3. Табиғи негіздіктегі таяз іргетасты жобалау

Іргетастың салынатын тереңдігі төмендегі факторларға байланысты анықталады:

– ғимараттар және имараттардың құрылымдық ерекшеліктері

– құрылыстық алаңының инженерлік – геологиялық жағдайы

– топырақтардың мезгілдік тоңу тереңдігі

Топырақтардың нормативтік тоңу тереңдігі мына формуламен анықталады:

d_fn = d₀ (3.1)

d_fn = 28 = 137,17 см

Мұндағы: – коэффициент, аудандық климатына байланысты, тапсырмада берілген.

d₀ – тоңу тереңдігі, см, топырақтардың түріне байланысты қабылданады. d₀ =28

Саздақтар мен саздарға – 23

Құмдақтар, ұсақ және шаңды топырақтарға – 28

Гравийлі, ірі және ірілігі орташа құмдарға – 30

Ірі сынықты топырақтарға – 34

Топырақтардың мезгілдік тоңуында есептік тереңдігі мына формуламен анықталады:

d_f = k_{n *} d_fn (3.2)

d_f = 0,6 ∙ 137,17 = 82 см

Мұндағы: k_n – коэффициент, үйлердің, ғимараттардың және имараттардың жылулық режиміне байланысты қабылданады, k_n = 0,6

Топырақтардың мезгілдік тоңуына байланысты іргетастың табанының орналасу тереңдігін мына формуламен қабылдаймыз:

d = d_f + 0,25 м (3.3)

d = 82+ 25 = 107 см = 1,07 м

3.2 Іргетастың табанының алаңын анықтау

Жүктелген іргетастың алаңы мына формуламен анықталады:

А = (3.4)

А = = 6,7 м²

Мұндағы: N₀ –іргетас кесіндісіне тік түсетін есептік жүктеме (күш),

N₀ =1100 кН;

R₀ – іргетас табанының астындағы топырақтың есептік шартты кедергісі, R₀ =200 кПа;

γ_орт – орташа меншікті салмағы (іргетас пен оның кемеріндегі топырақтың), кН/м³, γ_орт = 20 кН/м³;

d – іргетас табанының орналасу тереңдігі, м, ( жер бетінен деңгейінен немесе планировка жасалған белгісінен), d =1.8м;

Ұстын астындағы жеке іргетас үшін: А = b (b – іргетастың ені)

Ұстын (тіректер) астындағы шаршы іргетас үшін: b = l = ( l – іргетас ұзындығы) А = b b= = =2.6 м

Төртбұрышты іргетасқа: b = , мұнда k_n = .

3.3 Іргетас табанының астындағы топырақтың есептік кедергісін анықтау

Негіздіктегі топырақтың есептік кедергісі, кПа, мына формуламен анықталады:

R = ( M_γ ∙ b ∙ γ ∙ K_z + M_q ∙ d ∙ γ’ + M_i ∙ c) (3.5)

R = ( 1,55 ∙ 2,6 ∙ 19,9+ 7,22 ∙ 1,8 ∙ 19,9 + 9,22∙ 5) = 385 кПа

А = = 3,15 м²

b= = = 1,6 м

Мұндағы: γ_с1, γ_с2, k, K_z – коэффициенттер = ;

M_γ, M_q, M_i – коэффициенттер, топырақтың ішкі үйкеліс бұрышына(φ) байланысты, кесте (3.3 – тен) қабылданады.

b – іргетас табанының ені, b=2.6 м;

γ – іргетас табанының астындағы топырақтың меншікті салмағының мағынасы, γ =19.9кН/м³;

γ’ – іргетас табанының үстіндегі топырақтың (d аралығында) меншікті салмағының мағынасы, γ’=19.9 кН/м³;

с – іргетас табанының астындағы топырақтың тұтасуы, c=5кПа;

Кесте – 3.3

φ, град	Mγ		Mq	Mi
32	1,34		6,34	8,55
33		1,44	6,76		8,88
34		1,55	7,22		9,22
35		1,68	1,71		9,43
36		1,81	8,24		9,47
37		1,95	8,81		10,37
38		2,11	9,44		10,8

φ=34 град болғанда, M_γ= 1,55; M_q= 7,22; M_i = 9,22.