бел мова

1. Мбм як навука, яе прадмет і задачы. Сувязь мбм з іншымі нав.

Мвбм– гэта педагагічная практыка, арыентаваная навука, якая вызначае мэты, змест, заканамернасці, прынцыпы, метады, прыёмы і арганізацыйныя формы навучанняю

Прадметам методыкі з’яўляецца працэс навучання школьнікаў мове і даследванне заканамернасцяў засваення мовы.

Задачы:

- вызначэнне мэт, зместу навучання буларускай мовы ў школьнікаў

- высвятленне заканамернасцяў засваення мовы і вызначэння на гэтай аснове прынцыпаў навучання

- пошук і характарыстыка найбольш эфектыўных метадаў, прыём, арганізацыя формаў навучання

- вывучэнне метадаў спадчыны, традыцый, навуковае асэнсванне перадавога педагагічнага вопыту

Тэарэтычнымі асновамі методыкі з’яўляюцца: філасофія, логіка, лінгвістыка, педагогіка, псіхалогія.

Філасофія - забяспечвае метадалагічныя асновы методыкі, разуменне мэт і задач навучання мове. Логіка – спосаб разважання, ход думак і метад пазнання мовы.

Лінгвістыка – змест школьнага курса беларускай мовы вызначаецца лінгвістыкай. Гэта забяспечвае адзінства школьнай і навуковай граматыкі. Дыдактыка – метады і сродкі арганізацыі і кантролю вучэбнай дзейнасці залежаць ад задач і зместу навучання; узаемасувязь усіх кампанентаў навучальнага працэсу забяспечвае трывалыя усвядомленыя вынікі навучання. Узростная псіхалогія раскрывае псіхалагічныя асаблівасці дашкольніка, малодшага школьніка, юнака, асаблівасці іх мыслення, памяці успрымання, уяўлення.

2. Рысы асобаснага падыходу у выкладанні бм. Прынцыпы асобасна арыентаванага навуч бм.

Асобасны падыход – такі змест і арганізацыя навучання, калі ў школьнікаў фарміруецца гуманістычнае па адносінах да рэчаіснасці, індывідуальнае па сутнасці, развітае, этыка-маўленчае камунікатыўнае ядро, ў выглядзе ўяўленняў і ведаў, маўленчых камунікатыўных здольнасцей. заснаваных на задавальненні патрэбы асобы ў суразмоўнасці.

Характарызуецца:

1) у цэнтры моўная асоба вучня;

2) мова як сродак фарміравання і развіцця асобы чалавека, сродак матэрыяльнай думкі;

3) навучанне суб’ект-суб’ектнае;

4) індывідуальна-групавая форма арганізацыі дзейнасці;

5) дэмакратычны стыль;

6) якасная ацэнка і самаацэнка дзейнасці суб’ектаў выкарыстоўваецца сістэматычна;

7) стварэнне спрыяльнай умовы для самаактуалізацыі асобы, праяўлення яе індывідуальнасці.

Прынцыпы:

1.Скіраванне мэт навучання на асэнсаванне бм, як этнакультурнага гіст асяродзяі індывідуальнага запатрабавання асобы.

2.Асобасна арыентаваны змест моўнай адукацыі.

3.Арыентацыя працэсу навучання на засваенне моўных нормаў.

4.Забеспячэнне інтэлектуальнага, эстэтычнага разв дзяцей у ходзе навучання бм.

3. Метады навучання грамаце. Мнг ў распрацоўцы К. Дз. Ушынскага і яго паслсдоўнікаў.

Я. Колас пра навучане грамаце.

Метад навучання грамаце - сукупнасць розных відау мауленчай дзейнасци вучня, якая выконваецца вучнямі пад кірауництвам настауніка з мэтай авалодання элементарнага чытання і пісьма.

Метады навучання грамаце можна класіфіцыраваць:

1.Па відах дзейнасці: аналітычныя (ад цэлых слоў, сказаў да складоў, літар, гукаў: -Метад цэлых слоў,

-Фанетычныя метады), аналітыка-сінтэтычныя (сплятаюцца аналіз і сінтэз у розных варыяцыях), сінтэтычныя (ад літар і гукаў да слоў, складоў: -Літаразлучальны,

-Складовы сінтэтычны, -Гукавы сінтэтычны, -Слыхавы метад Л.М.Талстога).

2.Па моуных адзінках: літарныя, гукавыя, складовыя, метады цэлых слоу.

Метад Ушынскага.

У “Роднае слова” Ушынскага уваходзили “Азбука” и “Руководство к преподаванию по родному слову” (выйшли у 1864 годзе)

Свой метад Ушински назвау метадам письма-чытання. Ен личыу, что письмо абапиралася на гукавы анализ.

Дзеци знаемяцца з рукаписным шрыфтам и тольки праз 10-15 урокау знаемяцца з друкаваными литарами.

Ушынски аб”яднау у сваёй мет. анализ и синтэз, увеу синтэт аналитычны и синт. практычны з гуками, складами, словами; адмовиуся ад алфавитнага парадку вывучэння гукау и литар.

Ушынски абапирауся на жывое мауленне дзяцей. Значнае месца належала назиранням, гутаркам, рассказам сваих вучняу.

4. Метад навучання грамаце ў сучаснай школе. Граматычная і арфаграфічная падрыхтоўка вучняў у перыяд навучання грамаце.

Асноуны метад – гукавы-аналітыка-сінтэт. (комплексны):

1. пры чытанні і запісе слоу вучань выходзиць з графичная формы слоу, але побач з гэтым гукав. абалонка сл. супаст. з літатаратурным саставам, таму гука-літаратур. і літ.-гукавы;

2. у аснове навучан. чытанню, пісьму кладзецца склад, як найменш маўл. адзінка мовы, таму складовы;

3. навуч. элем. чыт. і пісьму грунтуецца на уменні вучняў ажыццяўл. складова-гукавы і складова-літ. аналізе сл.

Традыцыйныя рысы метаду:

Навучанне носіць развіццевы характар і абапіраецца на жыццевы вопыт, маўленне вучняў. За аснову бярэцца гук. За адзінку чытання і пісьма бярэцца склад. Навучанне чыт і пісьму адбываецца паралельна і адначасова.

Новыя рысы метаду:

Паслядоўнасць вывучэння літар.

Паглыбленая і рознабаковая праца над гукамі. Склада-гукавы і склада-літарны аналізы. Чытанне не зводзіцца да простага называння літар.Прынцыпы навучання грамаце: 1) навучаць патрэбна на аснове вуснай мовы; 2) прынц. увагі на ур. граматы да працы, накір. на авалод. склада-гукавой і склада-літітарнай стр-ры слова; 3) улік псіхафізіялаг. асабл. вучняў; 4) сінхроннасць у навучанні; 5) улік гістар. мінулага; 6) развіцце мовы мал. шк-у; 7) пр. выхоўваючага навуч.; 8) пр. нагляднасці; 9) пр. індывідуаліз. і дыферэнцыяцыі навуч.; 10) пр. самастойнасці і актыўнасці вучняў у навуч. пры кіруючай ролі наст.

5. Змест і методыка вывучэння асноў фанетыкі і графікі. Фанетычны разбор.

Мауленчае развіццё вучняу знаходзіцца у пэунай залежнасці ад правільнай арганізацыі і зместу працы над элементамі ведау з вобласці фанетыкі і графікі. Вялікая роля засваення фанетычных ведау для фарміравання вуснага і пісьмовага маулення школьнікау:

- з апорай на фанетычныя веды у 1 кл. авалоданне працэсам чытання і пісьма, - фанетычныя веды складаюць аснову правільнага вымаулення слоу, - фанетычныя веды патрэбны для свядомага інтанавання сказа, захавання лагічных націскау і пауз у структуры сказа, - веданне гукавога складу слова важна для усваення яго лексічнага значэння і свядомага выкарыстання у мауленні

Фанетычна-графічныя уменні:

- умець вычляняць гукі у словах,

- умець вызначаць іх паслядоунасць,

- адрозніваць гук і літару, - правільна вымауляць гукі і называць літары, - адрозніваць галосныя/зычныя, парныя зв/глух, цв/мякк. зычныя у слове і па-за словам, - абазначаць мяккі зычны гук на пісьме галоснымі і ь, - падзяляць словы на склады, націскны склад

Фанетыка-графічны матэрыял поўнасцю вывучаецца у 2 класе (раздзел “Гукі і літары”), а ў астатніх двух праводзіцца сістэматызацыя і паглыбленне набытых ведаў і уменняў.

Фанетычны разбор – разбор слова па гуках (поуны і частковы).

Фанетычны разбор не патрабуе асобных урокау, ён можа быць выкарыстаны на любым этапе урока

Поуны фанетычны разбор:

- назваць колькасць гукау і колькасць літар,- назваць колькасць складоу, націскны склад у слове,- назваць галосныя звукі (моцная пазіцыя пад націскам),- назваць зычныя гукі (зв/глух, цв/мякк, моцная пазіцыя зычнага перад галосным).

6. Праца над граматычным паняццем. Сістэма навучання часцінам мовы ў пачатковых класах.

Малодшым школьнікам трэба засвоіць складаныя, але даступныя іх узросту граматычныя паняцці, якія абазначаюцца тэрмінамі назоўнік, прыметнік, дзеяслоў, займеннік, прыслоўе, род, склон, лік, асоба і інш. Дзяцей неабходна таксама навучыць карыстацца паняццямі кораня, прыстаўкі, суфікса, канчатка.

Этапы работы над граматычным паняццем:

-аналіз моўнага матэрыяла з мэтай выдзялення прыкмет паняцця.

-абагульненне прыкмет, увядзенне тэрміну

-усведамленне фармуліроўкі

-прымяненне ведаў на практыцы.

Далейшая работа над паняццем патрабуе прадуманай сістэмы практыкаванняў.

Вучні пачатковых класаў вывучаюць чатыры часціны мовы: назоўнік, прыметнік, дзеяслоў, займеннік. Прыназоўнік засвойваецца чыста практычна.

Часціны мовы выдзяляюцца па дзвюх прыметах: катэгарыяльным значэнні і граматычным пытанні.

Набыццё умення вызначаць прыналежнасць слоу да той ці іншай часціны мовы – неаднаразовы і працяглы працэс.

Назоунікі, прыметнікі, дзеясловы вучні пачатковых класау усведамляюць з 5 бакоу: што абазначае слова; на якое пытанне адказвае; якія мае пастаянныя катэгорыі, як змяняецца; якім членам сказа з’яуляецца; які мае канчатак, як утвараецца

Каб паспяхова забяспечыць вывучэнне часцін мовы, развіць мауленне навыка праводзіць працу над сінонімамі, антонімамі, многазначнымі словамі, выкарыстоуваць словы у прамым і пераносным значэнні.

Выкарыстоуваецца лінейна-ступенчаты прынцып вывучэння моунага матэрыялу. Лінейна (назоунік): ад лексічна-граматычнага значэння слоу і марфалагічнай катэгорыі, да сістэмы словаформ.

7.Змест і задачы вывучэння сінтаксісу і пунктуацыі ў пачатковых класах.

Прадметам сінтаксісу з’яуляецца:

- пабудова сказу, - структурна-інтанацыйная афармленнедумкі шляхамі спалучэння словазлучэння у сказы на аснове правіл

У пачатковай школе вывучаюцца толькі элементы сінтаксісу. Яны канкрэтызаваны праграмай у спецыяльным раздзеле “Сказ”.

У пач кл дзеці знаёмяцца з:

- сказ і яго віды,- галоуныя члены сказа,- даданыя члены сказа,

- аднародныя члены сказа,- связь і парадак слоу у сказе – неабходна фарміраванне у дзяцей уяулення, што словы у сказах звязаны парамі.

Вучні павінны засвоіць:

- пры вызначэнні пар слоу, пытанні ставяцца ад аднаго слова

- пры устанауленні сувязі слоу могуць ужывацца параллельныя пытанні сэнсавыя і склонавыя

- у фыдзяленні словазлечэнняу дапамагае графічные мадэліраванне сінтаксічных сувязей

Пастаноука знакау прыпынку.

Малодшыя школьнікі авалодваюць пастаноукай . ,?! як знакау пры давамозе якіх у адпаведнасці з інтанацыяй абазначаюць канец сказа.

Знакі прыпынку дзеці ставяць на аснове сэнсавага члянення мовы (устанаулення мяжы сказа), сінтаксічных і інтанацыйных прымет сказа (віды простых сказау, сказы з аднародных членау).

Асобныя урокі навучання пунктуацыі у пачатковых класах не праводзяцца. Знакі прыпынку вывучаюцца у арганічнай сувязі з той ці іншай тэмай сінтаксісу. Першае знаёмства з кропкай адбываецца у перыяд НГ (пры складанні і пісьме сказау). З кропкай яны сустрэнуцца на букварнай старонцы. Яны пачнуць паніжаць голас к канцу сказа, а пасля кропкі рабіць невялікі перапынак. Працуючы па буквару, дзеці знаёмяцца з !,? і вучацца інтанацыйна чытаць такія сказы.

8. Змест праграмы па літ. чыт. Прынцыпы арганізацыі ўрокаў чытання мастацкіх твораў:

1.Прынцып увагі да мастацкага вобраза.

2.Захаванне гістарызму.

3.Прынцып знаемства з жыццем і творчасццю пісьменніка.

4. Прынцып высвятлення накіраванасці і ідэйнай думкі твора.

5. прынцып выкарыстання краязнаўчага матэрыяла, жыццевага вопыту.

6. Прынцып успрымання і аналізу мастацкіх твораў ў адзінстве формы і зместу.

9.Фарміраванне навыкаў чытання. Беглае і правільнае чытанне.

Чытанне –успрыманне графічнай формы слова, перавод яе ў гукавую форму, разуменне прачытанага.

У фарміраванні выдзяляюць 3 этапы:

1) аналітычны –склада-літарным аналізам і чытаннем слоў па складах;

2) сінтэтычны - чытанне цэлымі словамі;

3) аўтаматызацыі –асведамленне тэксту.

Характарыстыка навыкаў чытання:

правільнасць, плаўнасць, свядомасць, бегласць, выразнасць

Правільнае чытанне – чытанне без пропуску, перастановак, скажэння слоў, склада, літар, чытанне з гучным выразным вымаўленнем канца слоў, з захаваннем правільнага націску ў словах і норм літаратурнага вымаўлення, адпаведнасць знакаў прыпыпкаў у канцы сказа.

Выпрацоўка: раскрыццё лексічнага значэння слоў, папярэдняе паскладовае чытанне цяжкіх збегаў, чытанне тэксту сам сабе, складанне і чытанне цяжкіх слоў з разразной азбукі і рознымі іншымі спосабамі, практыкаванні ў артыкуляцыі гукаў, харавое паўторнае чытанне цяжкіх выпадкаў, сістэматычны кантроль настаўніка.

Беглае чытанне (20, 40, 80 сл у хв) - самы высокі тэмп чытання, пры якім вучні свядома ўспрымаюць прачытанае. Пэўная колькасць слоў у хвіліну

Выпрацоўка: Стварыць умовы, пры якіх вучні будуць вымушаны многа чытаць, правільная арганізацыя чытання, шматразовае чытанне з мноствам заданняў, выбарачнае, па ролях, падрабязнае пераказванне, папераджальныя практыкаванні, захаванне гігіены чытання, узорнае чытанне настаўніка ў дасягальным для вучняў тэмпе, штодзённыя практыкаванні пад кантролем класа і настаўніка, падбор цікага для вучняў матэрыялу, чытанне сказаў, аб’яднаных па тэме, па наглядных дапаможніках, спаборніцтвы: але галоўнае - індывідуальна і тэмп не з’яўляецца вырашальным і самамэтай.

10. Выразнае і свядомае чытанне. Прыёмы выпрцоўкі гэтых якасцяў

Выразнае чытанне – вобразная перадача тэксту чытачом, адпаведна свайму жыцёваму вопыту і інш., але з захоўаннем сэнсу, які уклаў у яго аўтар.

Сродкі выразнасці:

Лаічны націск – больш гучнае, выразнае вымаўленне слоў або групы слоў у сказе, або ў мове.

Лагічная паўза – граматычная пауза абумоўленная рознымі знакамі прыпынку; псіхалагічная пауза служыць раскрыццю ідэйна-сэнсу сутнасці твора.

Тэмп - хуткасць вымаўлення слоў, скдаданне паводле іх сэнсавай значымасці і мэтавай накіраванасцю: спакойны, запаволены, хуткі, павольны.

Рытм – уласціва вершаваным творам.

Інтанацыя – гукавое увасабленне думак, пачуццяў, настрою герояў і аўтара.

Прыемы:

Аналіз твора, чытанне дыялогаў, чытанне па ролях, інсцэніраванне, распрацоўка партытуры вырвзнага чытання. Узор настаўніка

Свядомае чытанне - здольнасць чытача поўна і правільна разумець змест твора і ўмець сфармулялваць свае адносіны да герояў, прачытанага.

Прыемы: гутарка; выбарачнае чыт.;

слоўнікавая праца; нагляднасці і тэхнічныя сродкі навучання;план; пераказ;

выразнае чытанне.

Падрыхтоўка да ўспрымання: слоўнікавая праца, праца з нагляднасцю, праверка непасрэдных уражанняў, чытанне і аналіз, праца з вобразнымі сродкамі мовы, усведамленне ідэйнага зместу, складанне розных відаў планаў і пераказаў, выразнае чытанне, абагульняльная гутарка, творчыя працы.

11. Этапы працы з мастацкім творам на уроках літературнага чытання.

Разнастайнасць заняткау пры аналізе тексту.

Для класнага чытання праграма пачатковых класау прапануе у асноуным мастацкія творы. Работу з мастацкім творам неабходна ачынаць з цэльнага успрымання (чытанне усяго твора), гэта значыць з сінтэзу. Аналіз паводзіцца за сінтэзам і рыхтуе вучняу да сінтэзу больш высокай якасці.

Агульная формула работіы з мастацкім творам выглядае так:

Сінтез – аналіз – другі сінтэз

У адпаведнасці з такім падыходам у вывучэнні мастацкіх творау вызначаюцца тры асноуныя этапы работы.

Першы этап (першы сінтэз).

Падрыхтоука вучняу да успрымання мастацкага твора. Знаемства з канкрэтным зместам, сюжэтнай лініей, аутарам.

Высвятленне эмацыянальнага уздзеяння.

Стварэнне эмацыянальна-псіхалагічнай абстаноукі.

Другі этап (аналіз).

Устанауленне прычынна-выніковых сувязей. Высвятленне матывау паводзін дзеючых асоб (чаму так зрабілі і як гэта іх характэрызуе). Раскрыце кампазіцыі твора

Аналіз вобразных выяуленчых сродкау, раскрыцце канкрэтнага зместу і ацэнка матывау паводзін герояу (што паказау аутар і як, чаму выбрау такія факты, падзеі).

Трэці этап (другі аналіз).

Абагульненне характэрных рыс дзеючых асоб. Супастауленне герояу і ацэнка іх.

Выясненне ідэйнай накіраванасці твора.

Ацэнка мастацкага твора.

На уроках чытання апавядання праводзяцца усе асноуныя віды заняткаў:

Падрыхтоучая работа.Чытанне.

Гутарка з мэтай праверкі першага успрымання.Работа з тэкстам.

Складанне плана.Пераказ тэксту.

Заключная гутарка.Падрыхтука да выразнага чытання.

12. Асаблівасці чытання и аналізу вершау, баек.

Жанры літаратуры:Апавяданне.Казка.

Вайка.Верш.

Чытанне вершау. Дзеці любяць слухаць і чытаць вершы. Важнае значэннедля арганізацыі вершаванай мовы рытм і рыфма Вучні пачатковых класау практычна знаемяцца з гэтымі паняцямі, Яны зауважаюць, што канцы радкоу сугучна паутараюцца.У працэсе работы з вершам вучні павінны зразумець змест, мастацкія вобразы, ідэю,мову.

У ккнігах для чытання змешчаны эпічныя і лірычныя вершы.

Эпічныя характарызуюцца наяунасцю сюжэта. У цэнтры іх вобразы-персанажы, раскрываючы характары якіх пісменнік паказвае малюнкі жыцця у той ці іншы перыяд: А.Якімовіч “Звяры нашых лясоу”,

А.Вілюгін “Размова з дачкою”. Такія вершы падобныя да апавядання. У сувязі згэтым чытанне і аналіз праводзіцца так як і апавяданне, але асобай увагі патрабуюць кампазіцыя, і мова верша.

Лірычныя вершы патрабуюць іншага падыходу. У іх перадаюцца думкі, пачуцці, перажыванні паэтаці героя з дапамогаймалюнка прыроды, вобраза. Для чытання у пачатковых класах прапануюцца вершы пейзажнай лірыкі і лірыкі роздуму.

Пейзажная лірыка. Неабходна падрыхтаваць:разглядзець малюнкі

выкарыстаць дзіцячыя назіранні уражанні ад экскурсіі паслухаць музыкую.

Лірыка роздуму адлюстроувае у паэтычнай форме лагічна разгорнатую думку. Пры чытанні такіх вершау значнае месца адводзіцца лагічнаму разбору, увага вучняу накіройваецца на вывады. Заклікі, якія есць у тексце.

Чытанне баек.У час падрыхтоукі да успрымання байкі неабходна падвесці дзяцей да разумення характарау дзеючых асоб, але не расказваць змест.

Разгляд малюнкау жывел, птушак.

Выразана чытае байку настаунік, тым самым памагае вучням зразумець змест.

Гутаркі эмацыянальна-ацаначнага плана

Аналіз канкрэтнага зместу, выясняецца сітуацыя, мова персакажау, іх рысы

Выразнае чытанне і расказваць на памяць.

13.Асаблівасці чытання и аналізу казак, апавяданняу.

Казка – адна з любімых жанрау мастацкіх творау. Казкі вучаць працавітасі, сціпласці, мужнасці, справядлівасці, высмеіваюць, асуждаюць насправядлівасць, сквапнасць.

Казка характырызуецца кампазіцыйнай асаблівасцю: у ей есць зачын, пауторы, канцоука, часцей за усе поутараецца адзі асноуны эпізод.

Настаунік паказвае вучням кампазіцыйныя і мойныя асаблівасці казак, вучаць вызначаць іх і адрозніваць казкі ад іншых мастацкіх творау.

У пачатковых классах казкі пра жывел, чарадзейныя і бытавыя. На уроках праводзяцца гутаркі, выбарачнае чытанне, вуснае і графічнае маляванне, складанне плана, чытанне у асобах, расказванне казкі, інсценірванне, складанне казкі па аналогіі.

Працуючы з сказкай любога віду, настаунік звярта увагу вучняу на характар персанажау, на матывы іх паводзін і учынкау, вучыць выдзяляць вобразныя словы.

Чытанне апавяданяу. Літаратура для чытання у пачатковых класах адлюстроувае жыцце, паказваючы у мастацкіх вобразах тыповыя характары, факты, з`явы. Мастакія творы багатыя выяуленчымі сродкамі: метафарамі, эпітэтамі, параунаннямі. Асноуная вартасць мастацкай літаратуры - яе ідэйнасць і вобразнасць.

Успрыманне мастацкага твора залежыць ад выразнасці чытання яго. Выразнае чытанне выклікае у дзяцей вобразныя уяуленні, думкі, пачуцці, настрой. У працэссе чэтання і аналізу мастацкага твора вядуцца назіранні за мовай, за некалькімі асаблівасцямі кампазіцыі твора.

На уроках чытання апавядання праводзяцца усе асноуныя віды заняткай:

Падрыхтоучая работа.

Чытанне.Гутарка з мэтай праверкі першага успрымання.Работа з тэкстам.

Складанне плана.Пераказ тэксту. Заключная гутарка.Падрыхтука да выразнага чытання.

14. Арфаграфічныя практыкаванні, іх віды и методыка правядзення.

Для выпрацоукi арфаграфiчн. навыкау выкарыстоуваюцца практыкаваннi, накiраваныя на:

1.развiцце арфаграфаграфiчнай пiльнасцi;

2. авалоданне аперацыямi, якiя забяспечваюць прымяненне правiла;

3.успрыманне сувязi памiж прыватнымi аперацыямi

4.па удакладненнi для вучняу сутнасцi i фармулявання правiл.

Группы арфаграфiчных практыкаванняу:

1.граматычна-арфаграфiчныя разборы

2.спiсванне

3.дыктанты

4.лексiка-арфаграфiчныя практыкаваннi

5.пераказы

Спiсванне—перадача у пiсьмовай форме зрокавага успрымання у момант запiсу слова, сказа, тэксту.

Вiды спiсвання: звычайныя, ускладненныя, кантрольныя

-спiсванне гатовага тэксту з падручнiка цi з дошкi (1-2сказа)

-з выкананнем разнастайных заданняу

-выбарачнае

-вольнае (як запомнiлi)

-кантрольнае

-творчае (прыдумаць працяг, перадаць змест ад iншай асобы)

Выбарачны дыктант – патрабуе запісу не усяго тэксту, які дыктуецца настаунікам, а часткі, адпавядаючай заданню. Развівае арфаграфічную пільнасць і узгодненасць дзеяння вучняу пры працы у калектыве.

Самадыктант, або пісьмо па памяці. Вучань запамінае тэкст, успрыняты зрокава аюо на слых, а затым піша яго самастойна.

Свабодны дыктант- дазваляюць некаторую вольнасць вучням у выбары слоу пры запiсе дыктуючага тэксту, змяненне структуры сказа.

Творчы дыктант- унясенне пэуных змен:

-змена граматычных форм.(апавяданне не ад 1 лiца, а ад 3 лiца)

-прыдумванне свайго пачатка, канца

-апiсанне героя i устауленне гэтага апiсання у тэкст.

15. Значэнне и задачы пазакласнага чытання, яго месца у систэме пачатковага навучання. Уроки пазакласнага чытання на розных этапах, виды заняткау на их.

Патрабаванни на уроках пазакласнага чытання.

Неад’емнай часткай вучэбнага прадмета “Литаратурнае чытанне” з’яўляецца пазакласнае чытанне, якое праводзіцца ў форме ўрокаў пазакласнага і самастойнага чытання.

Значэнне пазакласнага чытання. Пазакласнае чытанне цесна звязваецца з классным. На уроках классанага чытання выпрацоуваюцца навыки чытання, неабходныя для пазакласнага чытання, школьники вучацца разумець прачытанае, узбагачаецца их слоуник, прывиваецца любоу да чытання книги.

Мэта пазакласнага чытання — пазнаёміць вучняў з дзіцячай літаратурай, якая ўваходзіць у кола чытання сучаснага малодшага школьніка, фарміраваць цікавасць да кнігі, уменне працаваць з ёй.

Месца у систэме пачатковага навуч.

Урокі пазакласнага чытання ў ІІ—IV класах праводзяцца адзін раз на месяц і ўваходзяць у агульную колькасць гадзін, якія адводзяцца на чытанне.

Уроки пазакласнага чытання на розных этапах:

І клас — падрыхтоўчы этап — знаёмства з дзіцячай літаратурай на аснове разгляду і чытання кніг настаўнікам. Кнігі падбіраюцца багата ілюстраваныя, з вялікім шрыфтам, невялікія па аб’ёме

ІІ клас — пачатковы этап — знаёмства з дзіцячай кнігай на аснове самастойнага разгляду і чытання вучнямі незнаёмай кнігі па тэме ўрока.

ІІІ клас — асноўны этап, калі павялічваецца колькасць часу на самастойнае чытанне.

IV клас — заключны этап, які прадугледжвае самастойнае чытанне кніг самага рознага аб’ёму (ад 16 да 300 с.). Виды заняткау.

Виды творчай дзейнасци на занятках:

Настауник даручае падрыхтаваць выразнае чытанне, сцислы перказ пэунага урыука, анализ эпизоду, характарыстыку любимага героя, пракаменцираваць иллюстрацыи да твора.

Таксама праводзицца илюстраванне прачытанага, апликацыя, лепка, малюнки.

Патрабаванни на уроках пазакласнага чытання.

Да урокау пазакласнага чытання прадъяуляюцца пэуныя патрабаванни. На кожным уроку праводзицца улик таго, што вучни чытали самастойна. Яны прыносяць у клас книги, якия прачытали ци яшчэ прачытаць. У их зъяуляецца жаданне падзялицца сваими думками аб прачытаным. На кожным уроку маюць месца элементы анализу твора у форме гутарки ци у форме вольных выказванняу вучняу: Што вам асаблива спадабалася у книжцы? Што вы можаце сказаць пра гэтую книжку?

16. Арганизацыя и кирауництва пазакласным чытаннем. Этапы фармиравання чытацкай самастойнасци, змест работы на розных этапах.

Асноунай формай киррауництва пазакласным чытаннем зъяйляюцца спецыяльныя уроки.

Формы арганізацыи пазакл. чыт.:

1) урок;

2) інд. раб. з гр. вучняў ці з асобн. вучн.;

3) массав. пазакл. мерапр.(виктарыны, ранишники, выставы, сустрэчы з письменниками);

4) прапаганда кніг и сувязь з библиятэкай (куток пазакласнага чытання, списы литаратуры для самастойнага чытання, выстауки книжных навинак, ци книг на пэуную тэму, выстауки, прысвечаныя творчасци письменникау, выступленне библиятэкара, класная и уласная библиятэка).

5) Улик прачытаннага

Формы ўліку пазакл. чыт:

1) урок;

2) вядзенне дзённіку пазакл. чыт. (назва книги, аутар, водзыу);

3) знаемства з чытацк. фармул. вучняў;

4) лісткі записау звестак аб прачыт.кн.;

5) індыв. гутарка.

Вядзенне дзеннику пазакласнага чытання:

Уменни и навыки чытацкай самастойнасци фармируюцца па этапах и ускладняюцца ад класса да класса.

Этапы:

1)Падрыхтоучы

Школьники вучацца успрымаць на слых апавяданне, казку, даюць прасцейшыя ацэнки прачытанаму, суадносяць змест з загалоукам, ствараюць вусна малюнки да прачытанага, знаемяцца з правилами карыстання книгай.

2)Пачатковы

Вучни знаемяцца з книгай: вучацца знаходзиць прозвишча аутара, загаловак книги, разглядаюць иллюстрацыи, вызначаюць прыкладны змест книги, вучацца расказваць аб прачытаным, абмяркоуваць яго и выражаць да яго свае адносины, рабиць простыя записы пра тое, што чытали. На гэтым этапе неабходны индывидуальны падыход настауника.

3)Асноуны

Настауник, рухтуючыся да урока пазакласнага чытання, прадумвае формы самастойнай работы и прыемы падключэння да яе усих вучняу. На кожным уроку павинны быць 4-5 выступленняу аб прачытаным, трэба кааб вучни удзельничали у масавых мерапрыемствах, чытали и абмяркоували прачытанае, задавали пытанни.