай групы рамеснікаў.

У гарадское жыццё, як і ў жыццё ўсёй краіны, пранікаюць подкуп і карупцыя. Напрыклад, за пэўную плату можна было атрымаць цэхавае старшынства, выбранне членаў магістрата часам замянялася прызначэннямі войта і г.д.

У гарадах і мястэчках з'яўляюлда промыслы: млыны, цагельні, рудні, вінніцы, піваварні, якія належалі, як правіла, феадалу, але маглі на^-лежаць і магістрату. Часцей за ўсё яны здаваліся ў арэнду і (з далейшай дыферэнцыяцыяй працы) паступова пераўтвараліся ў мануфактуры.

18 Становішча с.г у кан 17 ст

3 другой паловы XVII ст. пачынаецца эканамічны заняпад Беларусі.

Ён быў выкліканы ўзмацненнем феадальнага прыгнёту, разбурэннем гаспадаркі як у выніку антыфеадальнай, нацыянальна-вызваленчай барацьбы, так і знешніх войнаў (польска-руская, польска-шведская, Паўночная). Цэлыя паветы былі ўшчэнт разбураны, спалены, зруй-наваны (Гродзенскі, Браслаўскі, Ваўкавыскі, Аршанскі, Брэсцкі і інш.). Разруху суправаджалі голад і эпідэміі тыфу (1653, 1658, 1664). Аднаўленне гаспадаркі пасля Андрусаўскага перамір'я (1667) было спынена распачатай Паўночнай вайной (1700 - 1721). Войны, засухі, голад, эпідэміі амаль удвая (з 2,9 млн у 1650 г. да 1,4 млн у 1673 г.) скарацілі колькасць насельніцтва Беларусі.

Пасля заканчэння ваенных дзеянняў існавалі два шляхі аднаўлення разбуранай гаспадаркі: захаванне заворвання і аднаўленне фальваркаў альбо раздача зямлі сялянам і перавод іх на грашовы і натуральны аброк. 3-за недахопу сродкаў у казне ў каралеўскіх аканоміях быў абраны другі шлях. У выніку — пусткі да 40-х гадоў XVIII ст. скараціліся напа-лову, што дазволіла ў сярэдзіне стагоддзя перайсці да аднаўлення фаль-варкаў. Такім шляхам пайшлі і некаторыя прыватныя маёнткі. Аднаў-ленне фальваркаў ажыццяўлялася таксама шляхам арэнды і закладу. Арэндатары, каб хутчэй выціснуць з маёнтка паболып грошай, па-драпежніцку вялі гаспадарку, даводзілі да галечы сялян.

У лепшым становішчы апынуліся магнацкія гаспадаркі. Абапіраючыся на сваю эканамічную і ваенную моц, яны маглі аднаўляць разбураныя фальваркі за кошт уцалелых, пры гэтым не грэбавалі ніякімі сродкамі ў барацьбе за аднаўленне і павелічэнне асабістых уладанняў. Прыбраўшы да сваіх рук таксама каралеўскія ўладанні (т.зв. староствы) і пераўтварыўшы іх у спадчынныя, маг-наты занялі незалежнае становішча да цэнтральнай улады, сталі, пасутнасці, уладарнымі князямі.

Да 60-х гадоў XVIII ст. стараннай працай сялян сельская гаспадарка была ў асноўным адноўлена: значна павялічылася плошча ворных зямель, павысілася культура земляробства, павялічылася пагалоўе прадукцыйнай жывёлы, з'явілася тэндэнцыя да параённай спецыялізацыі сельскагаспадарчай вытворчасці.