9 Сентября 2008 г., протокол n° 1 Заведующий кафедрой

____________________ Н.В. Мисаревич

Рассмотрена и рекомендована к утверждению на заседании Методической комиссии по специальности (ям) 1- 24 01 02 «Правоведение»

«____»_____________200__г., протокол N°__

Председатель

___________________ В.С. Соркин

Рассмотрена и рекомендована к утверждению на заседании Совета факультета юридического

«____»_____________200__Г., протокол n°__ Учёный секретарь

____________________ _________________

(И.О.Фамилия)

5. Пояснительная записка

0. Цель преподавания дисциплины

Забеспячэнне сістэмнага засваення курса і сфармуляванне дакладных уяўленняў аб храналагічнай паслядоўнасці і этапах развіцця беларускай дзяржаўнасці, сутнасці важнейшых гістарычных падзей; асаблівасцях у развіцці права і функцыянаванні дзяржаўных органаў улады, судовых устаноў і заканадаўства на важнейшых этапах гістарычнага развіцця.

0. Задачи изучения дисциплины

В результате изучения дисциплины студенты должны:

знать

• Асноўныя этапы і храналагічную паслядоўнасць развіцця беларускай дзяржаўнасці.

• Прававыя крыніцы, асаблівасці функцыянавання і гістарычнага развіцця дзяржаўных органаў і заканадаўства.

• Эвалюцыю прававога становішча насельніцтва.

• Характэрныя рысы і асаблівасці гістарычнага развіцця важнейшых прававых інстытутаў і галін права.

Владеть навыками

• Характарызаваць важнейшыя дасягненні прававой культуры беларускага народа.

• Выяўляць аб'ектыўныя заканамернасці эвалюцыі прававых інстытутаў і заканадаўства.

• Тлумачыць праблемныя пытанні гісторыі дзяржавы і права Беларусі і аргументаваць уласныя пазіцыі.

• Выкарыстоўваць атрыманыя веды для паспяховага засваення галіновых юрыдычных дысцыплін і фарміравання навуковага сваетапогляду.

Примечание

Если дисциплина изучается в течение нескольких семестров, то в конце пояснительной записки приводится распределение общего количества часов по семестрам

6. Содержание учебного материала

№ п/п	Наименование раздела, темы дисциплины	Содержание в соответствии с типовой учебной программой (учебной программой)
1	Тэма 1. Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі і яго асаблівасці	Прадмет і задачы гісторыі дзяржавы і права Беларусі і яго асаблівасці. Перыядызацыя і гістарыяграфія курса. Паходжанне назвы «Белая Русь».
2	Тэма 2. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд усталявання дзяржаўнасці ўсходніх славян (1У – першая палова ХІІІ ст.)	Зараджэнне дзяржаўнасці ўсходніх славян. Канцэпцыі паходжання дзяржаўнасці. Дзяржавы-княствы. Полацкае княства, яго грамадскі і палітычны лад. Службовыя асобы. Веча. Хрысціянізацыя насельніцтва. Дзяржава і царква. Асноўныя крыніцы і рысы старажытнага права. Дагавор 1229 г.
3	Тэма 3. Беларускія землі ў складзе Вялікага княства Літоўскага. Грамадскі лад дзяржавы.	Канцэпцыі ўтварэння ВКЛ. Працэс аб’яднання беларускіх зямель у складзе ВКЛ, фарміраванне тэрыторыі Княства. Класы і саслоўі, іх прававое становішча. Працэс запрыгоньвання сялян і яго адлюстраванне ў заканадаўстве. Гарадское насельніцтва і яго падзел.
4	Тэма 4. Дзяржаўна-палітычны лад ВКЛ. Уніі з Польшчай.	Сістэма органаў дзяржаўнай улады ВКЛ. Прававое становішча князя, рады, вышэйшых службовых асобаў Княства. Сойм. Мясцовыя органы дзяржаўнай улады і кіравання. Амініністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Княства. Органы ўлады і кіравання ў гарадах. Міжнародныя адносіны. Уніі ВКЛ з Польшчай.
5	Тэма 5. Судовая сістэма ВКЛ. Судаводства.	Судовая рэформа ХУІ ст. Вышэйшыя і мясцовыя суды, іх склад і кампетэнцыя. Адвакатура. Вотчынны суд. Судова-працэсуальнае права. Судовыя кнігі.
6	Тэма 6. Прававая сістэма ВКЛ.	Характарыстыка і этапы развіцця прававой сістэмы. Асноўныя крыніцы права. Агульназемскія, абласныя і валасныя прывілеі. Гарадскія прывілеі на магдэбургскае права. Кадыфікацыя заканадаўства. Судзебнік Казіміра 1468 г. Статуты 1529, 1566, 1588 гг. Развіццё галіновага права (канстытуцыйнага, грамадзянскага, крымінальнага, сямейнага, спадчыннага, воінскага і інш.)Зямельная рэформа ХУІ с. Устава на валокі 1557 г. Юрыдычная адукацыя.
7	Тэма 7. Грамадска-палітычны лад і права Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай абодвух народаў (ХУІІ–ХУІІІ ст.ст.)	Рэч Паспалітая ў ХУІІ-ХУІІІ ст., дзяржаўна-прававое становішча ВКЛ у складзе РП, вышэйшыя і мясцовыя органы ўлады. Канстытуцыя РП 1791 г. Паўстанне 1794 г. Падзелы РП. Крыніцы права. Валюміна легум. Выданні Статута 1588г.
8	Тэма 8. Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў складзе Расійскай імперыі	Грамадска-палітычны лад, адміністратыўна-тэрытарыяльны падзел Беларусі. Спробы аднаўлення ВКЛ у 1811 і 1812 гг. Органы мясцовага кіравання, судовыя ўстановы, адмена дзеяння Статута 1588. Адмена прыгоннага права, рэформа мясцовых органаў улады і кіравання. Земская і судовая рэформы. Контрэформы. Маніфест ад 17 кастрычніка 1905 г. Сталыпінская аграрная рэформа. Першая сусветная вайна. Права. Крымінальнае Ўлажэнне 1903 г.
9	Тэма 9. Грамадска-палітычны лад і права ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці (1917-1920 гг.)	Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. Троеўладдзе на Беларусі. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. Усталяванне савецкай улады. Аблвыканкамзах. Усебеларускі з’езд (кангрэс). БНР, устаўныя граматы. Утварэнне ССРБ, маніфест аб утварэнні ССРБ. Першы з’езд Саветаў Беларусі і яго дэкларацыі. Канстытуцыя 1919 г. Утварэнне Літоўскай–Беларускай ССР. Аднаўленне ССРБ, дэкларацыя 1920 г. аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ. ВРК ССРБ. Другі з’езд Саветаў Беларусі, дапаўненні да Канстытуцыі 1919 г. Рыжская мірны дагавор 1921 г.
10	Тэма 10. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця Беларускай ССР у 20-30-я гг ХХ ст.	Станаўленне сістэмы савецкіх органаў улады ў БССР. Пераход да новай эканамічнай палітыкі. Узаемаадносіны БССР з РСФСР. Саюзны дагавор БССР і РСФСР 1921. Уваходжанне БССР у склад СССР. Вяртанне ў 1924–1926 гг. ў склад БССР усходніх тэрыторый. Новы адміністрацыйны падзел БССР. Палітыка нацыянальна-дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР. Канстытуцыя БССР 1927 г. Судовы лад, пракуратура. Дзейнасць вышэйшых і мясцовых органаў дзяржаўнай улады. Калектывізацыя, рэарганізацыя кіравання прамысловасцю. Парушэнне законнасці, палітычныя рэпрэсіі на Беларусі. Канстытуцыя БССР 1937. Судовая сістэма БССР. Пазасудовыя ўстановы. Права, змены ў заканадаўстве.
11	Тэма 11. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР у пачатку другой сусветнай вайны	Заходняя Беларусь у складзе Польшчы, яе статус, мясцовыя органы кіравання. Дагавор паміж СССР і Германіяй 1939. Пачатак другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР. Перадача ў 1939 г Віленскага краю Літоўскай Рэспубліцы. Часовыя органы ўлады ў Заходняй Беларусі. Народны сход Заходняй Беларусі і яго рашэнні. Прыняцце Заходняй Беларусі ў склад СССР і БССР. Фарміраванне органаў савецкай улады ў заходніх абласцях БССР.
12	Тэма 12. БССР у перыяд Вялікай Айчыннай вайны	Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Абвяшчэнне ваеннага становішча, змены ў заканадаўстве і ў органах дзяржаўнай улады і кіравання СССР і БССР. Прычыны няўдач Чырвонай Арміі у пачатку вайны. Нямецкі акупацыйны рэжым. Партызанская барацьба беларускага народа. Паражэнне немцаў на франтах, вызваленне тэрыторыі Беларусі. Аднаўленне дзейнасці органаў дзяржаўнай улады і кіравання БССР.
13	Тэма 13. Асаблівасці дзяржаўна-прававога развіцця БССР у пасляваенны перыяд (40-я – першая палова 50-х гадоў)	БССР – адна з краін заснавальніц ААН. Цэнтральныя і мясцовыя органы дзяржаўнай улады і кіраўніцтва БССР, іх структура і дзейнасць. Адбудова народнай гаспадаркі Беларусі. Калектывізацыя ў заходніх абласцях. Партыйныя камітэты УКП(б)–КПСС і іх роля ў дзяржаўным кіраванні. Дзейнасць пракуратуры і суда. Змены ў заканадаўстве СССР і БССР.
14	Тэма 14. Дзяржава і права БССР у другой палове 50-х – першай палове 80-х гадоў ХХ ст.	Змены ў структуры і кампетэнцыі вышэйшых органаў улады і кіравання СССР і БССР. ХХ з’езд КПСС, пашырэнне правоў рэспублікі. Прыняцце новых кодэксаў законаў БССР. Канстытуцыя БССР 1978 г. Суд і пракуратура БССР.
15	Тэма 15. Дзяржава і права БССР на пачатку кардынальных рэформаў у СССР. Абвяшчэнне незалежнасці рэспублікі (другая палова 80-х – пачатак 90-х гг.)	Рэфармаванне і дэмакратызацыя грамадскіх адносін у СССР. Змены ў заканадаўстве СССР і БССР. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БССР. Абвяшчэнне незалежнасці БССР. Пераход да рынкавых адносін. Распад СССР. Утварэнне СНД.
16	Тэма 16. Дзяржава і права Рэспублікі Беларусь у канцы ХХ – пачатку ХХІ ст.ст.	Станаўленне новай сістэмы органаў дзяржаўнай улады і мясцовага кіравання. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994, змяненні і дапаўненні да Канстытуцыі, прынятыя рэспубліканскімі рэферэндумамі 26.11.1996 г. Судова-прававая рэформа, развіццё галін права. Саюзная дзяржава Расіі і Беларусі, яе органы, іх склад і кампетэнцыя.