8. Неалітычная рэвалюцыя, яе вынікі

Неаліт. рэв.(5-4 тысячагоддзе да н.э.) - перыяд неаліту, які характарызуецца пераходам ад прысвайваючага тыпу гаспадаркі да вытворчай гаспадарки. Адбываецца вылучэнне сельскагаспадарчай дзейнасці. Гэта адбылося там, дзе магчыма было арашальнае земляробства: у бассейнах рэк Ніл, Тыгар і Еўфрат. Адбываеца вылучэнне рамяства, што звязваюць з такімі вынаходніцтвамі, як з'яўленне ткацкага станку, ганчарнага кола, што значна мадэфікавала і павысіла выніковасць працы.Узнікненне трывалых сувязей паміж прадстаўнікамі розных племянных цывілазацый, паступовае фарміраванне ўмоў для ўзнікнення дзяржаўнасці. Вынаходніцтва кола і колавых павозак, што дазволіла пашырыць міграцыю народаў. Вынікам неалітычнай рэвалюцыі стала фармаванне вытворчай гаспадаркі і фармаванне сацыяльных груп насельніцтва, узнікаюць першыя дзяржаўныя ўтварэнні(номы). Вызначаюць два тыпы цывілізацыйнага развіцця ў гэты перыяд. Гэта ўсходні тып цывілізацыі і грэка-рымскі тып цывілізацыі. Храналагічна першым тыпам цывілізацыі з'яўляўся старажытна-ўсходні, у межах якога ў канцы IV тысячагоддзя да нашай эры з'яўляюцца першыя дзяржаўныя ўтварэнні. У III тысячагоддзі да нашай эры з фармаваннем буйных дзяржаў на ўсходзе адбываецца станаўленне асаблівай сацыяльна-палітычнай формы кіравання ў выглядзе ўсходняй дэспатыі. Дэспатыя характарызавалася:

1)кіраўнік дзяржавы валодаў абсалютнай паўнатой ўлады;

2)кіраўнік дзяржавы прадстаўляўся ў выглядзе Бога альбо паў-Бога;

3)вялікую ролю адыграваў бюракратычны апарат;

4)працаздольнае насельніцтва выплачвала не толькі падаткі, але і выконвала дзяржаўныя павіннасці;

5)існаванне патрыярхальнага рабства, калі раб успрымаўся ў якасці малодшага непаўнапраўнага члена вяликай Патрыярхальнай сям’i. Гэта азначала тое, што раб не ўспрымаўся ў якасці рэчы, а валодаў пэўнымі мінімальнымі правамі;

6)жорсткая іерархія ў межах тых ці іншых сацыяльных груп і цалкам усяго грамадства.

Другім тыпам цывілізацыі ў межах старажытнага свету стала грэка-рымская цывілізацыя

або ўласнаантычная цывілізацыя, якая пачала фармавацца ў III тысячагоддзі да нашай эры. Асноўным здабыткам гэтай цывілізацыі стала фармаванне такога тыпу кіравання як дэмакратыя. Найбольш выразна гэта праявілася ў V стагоддзі да нашай эры ў гордзе-дзяржаве Афінах.

Недахопам грэцкай дэмакратыі з'яўлялася тое, што:

1)яна была абмежавана толькі свабоднымі грамадзянамі;

2)яна засноўвалася на жорсткай эксплуатацыі рабскай працы;

3)адсутнічалі крытэрыі аб'ектыўнага характару для заняцця тых ці іншых службовых пасад.

3-2 тысячы гадоў да нашай эры распачынаецца рассяленне плямён жывёлаводаў, плямён інда-еўрапейскай моўнай групы.

9. Індаеўрапейцы: іх паходжанне і міграцыя

Існуюць тры асноуныя канцэпцыи паходжання индаеурапейцау:

1. Еурапейская(индаеур. сфармирав. у межах Пауночн Герм и Паудн Скандынавии)

2. Балканская тэорыя(рассялилися з Балкан на тэр-ю Еуропы)

3. Пярэднеазіяцкая канцэпцыя.

У пачатку бронзавага веку на тэрыторыю Беларусі пачынаюць пранікаць плямёны індаеўрапейцаў. Іх фарміраванне адбывалася ў перыяд каменнага і бронзавага вякоў на шырокай тэрыторыі ад Індыі да Еўропы. Прарадзімай індаеўрапейцаў лічаць тэрыторыі Малой Азіі, Паўднёвага Каўказа і Паўночнай Месапатаміі. У 4-м тысячагоддзі да н.э. індаеўрапейцы мелі ўжо дастаткова развітую гаспадарку і патрыярхальны лад. Яны займаліся жывёлагадоўляй, умелі апрацоўваць зямлю, першымі пачалі выкарыстоўваць кола. Павелічэнне колькасці насельніцтва і статкаў прымусіла плямёны

перасяляцца ў іншыя месцы. У бронзавым веку завяршыўся працэс кансалідацыі асобных групп індаеўрапейцаў, замацаваліся іх моўныя асаблівасці. Плямёны паўночна-заходняй плыні індаеўрапейцаў сталі продкамі германцаў. Тыя, што засталіся качаваць на ўсход ад Дняпра, былі іранамоўнымі. У прамежку паміж Балтыкай і Волгай жылі паўночныя індаеўрапейцы — балты. На тэрыторыі ад Одэра да Дняпра знаходзілася прарадзіма славян. Хуткае распаўсюджванне земляробства і жывёлагадоўлі дае падставы меркаваць, што ў гэты перыяд на тэрыторыі Беларусі шырока рассяліліся земляробча-жывёлаводчыя плямёны, якія раней жылі на поўдзень ад Беларусі. Аб міграцыі з поўдня сведчыць значнае падабенства гаспадаркі і культуры насельніцтва на тэрыторыі Беларусі ў бронзавым веку з гаспадаркай і культурай плямёнаў, якія пражывалі на поўдні, паўднёвым усходзе і паўдн захадзе ад Беларусі. Жалезныя прылады працы з'явіліся раней на поўдні Беларусі (у VII — VI стст. да н.э.), а на поўначы — на тры стагоддзі пазней. Гаспадарка і матэрыяльная культура Паўднёвай Беларусі ў раннім жалезным веку адчувалі значны ўплыў з боку больш развітых суседніх рэгіёнаў старажытнаеўрапейскай цывілізацыі. Тут знойдзены скіфскія і кельцкія жалезныя вырабы, антычныя манеты і амфары. У цэнтры і на поўначы Беларусі матэрыяльная культура развівалася больш запаволена. У гэты перыяд завяршаецца працэс асіміляцыі індаеўрапейцамі даіндаеўрапейскіх груп насельніцтва.

перыяд завяршаецца працэс асіміляцыі індаеўрапейцамі даіндаеўрапейскіх груп насельніцтва. Асабліва шмат балцкіх гідронімаў з'явілася ў басейнах Сожа, Бярэзіны, Нёмана. На поўдзень ад Прыпяці пераважалі славянскія гідронімы. Сфарміраваўся і антрапалагічны тып насельніцтва на тэрыторыі Беларусі, характэрнай яго рысай быў шырокі твар. На тэрыторыі Беларусі знаходзілася некалькі вялікіх племянных груп са сваімі асаблівасцямі матэрыяльнай культуры і рытуалам пахавання. Сярэдняе і Верхняе Падняпроў'е Беларусі засялялі плямёны мілаградскай культуры, некаторыя даследчыкі бачаць у гэтых плямёнах "герадотавых" неўраў і нават ранніх славян. Аднак большасць вучоных лічыць гэту культуру балцкай. У канцы 1-га тыс. да н.э. мілаградцаў змянілі плямёны зарубінецкай культуры. Адкрытым застаецца пытанне аб этнічнай прыналежнасці гэтых плямёнаў. Адны даследчыкі лічаць іх продкамі славян, другія вылучаюць у асобную моўную групу, прамежкавую паміж славянскімі і заходнебалцкімі мовамі. Значную частку сярэдняй Беларусі ў VII ст. да н.э. — IV ст. н.э. займалі плямёны культуры штрыхаванай керамікі, а на поўначы знаходзіліся плямёны днепра дзвінскай культуры. У этнічных адносінах гэтыя плямёны былі балтамоўнымі.