Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

Сярэдняй школы №15 імя Дз.М. Карбышава

Рэферат

па гісторыі на тэму:

Стварэнне і ўмацаванне Вялiкага княства Лiтоўскага

дадатковае пытанне: Усходняя Еўропа ў XII-XIII стст.

Вучня 11”А” класа

Шарыпава Андрэя Аляксеевіча

Гродна 2001

План

Уводзiны 3

Дадатковае пытанне 5

Рускія землі ў XII – пач. XIII стст. 5

Феадальная раздробленасць 5

Барацьба супраць крыжакоў і татара-манголаў 7

Глава 1. Перадгісторыя 10

§ 1. Славяне і балты 10

§ 2. Новагародская зямля і Літва 12

§ 3. Знешнепалiтычная сiтуацыя 13

Глава 2. Генезіс ВКЛ 15

§ 1. Гісторыя пытання 15

§ 2. Мiндоўг 16

§ 3. Войшалк 17

§ 4. Назва ВКЛ 19

Глава 3. Умацаванне ВКЛ 21

§ 1. Новагародак і Полацк 21

§ 2. Час Трайдзеня 22

§ 3. Заняпад Новагародка і новае ўзвышэнне Полацка 25

Заканчэнне 27

Спiс лiтаратуры 28

Дадаткi 29

Уводзiны

Пачнём збіраць зярно к зярняці,

Былое ў думках уваскрашаць,

Каб быт на новы лад пачаці

І сеўбу новую пачаць.

Янка Купала

У гэтых словах нашага вялікага песняра з выключнай выразнасцю і глыбінёй раскрыта для народа неацэннае значэнне яго мінуўшчыны. Хоць гісторыя па сваім змесце заўсёды звернута ў мінулае, яна даследуецца і вывучаецца ў імя будучыні. Даўно ўжо стала неабвержанай ісцінай выснова, што народ, які не ведае сваёй мінуўшчыны, не варты і будучыні. Калі мы забудзем сваё мінулае, станем бездапаможнымі ў гістарычным быцці і, па сутнасці, перастанем быць народам.

З першых дзён нашага гістарычнага жыцця нам прыйшлося змагацца за права на сваё існаванне. Кроў князя Рагвалода і яго двух сыноў стала багровай зарой Беларусі. Наша гісторыя рана зрабілася трагедыяй. Аднак мы ўсё выстаялі, хоць, як і кожны народ, на працягу сваёй гісторыі мелі не толькі здабыткі, але і страты.

У маёй рабоце выкладаецца частка гісторыі Старажытнай Беларусі новагародскага перыяда. Гэта адзін з самых зацемненых часоў нашай мінуўшчыны. Сваёй галоўнай мэтай я паставіў асвятленне гістарычных падзей у час утварэння і ўмацавання Вялікага княства Літоўскага, акрамя таго мною разгледжваецца перадгісторыя, тое, што прывяло да ўтварэння княства.

Чаму я выбраў менавіта гэтую тэму рэферата? Увогуле тэма выбіралася мною зусім невыпадкова. Праблема ўтварэння вялікай дзяржавы на тэрыторыі Беларусі зацікавіла мяне ўжо даўно – яшчэ ў дзевятым класе, калі я рыхтаваўся да экзаменаў па гісторыі Беларусі і чытаў розную літаратуру. Тады я сустрэўся з такім парадоксам: у адной кнізе змяшчаліся адныя даныя па ўтварэнню ВКЛ, а ў другой зусім іншыя, якія нават супярэчылі першым. Гэта мяне вельмі заінтрыгавала, і я вырашыў разабрацца з гэтым пытаннем.

У гістарычнай навуцы ўмацавалася думка, што ўтварэнне Вялікага княства Літоўскага ў сярэдзіне XIII ст. бярэ пачатак з заваявання літоўскім князем Міндоўгам шэрагу беларускіх земляў, і ў першую чаргу так званай Чорнай Русі з гарадамі Навагрудкам, Ваўкавыскам, Слонімам, Гродна і інш. Здавалася б, што такое рэдкае ў навуцы адзінадушша трымаецца на бясспрэчных гістарычных сведчаннях. Але ў верагодных крыніцах не дайшло да нас ніякіх звестак аб пакарэнні Літвой гэтага ўчастка.

Стрыжнем майго рэферату з’яўляюцца працы і даследванні знакамітага беларускага гісторыка Міколы Ермаловіча, які дваццаць гадоў прысвяціў грунтоўнаму вывучэнню старажытных летапісаў.

Спадзяюся, што мая работа выклікае інтарэс чытача.