установочная по ист.бел / СТРУКТУРНА-ЛАГІЧНЫЯ СХЕМЫ

8,2%

Найбуйнейшае –

3,8%

4,2%

4,5%

тытунёвая фаб-

рыка Шарашэў-

скага ў Гродне.

1850-я гг.

1860-я гг.

1870-я гг. 1880-я гг.

Прырост

10,5%

800

10,0%

600

9,5%

9,0%

400

8,5%

200

8,0%

1858 г.

0

1897 г.

1858 г.

% ад колькасці жыхароў

1897 г.

гарадскі люд, тыс. чалавек

5399

6000

3816

5000

4000

3000

1109

2000

1000

0

Водныя шляхі Паштовыя

Шашэйныя

Аўгустоўскі канал

Шлях у верстах

дарогі

дарогі

Палітычныя

«Чырвоныя»

«Левыя» –

«Белыя»

накірункі

«Правыя» –

рэвалюцыянеры-

памяркоўныя

дэмакраты

Нацыянальнае

Права народаў на са-

Аднаўленне

Рэчы

Аднаўленне

Рэчы

пытанне

мавызначэнне

Паспалітай і ВКЛ

Паспалітай

у ме-

у межах 1772 г.

жах 1772 г.

Ліквідацыя паме-

Захаванне

маёнт-

Сацыяльна-экана-

шчыцкага землеўла-

каў шляхты і апла-

мічныя

пераўтва-

Аграрнае

дання, надзяленне ся-

та за кошт дзяржа-

рэнні не прадугле-

лян зямлёй

без вы-

вы выдзеленай для

джваліся

пытанне

купу

сялян зямлі. Адме-

на часоваабавяза-

нага стану і вы-

купных плацяжоў

Сялянская (народная)

Арганізацыя

Мірныя сродкі (ка-

рэвалюцыя

Узброе-

агульнанацыя-

лектыўныя

заявы

Тактыка

нае паўстанне

нальнага польска-

на імя цара, мані-

(сродкі) ба-

га паўстання

фесты і інш.). Раз-

рацьбы

лік на падтрымку з

боку ўрадаў заход-

ніх краін

Дробная і беззямельная шляхта, гарадскія

Землеўласніцкая

Сацыяльны

нізы, афіцэры, інтэлігенцыя, студэнцтва,

шляхта,

сярэдняя

склад

часткова сялянства

буржуазія,

частка

інтэлігенцыі

Ход паўстання

Дата

Асноўныя падзеі

1

2

1861 г.

Фарміраванне дзвюх плыняў нацыянальна-вызваленчага

руху

чэрвень 1862 г. – май

Выданне К. Каліноўскім газеты «Мужыцкая праўда»

1863 г.

Утварэнне Цэнтральнага нацыянальнага камітэта (ЦНК)

1862 г.

у Варшаве і Літоўскага правінцыяльнага камітэта ў

Вільні

студзень 1863 г. – 1864 г.

Паўстанне ў Польшчы, Літве і Беларусі

Адозва ЛПК з заклікам да паўстання. Маніфест

студзень 1863 г.

Часовага правінцыяльнага ўрада аб надзяленні сялян

зямлёй. Узнікненне першых партызанскіх атрадаў у

заходніх паветах Беларусі

З а к а н ч э н н е

1

2

Захоп паўстанцамі г. Пружаны (люты), бітва каля в. Мі-

лавічы Слонімскага павета (22 мая). Дзейнасць К. Калі-

1863

г.

ноўскага. Процідзеянне «белых». Рэарганізацыя Часова-

га правінцыяльнага ўрада Літвы і Беларусі ў Аддзел кі-

раўніцтва правінцыямі Літвы

1863

г., вясна – лета

Найвышэйшы ўздым паўстання на тэрыторыі Літвы і

Беларусі

1863

г., восень

Затуханне паўстання

1864

г., студзень

Арышт К. Каліноўскага і пакаранне яго смерцю

Дэмакратычны,

Буржуазна-

Кансерватыўны,

Назва лагера

манархічны

рэвалюцыйны

ліберальны

(урадавы)

Бунд, РСДРП (баль-

«Канстытуцыйна-

«Саюз рускага наро-

Палітычныя

шавікі,

меншавікі),

дэмакратычная

да», «Руская манар-

партыі і ар-

ПСР (эсэры), БСГ

партыя»

(кадэты),

хічная партыя»,

ганізацыі

«Саюз 17 кастрыч-

«Рускі

ўскраінны

ніка» (акцябрысты)

саюз»

Рэвалюцыйная

інтэ-

Ліберальная інтэлі-

Вышэйшыя ўрадавыя

Сацыяльны

лігенцыя,

рабочыя,

генцыя,

гарадскія

колы, памешчыкі, ду-

сяляне

сярэднія

слаі,

бур-

хавенства,

частка

склад

жуазія, частка па-

буйнай буржуазіі

мешчыкаў

Прызнанне права на-

Прызнанне

раўна-

Падтрымка

лозунга

Праграмныя

цый

на

самавызна-

праўя ўсіх народаў

«адзінай

і

недзялі-

чэнне.

Ліквідацыя

Расіі.

Увядзенне

май

Расійскай ім-

патрабаванні

прыватнай уласнасці

права

нацый

на

перыі». Захаванне па-

па нацыя-

(у першую чаргу па-

культурнае

сама-

мешчыцкага

землеў-

нальных і аг-

мешчыцкага землеў-

вызначэнне.

Заха-

ладання

рарных пы-

ладання),

перадача

ванне

памешчыц-

таннях

ўсёй зямлі ва ўлас-

кага землеўладання

насць народа

Звяржэнне самадзяр-

Абмежаванне

ма-

Захаванне

і

ўмаца-

Асноўныя

жаўя,

устанаўленне

нархіі

канстыту-

ванне самадзяржаўя

дэмакратычнай

рэс-

цыйнымі

межамі,

палітычныя

публікі шляхам склі-

прадстаўленне

гра-

мэты

кання

Устаноўчага

мадзянскіх правоў і

сходу (парламента)

свабод

Рэвалюцыйная

(не

Парламенцкая

Барацьба з ліберала-

Тактыка

выключаючы ўзбро-

барацьба

мі і

рэвалюцыяне-

енага паўстання)

рамі ўсімі магчымы-

мі сродкамі

Перыяд

Партыйна-палітычны

Кіраўніцтва

Асноўныя пытанні

працы

склад

24 красаві-

Усяго 499 дэпутатаў, з іх:

Старшыня

–

аграрнае пытанне;

ка – 8 ліпе-

161 – кадэты, 97 – тру-

С. А. Мурам-

праблема

стварэння

ня

давікі, 70 – партыя саюза

цаў (кадэт)

«адказнага перад Дзяр-

1906 г. –

аўтанамістаў (група за-

жаўнай Думай Мініс-

I Дзяржаў-

ходніх акраін, польская,

тэрства»; усё адхілена

ная Дума

літоўская і інш.), 17 –

вярхоўнай уладай, Ду-

сацыял-дэмакраты і інш.

ма распушчана

20 люта-

Усяго 518 дэпутатаў, з іх:

Старшыня

–

аграрнае

пытанне

га – 2 чэр-

104 – трудавікі, 98 –

Ф. А. Галавін

(праекты

трудавікоў,

веня

кадэты, 65 – сацыял-дэ-

(кадэт)

кадэтаў, сацыял-дэмак-

1907 г. –

макраты, 37 – эсэры, 76 –

ратаў);

II Дзяржаў-

нацыянальныя

групы

і

адказ

падтрымаць

ная Дума

інш.

Сталыпінскія

аграрныя

рэформы;

3 чэрвеня 1907 г. –

уводзіцца новы выбар-

чы закон

1

лістапа-

Усяго 442 дэпутаты, з іх:

Старшыні:

зацверджана аграрнае

да 1907 г. –

136 – акцябрысты, 90 –

М. А. Хамякоў

заканадаўства

па рэ-

9

чэрвеня

нацыяналісты, 51 – пра-

(акцябрыст,

форме Сталыпіна

1912 г. –

выя, 53 – кадэты, 19 –

1907–1910);

(1910);

III

Дзяр-

сацыял-дэмакраты, 26 –

А. І. Гучкоў

прынята рабочае зака-

жаўная

нацыянальныя

групы

і

(акцябрыст,

надаўства;

Дума

інш.

1910–1911);

абмежавана аўтаномія

М. У. Радзянка

Фінляндыі

(акцябрыст,

1911–1912)

15 лістапа-

Усяго 442 дэпутаты, з іх:

Старшыня

–

падтрымку ўдзелу Ра-

да 1912 г. –

98 – акцябрысты, 88 –

М. У. Радзян-

сіі ў Першай сусветнай

6

кастрыч-

нацыяналісты, 65 – пра-

ка (акцябрыст,

вайне;

ніка

выя, 52 – кадэты, 14 –

1912 –1917)

стварэнне т. зв. «Пра-

1917 г. –

сацыял-дэмакраты, 21 –

грэсіўнага блока»

IV Дзяржаў-

нацыянальныя

групы

і

(1915) і яго канфран-

ная Дума

інш.

тацыя з урадам

 разбурэнне сялянскай абшчыны;

 стварэнне хутароў і водрубаў;

атрыманне сялянамі права на надзел

 перасяленне

без-

і малазя-

зямлі ў асабістую уласнасць;

мельных сялян

на

ўскраінныя

 прадстаўленне крэдыту

раёны Расійскай імперыі

Імкненне да паслаблення

Паўсюднае ўзмацненне

дзяржаў-канкурэнтаў у эка-

нацыяналістычных на-

намічным і ваенным развіцці

строяў

Антанта – ваенна-палітычны

Траісты саюз – ваенна-палітыч-

ны блок Германіі, Аўстра-Венг-

блок Расіі, Англіі і Францыі,

рыі і Італіі, склаўся ў 1879–1882

склаўся ў 1904–1907

Ваеннае становішча

Баявыя дзеянні

Нямецкая акупацыя

Масавае бежанства

Рэквізіцыі

Мабілізацыя ў армію

Эканамічны заняпад

Люты 1917 г.

Кастрычнік 1917 г.

Звяржэнне самадзяржаўя, уз-

Пераход улады да Саветаў у

нікненне двоеўладдзя (Часовы

выніку ўзброенага паўстання

Пытанне аб

ўрад і

Савет рабочых і сал-

ва ўмовах няздольнасці Часо-

уладзе

дацкіх

дэпутатаў),

скліканне

вага ўрада пераадолець кры-

Устаноўчага сходу, абвяшчэ-

зіс,

абвяшчэнне

рэспублікі

нне Расіі дэмакратычнай рэс-

Саветаў

публікай

Пазіцыя Часовага ўрада весці

Патрабаванне

бальшавікоў

Пытанне аб міры

вайну да пераможнага канца

заключыць мір без анексій і

кантрыбуцый

Пытанне аб зямлі

Захаванне памешчыцкага зем-

Перадача зямлі ў рукі Саветаў

леўладання

сялянскіх дэпутатаў

Часовы

ўрад

падтрымліваў

Роўнасць і суверэннасць на-

ідэю «вялікай і непадзельнай

родаў Расіі, іх права на сама-

Расіі». Права на дзяржаўнае

вызначэнне аж да аддзялення

Нацыянальнае

аддзяленне было прызнана па

і ўтварэння самастойнай дзяр-

знешнепалітычных

меркава-

жавы

пытанне

ннях толькі за польскім на-

родам. Канчатковае выра-

шэнне

пытання

адкладвалася

да рашэння Устаноўчага сходу

Фарміраванне дзяржаўнасці Беларусі

Напрамкі нацыянальнага

Патрабаванні па

Вынікі дзейнасці

руху

нацыянальным пытанні

Нацыянальна-дэмакраты-

Стварэнне

самастойнай,

Скліканне

Усебеларус-

чны (А. Луцкевіч, А. Смо-

незалежнай

ад

савецкай

кага з’езда, абвяшчэнне

ліч, Я. Лёсік, Я. Варонка,

Расіі, беларускай дзяржавы

незалежнасці БНР

В. Ластоўскі)

Сацыялістычны на савец-

Самавызначэнне

(аўтано-

Утварэнне ССРБ,

кай аснове (А. Чарвякоў,

мія) Беларусі ў складзе

ЛітБелССР

З. Жылуновіч, В. Кнорын)

РСФСР

З’езды бела-

I Усебеларускі

Рада і

Выка-

I з’езд КП(б)Б,

Сход

кірую-

рускіх нацы-

з’езд

наўчы

камітэт

I Усебелару-

чых

работні-

янальных

ар-

Усебеларускага

скі з’езд Са-

каў

партый-

ганізацый

з’езда

ветаў

ных

і савец-

кіх органаў

сакавік,

снежань

люты – сакавік

студзень –

ліпень

ліпень 1917 г.

1917 г.

1918 г.

люты 1919 г.

1920 г.

Рашэнне

да-

Утварэнне

Абвяшчнне

Утварэнне

Другое абвя-

бівацца дзяр-

Усебеларускага

БНР і яе неза-

ССРБ, стварэ-

шчэнне неза-

жаўна-тэры-

Савета сялян-

лежнасці

нне

лежнасці

тарыяльнай

скіх, рабочых і

ЛітБелССР

СССРБ

аўтаноміі

Бе-

салдацкіх дэпу-

ларусі ў скла-

татаў

дзе Расійскай

дэмакратыч-

най рэспуб-

лікі