![](/user_photo/2706_HbeT2.jpg)
- •Экология тұрақты даму пәні нені зерттейді?
- •Биоценоз және экожүйелер
- •Экологияның зерттеу объектілері
- •Экологияның даму кезеңдері
- •Биоценоз және экожүйелер
- •Экология тұрақты даму пәні нені зерттейді?
- •Экологияның зерттеу объектілері
- •Топырақ эрозиясының қандай түрлері болады?
- •Биосфераның шекаралары
- •Экология ғылымына анықтама беріңіз. Бұл терминнің авторы кім?
- •Биосфераның шекаралары
- •Эрозияға қарсы шаралар жүйесі
- •Экологиялық факторлар дегеніміз не?
- •Табиғат ресурстары
- •Эрозияға қарсы шаралар жүйесі
- •Аутэкология (тұқым экологиясы) дегеніміз не?
- •Биоценоз және экожүйелер
- •Экология тұрақты даму пәні нені зерттейді?
- •Демэкология (популяция экологиясы) дегеніміз не?
- •Аутэкология (тұқым экологиясы) дегеніміз не?
- •Биоценоз және экожүйелер
- •«Биосфера» және «ноосфера» терминдеріне анықтама
- •Табиғат ресурстары
- •Демэкология (популяция экологиясы) дегеніміз не?
- •Биосфераның жалпы сипаттамасы
- •Табиғи қорларды пайдаланудың мәселелері
- •Демэкология (популяция экологиясы) дегеніміз не?
- •Биосфераның шекаралары және қабаттары
- •Экологиялық факторлар дегеніміз не?
- •Антропогендік фактор
- •Биогеоценоз дегеніміз не?
- •Антропогендік фактор
- •Озон қабатының жұқаруы
- •Демэкология және синэкология нені зерттейді?
- •Биогеоценоз дегеніміз не?
- •Табиғат ресурстары
- •Гидросфераға анықтама бер
- •Ластанған суды тазарту әдістері
- •Демэкология және синэкология нені зерттейді?
- •Литосфераға анықтама бер
- •Атмосфераның өнеркәсіптен ластануы
- •Абиоткалық және биотикалық факторлар
- •Биохимиялық айналым
- •Атмосфераның ластануының салдары
- •Антропогенді және экологиялық факторлар
- •Популяцияның өсіп – өнуі және көбеюі
- •Табиғат ресурстары
- •Биогеоценоз дегеніміз не?
- •Озон қабатының жұқаруы
- •Биогеоценоз дегеніміз не?
- •Бейімделу (адаптация) дегеніміз не?
- •Беоценоздағы ағзалардың қарым – қатынасы
- •Гидросфераға анықтама бер
- •Атмосфераның өнеркәсіптен ластануы
- •Экологиялық мониторинг
- •Литосфераға анықтама бер
- •Абиоткалық және биотикалық факторлар
- •Тіршіліктің құрылымы
- •Тұрақты даму концепциясы
- •Сарқылатын және сарқылмайтын ресурстар
- •Қауымдастықтар экологиясы – синэкология (биогеоценология) дегеніміз не?
- •Тіршіліктің құрылымы
- •Табиғи қорықтар
- •Табиғи ресурстардың классификациясы
- •Қоршаған ортаның ластануы
- •Табиғи қорықтар
- •Қауымдастың экологиясы нені зерттейді?
- •Тұрақты даму принциптері
- •Экология тұрақты даму пәні нені зерттейді?
- •Тұрақты дамудың алғышарттары
- •Табиғат ресурстарын тиімді пайдаланудың ең басты шарттары
- •Тұрақты даму концепциясы
- •Атмосфералық ауаның қазіргі экологиялық жағдайы
- •Биогеоценоз дегеніміз не?
- •«Биосфера» және «ноосфера» терминдеріне анықтама
- •Топырақ эрозиясы және оның түрлері
- •Қоршаған ортаны қорғау заңы
- •Аутэкология (тұқым экологиясы) дегеніміз не?
-
Атмосфераның өнеркәсіптен ластануы
Жердегі атмосфералық ауаның қорлары тұрақты және таусылмайды.Атмосфералық ауаның ластануы деп ауа құрамының қалыпты жағдайын ауытқуын айтады.Қалыпты жағдайда ауа құрамында азоттың 78 ,03 пайызы, оттегінің 20,99 пайызы , көмірқышқыл газының 0,04 пайызы және сутегі мен инертті газдардың 1,0 пайызы болады.Атмосфералық ауаның құрамы мен құрылысының антропогендік өзгеріске ұшырауы ландшафттардың барлық табиғи компоненттеріне , атап айтқанда , жергілікті климатқа,жер беті мен жерасты суларына ,топырақ және өсімдік қабатына күшті әсер етеді . Атмосфералық ауаның тазалығын қорғау мәселесінде 2 маңызды аспектіні бөліп көрсетуге болады:
1)гигиеналық– адамдардың денсаулығы үшін ауаның қалыпты құрамын сақтау 2 ) экономикалық – өндірілген шикізат пен оның өндірістік өнімдерін қайта өңдеу және пайдалану процесінде ауаға ұшып жатқан пайдалы компоненттерді жоғалтудың алдын алу. Атмосфераны ластаушы көздер:
– атмосфераға жанартау атқылау, шаңды борандар, жергілікті өрттер нәтижесінде келіп түсетін бөлшектермен табиғи ластану;
– тұрмыстық , өндірістік , трансрорттық мақсаттар үшін , соның ішінде автокөлік двигательдеріндегі отынның жану өнімдерімен ластану;
– техногенез процесінің нәтижесінде өндірістік кәсіпорындардың қалдықтарымен ластану;
– техногендік авариялардың және т.б. нәтижесінде атмосфераның радиактивті ластануы;
Жердегі атмосфераның негізгі ластаушы көзі өнеркәсіптің , әсіресе энергетикалық құрылғылар мен көлік құралдарының қызметі болып табылады.Атмосфераға келіп түсетін барлық қалдықтардың жартысынан астамы соңғы аталғандардың үлесіне тиеді.Қазақстанның көптеген өнеркәсіптік қалалар ауасының құрамында әрқашан CO, SO, HS, CI сияқты зиянды және улы газдар және т.б. бар.Олар адамдардың денсаулығына жағымсыз әсер етеді, соның өсуіне кедергі келтіреді, өнеркәсіптік ғимараттар мен тұрғын үйлердің,олардың құрылыстарының ерте бұзылуына әкеп соғады. Қалалар,ірі тұрғылықты бөлімдер орналасқан ландшафттарды атмосфералық ауаның ластануына байланысты тікелей күн радиациясының интенсивтілігі азаяды, ол өз кезегінде ауаның орташа тәуліктік және жылдық температурасын төмендетуге әкеліп соғуы мүмкін еді , алайда ол отынның әртүрлі түрлерін жағу және басқа да факторлар арқылы ауаны жылыту нәтижесінде қалпына келтіріледі.Қалалық және индустриялдық ландшафттарда көптеген жерлері асфальтпен жабылған топырақ қабатының табиғи сулы режимінің бұзылуы нәтижесінде ауаның абсолютті және қатысты ылғалдылығы төмендегені байқалады.
№ 19 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
-
Экологиялық мониторинг
Экологиялық мониторинг (экология және мониторинг)– қоршаған ортаның жағдайын бақылау және тексеружүйелері. Ол үш сатыдан тұрады: жағдайды бақылау; бағалау;болатын өзгерістерді болжау. Экологиялық мониторинг нысандарына табиғи, антропогендік немесе табиғи-антропогендік экожүйелер жатады.Экологиялық мониторингтің мақсаты тек қана деректер жинау емес, сондай-ақ, жүргізілетін тәжірибелер, болжамға негіз ретінде алынатын процестердің үлгілері кіреді. Ға-ламдық көлемде мониторинг жүргізуге авиациялық, ғарыштықжәне есептеу техникалары пайдаланылады. Қазіргі уақытта экожүйені зерттеуге аэроғарыштық әдістер кеңінен қолданылады. Осы әдіс арқылы табиғатта болып жатқан құбылыстарды, табиғи қорлар жиынтығын, мөлшерін, т.б. экожүйелерді сипаттайтын мәліметтерді білуге болады. Экологиялық мониторинг әр түрлі деңгейдегі буындардан тұратын иерархиялық ұйымдасқан бақылау жүйесі болып табылады. Ондай буындарға ғаламдық (биосфералық), ұлттық, аймақтық, жергілікті Экологиялық мониторингтер жатады. Мысалы, ғаламдық Экологиялық мониторинг халықаралық ынтымақтастық негізінде, ұлттық Экологиялық мониторинг бір мемлекеттің шегінде арнайы құрылған ұйымдар арқылы, аймақтық Экологиялық мониторинг ірі-ірі аудандардың көлемінде, ал жергілікті Экологиялық мониторинг елді мекендерде, өнеркәсіп орт-тарында, кәсіпорындарда қоршаған ортаның сапалық өзгеруіне бақылау ретінде жүргізіледі.