ºñ¨³ÝÇ ä»ï³Ï³Ý гٳÉë³ñ³Ý

цЗЙЗлбч³ЫбхГЫ³Э ¨ Сб·»µ³ЭбхГЫ³Э э³ПбхЙп»п

кбуЗ³Й³П³Э чЗЙЗлбч³ЫбхГЫ³Э ³ЩµЗбЭ

гÏáµÛ³Ý ê.Ø.\

цЖИЖкац²ЪафВЪафЬ

(бхлбхЩЭ³П³Э У»йЭ³сП)

ºñ¨³Ý 2015

Шбхпщ П³Щ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э Э³Л»с·

кЗс»ЙЗ БЭГ»субХ: кбхЫЭ бхлбхЩЭ³П³Э У»йЭ³сПБ Т»½ ³й³зЭбс¹»Йбх ¿ ЩЗ ½³сЩ³Э³Сс³Я ³ЯЛ³сС, бсБ ПбгнбхЩ ¿ чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭ: ²Ы¹ Сс³Я³·»Х ¨ С»щЗ³Г³ЫЗЭ ³ЯЛ³сСбхЩ ¸бхщ лбнбс»Йбх ¨ пЗс³е»п»Йбх »щ سñ¹ ¹³éݳÉáõ ¨ ³åñ»Éáõ ³ñí»ëïÇÝ: Ъбхс³щ³ЭгЫбхсЗл С³Щ³с Щ³с¹Б µ³Ý³Ï³Ý ¿³П ¿: ´³Э³П³ЭбхГЫбхЭБ Щ³с¹ ³с³с³НЗ Щ»Э³ЯЭбсСЭ ¿, бсЗ ¿бхГЫбхЭБ ³ЯЛ³сСБ Ч³Э³г»Йбх П³сбХбхГЫбхЭЭ ¿: ²Щ»Э³Й³ЫЭ ЗЩ³лпбн ЙЗЭ»Й µ³Э³П³Э ³с³с³Нª ЭЯ³Э³ПбхЩ ¿ С³лП³Э³Й бх Ч³Э³г»Й, Щп³Н»Й бх ЛбсС»Й, ЗЩ³лп³нбс»Й бх ³сЕ»щ³нбс»Й ³ЫЭ ³ЯЛ³сСБ, бсЗ Щ»з ³есбхЩ ¿ Щ³с¹Б: ´³Э³П³ЭбхГЫ³Э ЯЭбсСЗн Щ³с¹Б Г³ч³ЭубхЩ ¿ Зс бх Зс»ЭЗу ¹бхсл ЩЭ³у³Н ³ЯЛ³сСЗ П³е»сЗ бх С³с³µ»сбхГЫбхЭЭ»сЗ Щ»зª Лбс³лбх½н»Йбх л»ч³П³Э ¿бхГЫ³Э ³Эл³СЩ³Э Гн³убХ ·³ХпЭЗщЭ»сЗ ³Э¹³лп³ЭБ:

аг Щ³лЭ³·Зп³П³Э ЗЩ³лпбн Щ³с¹Б З НЭ» чЗЙЗлбч³ ¿: Жс ³Щ»ЭысЫ³ ПЫ³ЭщбхЩ бх П»Эу³ХбхЩ Э³ чбсУбхЩ ¿ С³лП³Э³Й Зс п»ХЭ бх ¹»сБ ³Ы¹ ³ЯЛ³сСбхЩ, ЛбсС»Й Зс ПЫ³ЭщЗ ЗЩ³лпЗ бх Эе³п³ПЭ»сЗ Щ³лЗЭ: Т»йщ µ»с»Йбн чбсУЭ³П³Э ·Зп»ЙЗщЭ»с, Щ³с¹Б, ³лпЗЧ³Э³µ³с чбсУбхЩ ¿ С³лП³Э³Й, áñï»ÕÇó ¿ ÇÝùÁ »Ï»É, áí ¿ ¨ áõñ ¿ ·ÝáõÙ: Ь³ чбсУбхЩ ¿ ·Зп³Пу»Й бх С³лП³Э³Й ³ЯЛ³сСЭ Зс ³ЩµбХзбхГЫ³Э Щ»з, ЗЭщЭ Зс»Э ¨ ³ЫЭ л³СЩ³ЭЭ»сБ, бсбЭщ Эс³Э ³й³ЭУЭ³уЭбхЩ »Э Зс»ЭЗу ¹бхсл ЩЭ³у³Н ³ЯЛ³сСЗу:

²Ыл ЛЭ¹ЗсЭ»сБ ЙбхН»Йбх С³Щ³с Щ³с¹Б лп»ХН»Й ¿ Зс Сб·¨бс ³ЯЛ³сСЭ бх Сб·¨бс ЩЯ³ПбхЫГБ, лбнбсбхЫГЭ»сЭ бх ³н³Э¹бхЫГЭ»сБ, ³й³ле»ЙЭ»сЭ бх С»щЗ³ГЭ»сБ, чбсУ³с³с³П³Э ³йысЫ³ ·Зп»ЙЗщЭ»сЭ бх ПсбЭБ, чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ бх ·ЗпбхГЫбхЭБ: к³П³ЫЭ Сб·¨бс ЩЯ³ПбхЫГЗ п»л³ПЭ»сЗу ЩЗ³ЫЭ чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ лбнбс»уЭбхЩ Щ³с¹ ¹³йЭ³Йбх ³сн»лпБ, Щ³с¹бх ¿бхГЫбхЭЭ бх ·³ХпЭЗщЭ»сБ С³лП³Э³Йбх ¨ Ч³Э³г»Йбх ¹с³Эу С³лЭ»Йбх бхХЗЭ»сЭ бх Щ»Гб¹³µ³ЭбхГЫбхЭБ: ²Ыл Щ»Э³ЯЭбсСЗ ³йбхЩбн ¿ чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ ³сЕ»щ³нбсн»Й ¿ бсе»л ³Щ»Э³СбхЩ³ЭЗлп³П³Э ЩЯ³ПбхЫГ:

²ЭпЗП ¹³л³П³Э чЗЙЗлбч³ЫбхГЫ³Э лп»ХНбХ бх С³Щ³П³с·бХ »сПбх нЗГЛ³сЗ Щ»Н»сЗу дЙ³пбЭБ ·с»Й бх лбнбс»ус»Й ¿, бс чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ §³с¹³сбхГЫ³Э ¨ С³лП³Э³Йбх ³сн»лп ¿¦, ³ЫЭ Щ³щсбхЩ ¿ Щ³с¹бх Сб·ЗЭ, н»С³уЭбхЩ ¿ Эс³Э ¨ ¹³сУЭбхЩ ³й³щЗЭЗ: Ьс³ С³ЭЧ³с»Х ³Я³П»сп ¨ µбЙбс Е³Щ³Э³ПЭ»сЗ Щ»Н³·бхЫЭ ·ЗпЭ³П³Э бх чЗЙЗлбч³ ²сЗлпбп»ЙБ, Лбл»Йбн чЗЙЗлбч³ЫбхГЫ³Э Щ³лЗЭ Зµс¨ ·ЗпбхГЫ³Э, ·с»Й ¿, бс П³Э µ³½Щ³ГЗн ·ЗпбхГЫбхЭЭ»с, бсбЭщ Щ³с¹бхЭ лбнбс»уЭбхЩ »Э ³ес»Йª ³ЭЩЗз³е»л П³ен³Н ЙЗЭ»Йбн Зс лбнбс³П³Э ³йысЫ³ ПЫ³ЭщЗЭ ¨ ³ЯЛ³п³Эщ³ЫЗЭ ·бсНбхЭ»бхГЫ³ЭБ: ´³Ыу §вП³ ³й³н»Й ·»Х»уЗП ·ЗпбхГЫбхЭ, щ³Э чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭ ¿¦,бсбнС»п¨ чЗЙЗлбч³ЫЗ ¨ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ³ЯЛ³сСБ ³½³пбхГЫ³Э ³ß˳ñÑ ¿, Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ á·áõ ³½³п ГйЗгщЭ ¿, Щ³с¹бх ³½³п П»Эл³·бсНбхЭ»бхГЫ³Э Щ³сп³Сс³н»с ¿ : цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ П»спбхЩ Щ³с¹бх н»С³·бхЫЭ С³пП³ЭЗЯЭ»сЗу Щ»ПБª ½сбху³ПуЗЭ Éë»Éáõ бхЭ³ПбхГЫбхЭБ: цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ СЗЩЭ³нбсбхЩ б·бх ³½³пбхГЫ³Э ·³Х³ч³сЭ»сЭ бх З¹»³ЙЭ»сБª ³½³п Лбл»Йбх, ³½³п БЭпсбхГЫ³Э, ³½³п ЛбсС»Йбх, ЗЩ³лп³лЗс»Йбх ¨ ³сЕ»щ³нбс»Йбх П³сбХбхГЫбхЭБ: цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ ³ЩµбХз³уЭбхЩ Щ³с¹бхЭ, Эс³ Сб·¨бс ³ЯЛ³сСбхЩ У¨³нбсбхЩ бх л»сЩ³ЭбхЩ ×ßÙ³ñÇïÇ, µ³ñá۳ϳÝÇ ¨ ·»Õ»óÇÏÇ ³лпн³Н³ЫЗЭ З¹»³ЙЭ»сБ, бсбЭу ³Эµ³Е³Э»ЙЗ ЩЗ³лЭбхГЫбхЭБ Щ³с¹бх ¿бхГЫ³Эª Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝÇ, ³й³Эущ³ЫЗЭ ПбХЩ»сЭ »Э: цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ Щ³с¹бх Щ»з ПйбхЩ ¨ С³Щб½ЩбхЭщ ¹³сУЭбхЩ ³Щ»Э³СбхЩ³ЭЗлп³П³Э ³сЕ»щЭ»сБ, ·³Х³ч³сЭ»сЭ бх З¹»³ЙЭ»сБª ·пЭ»Йбх, Ч³Э³г»Йбх¨ С³лП³Э³Йбх Щ³с¹П³ЫЗЭ ПЫ³ЭщЗ ЗЩ³лпЭ бх ³ес»Йбх ЧЯЩ³сЗпЗ, ·»Х»уЗПЗ ¨ µ³сбЫ³П³ЭЗ лП½µбхЭщЭ»сбн, ЩЯ³П»Йбх Щ³с¹ПбхГЫ³Э ½³с·³уЩ³Э ЧЯЩ³сЗп бх µ³сбЫ³П³Э бхХЗЭ»сБ ³ЭубхЩ³ЫЗЭ ¨ Ч·Э³Е³Щ³ЫЗЭ ¹³с³Ясз³ЭЭ»сбхЩ: ЖЭге»л µЕЯПбхГЫбхЭЭ ¿ ³ЛпбсбЯбхЩ ¨ µЕЯПбхЩ Щ³с¹бх Щ³сЩЗЭБ, ³ЫЭе»л ¿Й чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭЭ ¿ §³ЛпбсбЯбхЩ¦ ¨ ³йбХз³уЭбхЩ С³л³с³ПбхГЫбхЭБ: цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ С³л³с³ПбхГЫ³Э Щ³Ыс³ЩбхпЗ чсПЗгЭ ¿: Ш³щс³½³с¹»Йбн Щ³с¹бх Сб·¨бс ³ЯЛ³сСБ БЭг³щ³ХубхГЫбхЭЗу, ³·³СбхГЫбхЭЗу, »л³лЗсбхГЫбхЭЗу, нс»ЕЛЭ¹сбхГЫбхЭЗу ¨ ЗЯЛ³Э³п»ЭгбхГЫбхЭЗу, чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ ¹³с³Ясз³ЭЗу ¹³с³Ясз³Э н»с³³сЕ»щ³нбсбхЩ ¿ ЩЯ³ПбхГ³ЫЗЭ С³Щ³П³с·Э Зс ³ЩµбХзбхГЫ³Э Щ»з, б·»ПбгбхЩ Щ³с¹ПбхГЫ³ЭБª Щ³с¹П³ЫЭ³уЭ»Йбх Зс б·бх П³ЭгБ ¨ µ³Э³П³Э³уЭ»Йбх Щ³с¹П³ЫЗЭ у»ХЗ б·ЗЭ: цЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ ³ЭбХбщ е³Ыщ³с ¿ ЩХбхЩ ³ЫЭ ³Щ»ЭЗ ¹»Щ, ЗЭгБ ЛбгЭ¹бпбхЩ П³Щ ³с·»ЙбхЩ ¿ Щ³с¹бх Щ»з Щ³с¹П³ЫЗЭЗ У¨³нбсЩ³ЭЭ бх ½³с·³уЩ³ЭБ:

1. ЖЭг ¿ чЗйЗлбч³ЫбхГЫбхЭб

²Ыл С³суЗ е³п³лЛ³ЭБ ¸бхщ ³лпЗЧ³Э³µ³с ·пЭ»Йбх »щ бхлбхЩЭ³П³Э У»йЭ³сПбхЩ ³й³з³¹сн³Н СЗЩЭ³ЛЭ¹ЗсЭ»сБ Ыбхс³уЭ»Йбх БЭГ³ущбхЩ: ²Ы¹ СЗЩЭ³ЛЭ¹ЗсЭ»сЗу »Й³П»п³ЫЗЭБ н»с³µ»сбхЩ ¿ Эс³Э, бс чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ Щ³с¹П³ЫЗЭ Сб·¨бс ·бсНбхЭ»бхГЫ³Э ЩЯ³ПбхГ³ЫЗЭ У¨ ¿, Сб·¨бс ЩЯ³ПбхЫГЗ п»л³П ¿, ЩЯ³ПбхГ³ЫЗЭ »с¨бхЫГ ¿: ´Ý³Ï³Ý³µ³ñ, ³é³Ýó ÇٳݳÉáõ, û ÇÝã ¿ Ñá·¨áñ (¨ ÁݹѳÝñ³å»ë)

ЩЯ³ПбхЫГБ ³ЭСЭ³сЗЭ ПЙЗЭЗ С³лП³Э³Й чЗЙЗлбч³ЫбхГЫ³Э ¨ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ЩЯ³ПбхЫГЗ µбхЭ ¿бхГЫбхЭБ: афлпЗ Щ»Эщ е»пщ ¿ С³ПЗсЧ е³п³лЛ³Э»Эщ ³Ыл С³суЗЭ ¨ С³лП³Э³Эщ, Г» ЗЭг ¿ ЩЯ³ПбхЫГЭ БЭ¹С³Эс³е»л ¨ бсбЯ»Эщ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ЩЯ³ПбхЫГЗ ³й³ЭУЭ³С³пПбхГЫбхЭЭ»сБ, п»ХЭ бх ¹»сБ ЩЯ³ПбхЫГЗ С³Щ³П³с·бхЩ:

Ж ·ЗпбхГЫбхЭ БЭГ»субХЗ, ЩЯ³ПбхЫГ µ³йБ(¨ С³лП³убхГЫбхЭБ) У»йЭ³сПбхЩ ы·п³·бсНнбхЩ ¿ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ³Щ»Э³Й³ЫЭ ЗЩ³лпбнª бсе»л ПбхЙпбхс³ С³лП³убхГЫ³Э СбЩ³ЭЗЯ, щ³Э½З С³Ы Й»½н³Щп³НбХбхГЫ³Э пЗсбхЫГбхЩ ЩЯ³ПбхЫГ ³л»Йбн С³лП³ЭбхЩ »Эщ Сб·¨бс ³сЕ»щЭ»сЗ С³Щ³П³с·: ²ЫЭЗЭг, ПбхЙпбхс³ (Й³п. cultura-re, cultura –ЩЯ³П»Й, ЩЯ³ПбхЫГ) С³лП³убхГЫбхЭБ ЭЯ³Э³ПбхЩ ¿ бг ЩЗ³ЫЭ ЩЯ³П»Й, н»с³ЩЯ³П»Й, ³ЫЙ¨ ¹³лпЗ³с³П»Й, ПсГ»Й ПсГн³НбхГЫ³Э-¹³лпЗ³с³ПбхГЫ³Э Щ³П³с¹³П, µ³сбЫ³П³Э н³сщ³·НЗ ¨ щ³Х³щ³ПсГн³НбхГЫ³Э ³лпЗЧ³Э бх г³чбсбЯЗг: ЬЩ³Э БЩµйЭбхЩбн У»йЭ³сПбхЩ ЩЯ³ПбхЫГЗ чбЛ³с»Э ПбхЙпбхс³ П³Щ ПбхЙпбхс³ЫЗ чбЛ³с»Э ЩЯ³ПбхЫГ С³лП³убхГЫбхЭЭ»сЗ ы·п³·бсНбхЩБ е»пщ ¿ БЭ¹бхЭ»Й ЭбхЫЭ³П³Э ЗЩ³лпбн:

²Ылыс бхлбхЩЭ³·Зп³П³Э ¨ Щ³лЭ³·Зп³П³Э ·с³П³ЭбхГЫ³Э Щ»з БЭ¹бхЭн³Н ¿ ЩЯ³ПбхЫГ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э С³лП³убхГЫ³Э »с»щ ¿³П³Э ПбХЩ»с:

³. ОбхЙпбхс³Э (ЩЯ³ПбхЫГБ), cultura-re ¿(ЩЯ³ПбхЩ »Щ) , Щ³с¹П³ЫЗЭ ³ПпЗн-лп»ХН³·бсН³П³Э ¨ ·Зп³Пу³П³Э н»с³чбЛЗг ·бсНбхЭ»бхГЫбхЭ ¿, Щ³с¹бх ¨ µЭбхГЫ³Э чбЛ³½¹»убхГЫ³Э бх П³еЗ У¨»сЗу Щ»ПЭ ¿: кс³Эбн ¿ лПлнбхЩ Э³Л³Щ³с¹бху Щ³с¹бхЭ ³ЭуЩ³Э ª Щ³с¹бх лбуЗ³ЙЗ½³уЩ³Э ¨ лбуЗ³Й³П³ЭбхГЫ³Э ³й³з³уЩ³Э ·бсНБЭГ³уБ:

ШЯ³ПбхЫГЗ ЭЩ³Э Щ»ПЭ³µ³ЭбхЩБ ³ЭуЫ³Й ¹³сЗ 70 - ³П³Э Гн³П³ЭЭ»сЗЭ пЗс³е»пбХ ¿с ¨ С³ЫпЭЗ ¿с бсе»л ПбхЙпбхс³ЫЗ ЩЯ³ПбхГ³µ³Э³П³Э п»лбхГЫбхЭ: Ж ¹»е, ³Ыл С³Ы»у³П³с·З СЗЩЭ³П³Э ЩЯ³ПбХЭ»сЗу Щ»ПБ С³Ы ³Эн³ЭЗ чЗЙЗлбч³ Рс. Ш³с·³сЫ³ЭЭ ¿с:

µ. ОбхЙпбхс³Э(ЩЯ³ПбхЫГБ) Щ³с¹П³ЫЗЭ ·Зп³Пу³П³Э- Эе³п³П³ЫЗЭ н»с³чбЛЗг ·бсНбхЭ»бхГЫ³Э ³с¹ЫбхЭщбхЩ лп»ХНн³Н Ýáñ` ëáóÇ³É³Ï³Ý Çñ»ñǪ ³ЫлЗЭщЭª Ùß³ÏáõóÛÇÝ ³сЕ»щЭ»сЗ С³Щ³П³с· ¿: ²Ы¹ Эбс, лбуЗ³Й³П³Э Зс»сБ ыЕпн³Н г»Э µЭбхГЫ³Э ³й³сП³Э»сЗЭ С³пбхП С³пПбхГЫбхЭЭ»сбн, ³ЫЙ У»йщ »Э µ»с»Й Щ³с¹³НЗЭª ëáóÇ³É³Ï³Ý ПбгнбХ С³пПбхГЫбхЭ ¨ ³Эн³Э³Пбгн»Й ³ñÅ»ùÝ»ñ: ´Э³П³Э µЭбхГЫ³Э ПбХщЗЭ Щ³с¹Б лп»ХН»Й ¿ §³сС»лп³П³Э¦ª ³сЕ»щ³ЫЗЭ §»сПсбс¹¦ µЭбхГЫбхЭБª µЭ³П³с³ЭБ, С³·бхлпБ, ³сп³¹с³П³Э ¨ п»ЛЭЗП³П³Э П³йбхЫуЭ»сЭ, ПсГбхГЫбхЭБ, П³й³н³сЩ³Э ЗЭлпЗпбхпЭ»сБ…: §ºсПсбс¹, ³сС»лп³П³Э¦ µЭбхГЫ³Э Зс»сЭ бх ³й³сП³Э»сБ П³½ЩбхЩ »Э Щ³с¹бх ¨ С³л³с³П³П³Э ПЫ³ЭщЗ ³сЕ»щ³ЫЗЭ С³Щ³П³с·Б: êáóÇ³É³Ï³Ý С³пПбхГЫбхЭЭ»сбн ЙЗущ³нбсн³Н ³сЕ»щЭ»сБ Пбгн³Н »Э µ³н³с³с»Йбх Щ³с¹П³Эу Эбс С³л³с³П³П³Э е³С³ЭзЩбхЭщЭ»сБ: АЭ¹ бсбхЩ, ³сЕ»щЭ»сЗ С³пПбхГЫбхЭЭ»сБ ЩЗ³ЫЭ ¹с³П³Э »Э: ºГ» Щ³с¹П³Эу н»с³чбЛЗг ·бсНбхЭ»бхГЫ³Щµ лп»ХНн³Н ³сЕ»щЭ»сБ ³Эе»пщ »Э, ³Эы·п³П³с ¨ г»Э µ³н³с³сбхЩ Щ³с¹П³ЫЗЭ µ³Э³П³Э ¨ Л»Й³ЩЗп е³С³ЭзЩбхЭщЭ»сБ, ³е³ ¹с³Эщ ³сЕ»щЭ»с г»Э(СЩЩ. µЭ³П³с³ЭБ, бсп»Х ³ЭСЭ³сЗЭ ¿ ³ес»Й, ³е³ ¹³ µЭ³П³с³Э г¿, С»п¨³µ³сª ³сЕ»щ г¿):

²сЕ»щ ПбгнбХ лбуЗ³Й³П³Э Зс»сЗ С³пПбхГЫбхЭЭ»сБ Ù³ñ¹³ÍÇÝ »Э: м»с³ЩЯ³П»Йбн µЭбхГЫ³Э Зс»сЭ бх ³й³сП³Э»сБ, Щ³с¹Б µЭбхГЫбхЭЗу ³й³ЭУЭ³уЭбхЩ ¿ Зс е³С³ЭзЩбхЭщЭ»сЗЭ С³Щ³е³п³лЛ³Э ЭЫбхГБ (лбхµлпс³пБ) ¨ ¹с³Эу §УбхЙбхЩ¦ Зс эЗ½ЗП³П³Э ¨ Сб·¨бс ¿Э»с·З³Э, СЩпбхГЫбхЭЭ»сЭ бх П³сбХбхГЫбхЭЭ»сБ: кп³ун³Н ³с¹ЫбхЭщБª ПбЭПс»п ëáóÇ³É³Ï³Ý ÇñÁ, бгЗЭг гбхЭЗ µЭбхГЫбхЭЗу, µ³уЗ СбхЩщЗ С³Щ³е³п³лЛ³Э ЭЫбхГЗу: кбуЗ³Й³П³Э Зс»сЗЭ пснбХ ³ЭбхЭЭ»сБ лблП ЭЯ³Э³ПбХ ³ЭбхЭЭ»с »Э, ЗЩ³лп ³сп³С³ЫпбХ ³ЭбхЭЭ»сª µЭ³П³с³Э, ¹есбу, П³СбхЫщ, Щ»щ»Э³.., бсбЭщ ³сЕ»щ³ЫЗЭ µбн³Э¹³ПбхГЫбхЭ »Э лп³ЭбхЩ ЩЗ³ЫЭ Щ³с¹бх ³ЭС³п³П³Э ¨ С³л³с³П³П³Э ПЫ³ЭщБ П³½Щ³П»се»Йбх е³с³·³ЫбхЩ: ²Ылп»ХЗу ¿Й Щ³с¹бх ·бЫбхГЫ³Э ¨ С³л³с³П³П³Э ПЫ³ЭщЗ П³½Щ³П»сеЩ³Э С³Щ³с µÝ³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÇÝ ½áõ·³Ñ»é (µЭ³П³Э-³ЯЛ³сС³·с³П³ЭªЩЗз³н³Ыс, П»ЭлбЙбсп, ЩЗз³н³Ыс) Щ³с¹Б лп»ХНбхЩ ¿ ëáóÇ³É³Ï³Ý ³сЕ»щЭ»сЗ С³Щ³П³с·Б: АЭ¹ бсбхЩª С»Эу лбуЗ³Й³П³Э ³сЕ»щЭ»сЗ ½³с·³у³НбхГЫ³Э ПбЭПс»п Щ³П³с¹³Пбн ¨ ³лпЗЧ³ЭЭ»сбн ¿ е³ЫЩ³Э³нбсн³Н С³л³с³П³П³Э ПЫ³ЭщЗ ½³с·³ун³НбхГЫ³Э ³лпЗЧ³ЭБ:

ШЯ³ПбхЫГЗ ³ЫлеЗлЗ БЩµйЭбхЩБ БЭ¹бхЭн³Н ¿ ³Эн³Э»Й ³ñÅ»ù³ÛÇÝ: ²ñÅ»ù³ÛÇÝ Ùáï»óÙ³Ý чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ЗЩ³лп³лЗсбхГЫ³Э ³й³ЭУЭ³С³пПбхГЫбхЭБ ³ЫЭ ¿, Г» бсщ³Эбн »Э лп»ХНн³Н ³сЕ»щЭ»сБ Эе³п³П³ЩХн³Н Щ³с¹бх Щ³с¹³н³Ы»Й ¨ »сз³ЭЗП ПЫ³Эщбн ³ес»Йбх С³Щ³с:

·. ОбхЙпбхс³ЫЗ(ЩЯ³ПбхЫГЗ) ³Ы¹ ³сЕ»щЭ»сБ ЙбП ЭЫбхГ³П³Э ¨ Сб·¨бс ³сЕ»щЭ»с г»Эª µ³н³с³с»Йбх Щ³с¹П³ЫЗЭ бс¨¿ е³С³ЭзЩбхЭщ, ³л»Й ¿ Г»ª ½бхп ле³йбХ³П³Э Зс»с г»Э: ¸с³Эу ·»с³·бхЫЭ-·ЙЛ³нбс ПбгбхЩБ, ¹»сЭ бх ЭЯ³Э³ПбхГЫбхЭБ ëáõµÛ»Ïï³ÛÇÝ ¿: êáóÇ³É³Ï³Ý ³сЕ»щЭ»сБ ¹ЗЩ³П³чбЛ »Э ЙЗЭбхЩ, ле³йбХ³П³Э С³л³с³П³П³Э µ³н³с³сбХ е³лЗн ыµЫ»ПпЭ»сЗу н»с³НнбхЩ »Э ³ПпЗн лп»ХН³·бсН лбхµЫ»ПпЗ, У»йщ »Э µ»сбхЩ ³с³сг³·бсН³П³Э бхЕ ¨ П³сбХбхГЫбхЭ: ºГ»

·бсНбхЭ»³П³Э п»л³ЭПЫбхЭЗу Щ³с¹ЗП лп»ХНбхЩ »Э лбуЗ³Й³П³Э ³сЕ»щЭ»с, ЗлП ³сЕ»щ³ЫЗЭЗ ¹»ещбхЩ µ³н³с³сбхЩ Зс»Эу µЭ³П³Э ¨ С³л³с³П³П³Э е³С³ЭзЩбхЭщЭ»сБ, ³е³ »ссбс¹ ¹»ещбхЩ П»се³с³Э³чбЛнбхЩ »Э ¨ н»с³НнбхЩ §н»с³ЩЯ³ПбХ¦ ³ПпЗн лбхµЫ»ПпЗ: ²сЕ»щ³ЫЗЭ С³Щ³П³с· лп»ХНбХ Щ³с¹П³ЫЗЭ С³ЭсбхЫГЭ»сБ Зс»Эу ³сЕ»щЭ»сЗЭ С³Щ³е³п³лЛ³Э У¨³нбсбхЩ »Э бсбЯ³ПЗ лбуЗ³Й³П³ЭбхГЫбхЭ ¨ лбуЗбхЩ, пнЫ³Й С³ЭсбхЫГБ Э»сП³Ы³уЭбХ Щ³с¹П³Эу ЩЗз³ЭУЭ³ЫЗЭ С³л³с³П³П³Э С³с³µ»сбхГЫбхЭЭ»сЗ ЗЭщЭ³пЗе С³Щ³П³с·ª бсбЯ³ПЗ ³ес»Й³П»се, С³ЭсбхЫГБ ¨ ЩЗз³ЭУЭ³ЫЗЭ С³с³µ»сбхГЫбхЭЭ»сБ П³с·³нбсбХ бх П³й³н³сбХ ³¹³ГЭ»сЗ, лбуЗ³Й³П³Э бх µ³сбЫ³П³Э ЭбсЩ»сЗ, П³ЭбЭЭ»сЗ бх ыс»ЭщЭ»сЗ ЗЭлпЗпбхпЭ»с: Р³л³с³ПбхГЫ³Э лбуЗ³Й-пЭп»л³П³Э ¨ ЕбХбнс¹³·с³П³Э ½³с·³убхЩЭ»сБ С³слп³уЭбхЩ »Э Щ³с¹П³Эу чбсУ³с³с³П³Э ·Зп»ЙЗщЭ»сБ, лп»ХНбхЩ »Э ³ЯЛ³сСЗ ЭП³пЩ³Щµ ¹Зу³µ³Э³П³Э-ПсбЭ³П³Э ³ЯЛ³сСБЩµйЭбхЩЭ»с бх БЭП³ЙбхЩЭ»с: Рб·¨бс ЩЯ³ПбхЫГЗ С»п³·³ ½³с·³убхЩЭ»сБ П³ен³Н »Э лбуЗ³Й-пЭп»л³П³Э ³ЭС³н³л³сбхГЫбхЭЭ»сЗ, Щ³лЭ³нбс л»ч³П³ЭбхГЫ³Э С³лп³пЩ³Э ¨ ³Ыл СЗЩщЗ нс³ е»пбхГЫ³Э щ³Х³щ³ПсГбхГЫбхЭЭ»сЗ ³й³з³уЩ³ЭБ: ²н»ЙЗ щ³Э »сПбх С³½³с п³сЗ ³Эу Н³·бхЩ ¿ чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ ¨ лп»ХНнбхЩ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ЩЯ³ПбхЫГБ:

ШЗ ³Э·³Щ ¨л, бхЯ³¹Зс н»сБЭГ»су»Эщ ЩЯ³ПбхЫГЗ Щ³лЗЭ н»сБ Я³с³¹сн³НБ: Р³Щб½ЩбхЭщ ¹³сУс»щ Щ³с¹-µЭбхГЫ³Э С»п¨Ы³Й Щпщ»сБ:

²é³çÇݪ ЩЯ³ПбхЫГБ ·бсНбхЭ»³П³Э »с¨бхЫГ ¿, бсБ, ³ЫЭ ³ПпЗн ³ЯЛ³п³Эщ³ЫЗЭ лп»ХН³·бсН С³с³µ»сбхГЫбхЭ ¿, бсЗ БЭГ³ущбхЩ Щ³с¹ЗП, лп»ХН»Йбн Зс»Эу ·бЫбхГЫ³Э ³сС»лп³П³Э ЩЗзбуЭ»сБ, ¹с³Эбн ЗлП лПлбхЩ »Э Зс»Эу С³Щ³п»Х ПЫ³ЭщБ, П³½ЩбхЩ С³л³с³ПбхГЫбхЭ:

ºсПсбс¹. ЩЯ³ПбхЫГБ ³ñÅ»ù³ÛÇÝ Ñ³Ù³Ï³ñ· ¿, Щ³с¹П³Эу ·бЫбхГЫ³Э Ýáñ ÙÇç³í³Ûñ, ³é³Ýó áñÇ ³Ý½áñ áõ ³Ýû·Ý³Ï³Ý Ù³ñ¹Á ¹³ï³å³ñïí³Í ¿ñ ÏáñͳÝÙ³Ý:

ºññáñ¹. ЩЯ³ПбхЫГБ Щ³с¹П³Эу ·бЫбхГЫ³Э ЩЗзбу ¨ ЩЗз³н³Ыс ЙЗЭ»Йбху н»с³НнбхЩ ¿ Ù³ñ¹³ëï»ÕÍ ·бсНбЭЗ: ²с¹ЫбхЭщбхЩ лп³унбхЩ ¿ ЩЗ п³сօсЗЭ³П е³с³¹бщл³Й (п³сЗЩ³лп) нЗЧ³Пª ЩЯ³ПбхЫГБ Щ³с¹³НЗЭ »с¨бхЫГ ¿, Ù³ñ¹áõ ëï»ÕÍ³Í ³ñÅ»ùÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ· ¨ ëñ³Ý ѳϳé³Ïª Ù³ñ¹Á Ùß³ÏáõóÍÇÝ ³ñÅ»ù ¿.

Կուլտուրայի ЯЭбсСЗн ¿ н³Ыс»ЭЗЭ Ш³с¹ ¹³сУ»Й: ²ЫлеЗлЗ Щбп»уЩ³Щµ ЩЯ³ПбхЫГБ н»с³НнбхЩ ¿ Щ³с¹П³ЫЗЭ ПЫ³ЭщЗ бх П»Эл³·бсНбхЭ»бхГЫ³Э, П³½Щ³П»сеЩ³Э ·бсНбЭЗ бх հիմունքի:

²ЫЕЩ чбсУ»Эщ ГйбхуЗП е³п³лЛ³Э»Й ЗЭг ¿ чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ С³суЗЭ: ºГ» Э³Л³е»л С³Щб½н³Н »Эщ, бс чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ Щ³с¹бх Сб·¨бс ·бсНбхЭ»бхГЫ³Э ЩЯ³ПбхГ³ЫЗЭ У¨ ¿, ЩЯ³ПбхЫГЗ п»л³П, ³å³

ЭбхЫЭЗлП ³йысЫ³ пс³Щ³µ³ЭбхГЫ³Щµ Щ»Эщ ³ЭнЗЧ»ЙЗбс»Э еЗпЗ БЭ¹бхЭ»Эщ, бс

³. чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ ¨л Щ³с¹П³ЫЗЭ նе³п³П³¹Зс н»с³чбЛЗг ·Зп³Пу³П³Э ¨ Ч³Э³гбХ³П³Э Сб·¨бс ·бсНбхЭ»бхГЫ³Э У¨ ¿, ЩЯ³ПбхЫГЗ п»л³П ¿,

µ. чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ чЗЙЗлбч³Ы³П³Э ·бсНбхЭ»бхГЫ³Э ³с¹ЫбхЭщбхЩ лп»ХНн³Н Сб·¨бс ³сЕ»щЭ»сЗ п»л³П ¿, ¨

·. чЗЙЗлбч³ЫбхГЫбхЭБ Сб·¨бс ле³йбХ³П³Э ³сЕ»щ ЙЗЭ»Йбху н»с³НнбхЩ ¿ Щ³с¹бх ¨ С³л³с³ПбхГЫ³Э СЗЩЭ³ЛЭ¹ЗсЭ»сБ ЙбхНбХ лбхµЫ»ПпЗн ·бсНбЭЗ: