- •I семестр
- •1 Вопрос
- •II вопрос
- •III вопрос
- •IV вопрос
- •V вопрос
- •VI вопрос
- •VII вопрос
- •VIII вопрос
- •IX вопрос
- •X вопрос
- •XI вопрос
- •XII вопрос
- •XIII вопрос
- •XIV вопрос
- •XV вопрос
- •XVI вопрос
- •XVII вопрос
- •XVII вопрос
- •XIX вопрос
- •XX вопрос
- •XXI вопрос
- •XXII вопрос
- •XXIII вопрос
- •XXIV вопрос
- •XXV вопрос
- •XXVI вопрос
- •XXVII вопрос
- •XXVIII вопрос
- •XXIX вопрос
- •30 Вопрос
- •31 Вопрос
- •32 Вопрос
- •33 Вопрос
- •34 Вопрос
- •35 Вопрос
- •36 Вопрос
- •37 Вопрос
- •38 Вопрос
- •39 Вопрос
- •40 Вопрос
- •41 Вопрос
- •42 Вопрос
- •43 Вопрос
- •44 Вопрос
- •45 Вопрос
- •46 Вопрос
- •47 Вопрос
- •48 Вопрос
- •49 Вопрос
- •50 Вопрос
- •51 Вопрос
- •52 Вопрос
- •53 Вопрос
- •54 Вопрос
- •55 Вопрос
XIX вопрос
Культура и просвещение в Беларуси (конец XVIII—первая половина XIX в.) Зарождение новой белорусской культуры.
Пасля далучэння беларуских зямель да Расийскай имперыи царския улады, имкнучыся интэграваць у сваю дзяржауную структуру новыя тэрыторыи, праводзили адапаведную палитыку. Да гэтага значны уплыу на развицце беларускай культуры аказвала польская, а пазней—руская культура. Культура беларуских зямель сутыкалася з жорстким прыгнетам з боку царскай улады, якая имкнулася даказаць, што насельництва Беларуси не мела сваей этничнай асабливасци.
Аднак менавита у гэты час беларуски этнас фармируецца як нацыя. Фармираванне беларускай нацыи ишло ва умовах развицця капиталистычных адносин, унутранага рынку, росту гарадоу и гарадскога насельництва. Але беларуски народ не меу сваей дзяржаунасци, нельга было ужываць беларускую мову, назва для Беларуси—Пауночна-Заходни край. Замацаванне назвы «Беларусь» замацоуваецца за тэрыторыяй Беларуси Тольки у другой палове XIX ст.
У пачатку 19 ст працягвалася фармираванне свецкай ситэмы адукацыи, якая уключала школы, вучылишчы, Виленски университэт, Полацкую езуицкую акадэмию. У 1828 уведзены дзве систэмы атрымання адукацыи. Першая для дваранскага саслоуя (дамашняе навучанне, гимназия, университэт). У 1827 царски указ абмежавау магчымасць атрымання вышэйшай и сярэдняй адукацыи для непрывилеяваных саслоуяу. Навучанне вялося Тольки на польскай и рускай мове. Пасля паустання 1830-31 пачалася актыуная русификацыя. Беларуская мова пад забаронай, Виленски университэт закрыты.
Нягледзячы на складаную палитычную ситуацыю, адукацыя усе ж развивалася. Дзейничали, школы, навучальныя установы усих тыпау.
У пачатку 19 ст пачынаецца навукрвае даследванне Беларуси. Калайдович, расийски ывучоны, выдае працу «Пра беларускую гаворку».
У беларускай литаратуры пераважаюць рамантызм, сентыментализм. Адным з выдатнейшых письменникау трэба вылучыць А. Мицкевича. У першай палове 19 ст дбольшасць творау писалася на прльскай мове. Па буларуску писали Легатович, Багрым, Чачот, Каратынски. У их творах гучыць любоу да роднага краю и постага люду. У гэты час написаны «Энеида навыварат», «Тарас на Парнасе»
Прасочваюцца новыя тэндэнцыи у беларуски тэатр. Пад Ракавам Дунин Марцинкевич у сваим маентку стварыу беларуски тэатр прафесийнага тыпу, яки стау асновай нацыянальнага прафесийнага тэатра.
У выяуленчым мастацтве першай паловы 19 ст больш ярка праступае свецки характар. Яно развиваецца пад уплывам рамантызму и класицызму. Адным з цэнтрау развицця беларускага жывапису, скульптуры и графики быу Виленски университэт.
Развиваецца скульптура. Першым прафесийным скульптарам личыцца К. Ельски. Ен стварыу цэлую галерэю (больш за 50) партрэтау знакамитых асоб Беларуси.
У беларускай архитэктуры пануе класицызм з яго кампактнасцю аб’емау, правильными планами, прастой дэкор фасадау. (палацава-паркавы ансамбль Румянцавых)
Таким чынам, беларуская культура зрабила значны крок наперад у сваим развицци. На яе вялики уплыу аказала культура Расии, Польшчы, усих еурапейских краин. Нягледзячы на складанае становишча—разлажэне феадальна прыгонницкай ситэмы, фармираванне капиталистычных адносин, нарастанне рэвалюцыйнага руху—культура Беларуси ключалася у агульнаеурапейския працэсы развицця и спрыяла фармираванню этнасу и самасвядомасци беларускага народа.