Кантрольныя пытанні:

1. Што разумеюць пад моўным апаратам у шырокім сэнсе слова?

2. Якія органы называюць органамі мовы (моўны апарат у вузкім сэнсе слова)?

3. Чым абумоўлена неабходнасць спецыяльнай працы па ўдасканальванні моўнага апарата?

4. Як адбываецца ўтварэнне гука?

5. Якую функцыю выконваюць рэзанатары?

6. У чым заключаецца “настройка” моўнага апарата?

7. Якімі прыёмамі забяспечываецца расслабленне органаў мовы?

8. Якія асноўныя гігіенічныя патрабаванні, якія належыць захоўваць размаўляючаму?

9. У чым галоўнае адрозненне міаэластычнай і нейрахранаксічнай тэорыі голасаўтварэння?

10. Якая роля зваротных сувязей у галасавым трэнінгу? (слыхавога, зрокавага, рухальнага, вібрацыйнага аналізатараў)?

11. Раскрыйце параметры моўнага слыху.

12. Якія вы ведаеце прыёмы фарміравання моўнага слыху?

13. Якая роля моўнага слыху ў дасканаленні моўнага майстэрства?

Практычныя заданні:

Вывучыць практыкаванні і сістэматычна праводзіць псіхафізічную размінку.

1. Гігіенічны масаж (па Э. Чарэлі) праводзіцца для зняцця мышачнага напружання на шыі, твары, руках.[7, с.53]

2. Вібрацыйны масаж. Гэты від масажа прадназначаны для актывізацыі рэзанатараў. Праводзіцца вібрацыйны масаж энэргічным пастукваннем кончыкамі пальцаў па паверхні асноўных рэзанатараў (верхніх і ніжніх) пры вымаўленні пэўных гука[ 3, с.54]

3. Артыкуляцыйная гімнастыка (пластычная) органаў мовы накіравана на трэніроўку актыўных моўных органаў – вуснаў, языка,ніжняй сківіцы, праца якіх непасрэдна абумоўлівае выразнасць артыкуляцыі.[3,с.64]

Трэба ўважліва сачыць за дакладнасцю працы вуснаў, тваравых мышцаў, ніжняй сківіцы.

4. У мэтах развіцця фанематычнага слыха, выхавання пачуцця фанематычнага складу слова сістэматычна весці “палявыя запісы”, фіксуючы ў іх пачутыя словы, фразы, гукавы склад якіх перакручаны гаворачым (выпадзенне ці замена зычных гукаў і іх груп, выпадзенне галосных, цэлых складоў і нават частак слова з моўнага комплекса). Кожны месяц запісваць не менш 25-30 слоў у “Антыслоўнік” (так вобразна названыя “палявыя запісы”).

5. Скласці карткі з тэкстам і графічнымі выявамі іх меладычнага гучання (гукавысотны дыяпазон). Трэніруйце іх узнаўленні – агучвайце.

6. Выпрацоўвайце навык вылучэння націскнога слова шляхам паніжэння тона голаса (сіла гука).

7. Авалодвайце майстэрствам тэмбрыравання на спецыяльна падабраных тэкстах (вершах). Напаўняйце іх унутраным зместам, падтэкстам, адносінамі.

8. Знайдзіце тэксты і працуйце над развіццём дыяпазона, сілы голаса, тэмпа-рытмам мовы і г.д.

9. Выкарыстоўвайце ў працы магнітафон для запісу і праслухоўвання сваёй мовы з мэтай яе ўдасканальвання.

Літаратура

1. Дасько, Анна Анатольевна. Основы ораторского искусства : учебно-методическое пособие для вузов / А. А. Дасько. - Минск : РИВШ, 2005. - 96 с. ; 21х15 см. - Библиогр.: с. 93-96. - ISBN 985-6741-86-6 : 2500.00.

2. Дмитриев, Леонид Борисович. Основы вокальной методики. – Москва, 1968. – 347 с.

3. Каляда, Андрэй Андрэевіч. Сцэнічная мова : навучальны дапаможнік для студэнтаў і навучэнцаў вышэйшых і сярэдніх навучальных устаноў культуры і мастацтваў / А. Каляда, А. Шагідзевіч. - Мінск : Вышэйшая школа, 1993. - 168, [2] с. - Бібліягр.: с. 168-169.

4. Каляда, Андрэй Андрэевіч. Слоўнік акцёра і рэжысёра / А. Каляда. - Мінск : Вышэйшая школа, 1995. - 210 с. - Бібліягр. ў прадм. - Тэкст рус., бел.

5. Русецкий, Василий Федорович. Культура речи учителя : практикум : учеб. пособие для студ. филологич. спец. высш. учеб. заведений / В.Ф. Русецкий. – Минск : Унiверсiтэцкае, 1999. – 239 с.

6. Савкова Зинаида Васильевна. Техника звучащего слова. – Ленинград : ЛГИК, 1985. – 96 с.

7. Сценическая речь : учебное пособие для средних театральных и культурно-просветительных учебных заведений и институтов культуры / С. А. Аристархова [и др.] ; под ред. И. П. Козляниновой. - Москва : Просвещение, 1976. - 335, [1] с. : ил. - Библиогр. в конце частей, в подстроч. примеч. - Прил.: Образцы текстов для работы на начальных курсах.

8. Шагидевич, Альбина Александровна. Воспитание речевого голоса / А. А. Шагидевич. - Минск : Бестпринт, 1999. - 64, [1] с. - Библиогр.: с. 64.

9. Шагидевич, Альбина Александровна. Словесное действие и речевая выразительность / А. А. Шагидевич. – Минск : Бестпринт, 1999. – 99, [1] с. – Библиогр.: с. 99-100 (35 назв.), библиогр. в подстроч. примеч.

Тэма. 2. Выразныя сродкі мовы. Логіка мовы ў моўным дзеянні.

Пытанні:

1. Логіка мовы ў моўным дзеянні.

2. Лагічны націск, правілы выдзялення лагічных націскаў.

3. Паўзы (граматычная, лагічная, псіхалагічная)

4. Лагічная перспектыва.

Мэта : выяўленне задач у працы над логікай мовы. Раскрыццё асноўных палажэнняў логікі мовы.

Ключавыя паняцці:

Логіка мовы, лагічны націск, моўны такт, лагічная паўза, лагічная перпектыва, законы логікі мовы, інтанацыя.