- •Курс лекцый па дысцыпліне “Моўнае дзеянне ў свяце .”
- •Тэкст лекцыі.
- •1.Моўны апарат: пабудова і функцыяніраванне.
- •2.Псіхафізічны трэнінг.
- •3. Гігіена галасамоўнага апарата.
- •5. Параметры моўнага слыху.
- •Кантрольныя пытанні:
- •Літаратура
- •Тэкст лекцыі.
- •1. Логіка мовы ў моўным дзеянні.
- •У мэтах замацавання ведаў рэкамендуецца адказаць на наступныя пытанні:
- •Тэксты для самастойнай працы студэнтаў па замацаванню законаў логікі мовы
- •Літаратура:
- •Тэкст лекцыі.
- •А) Дыханне
- •Б) Голас
- •В) Дыкцыя
- •Г) Арфаэпія
- •Кантрольныя пытанні.
- •Практычныя заданні
- •Літаратура.
- •Тэкст лекцыі.
- •2.Бачанні.
- •3.Адносіны.
- •4.Зносіны.
- •Кантрольныя пытанні.
- •Практычныя заданні.
- •Літаратура:
- •Тэкст лекцыі.
- •1.Вершаваная мова: змест і форма.
- •3. Асновы вершаскладання ў мастацтве выканаўцы.
- •Вывады:
- •Кантрольныя пытанні.
- •Практычныя заданні для самастойнай працы студэнтаў па тэме.
- •Літаратура.
- •Тэкст лекцыі.
- •1. Кампазіцыя па аднаму твору.
- •2. Кампазіцыя і мантаж па некалькіх творах.
- •Кантрольныя пытанні:
- •Практычныя заданні.
- •Літаратура.
- •Літаратура Асноўная
- •Дадатковая
3.Адносіны.
Для таго, каб нашы бачанні былі эмацыянальна насычанымі, неабходна ўстанавіць канкрэтныя адносіны да падзей, фактаў тэкста.
Сэнсавае рашэнне твора мнагазначна і сваё для кожнага выканаўца, яно звязана з пастаўленай звышзадачай і на гэтай аснове фарміруе свае выразныя сродкі.
Дыяпазон у сэнсавым рашэнні вялікі і не толькі ў сувязі з мнагазначнасцю аўтарскага тэкста і яго сённяшнім разуменнем, але і ў сувязі з індывідуальнымі якасцямі, вопытам, узростам выканаўца. Разуменне “сэнса” твора заўсёды сацыяльна абумоўлена. Час нараджае новы погляд на падзеі, новыя ацэнкі, асацыяцыі, новае рашэнне текста, новыя выразныя сродкі.
У рабоце над тэкстам заўсёды павінен быць этап, калі трэба размеркаваць акцэнты, выявіць структуру расказа. Дакладныя пераходы і ацэнка падзей – усё гэта выяўляе, што я раблю дадзеным эпізодам, у якім плане ён важны для цэлага. Без вернага размеркавання сэнсавых акцэнтаў немагчыма разуменне сэнсавых падзей.
Такім чынам, у агульным, адносіны гэта:
вобраз самога апавядальніка (выражэнне яго светапогляду, перакананняў)
трактоўка твора (размеркаванне сэнсавых акцэнтаў) і, безумоўна, адносіны
выток з якога бяруць свой пачатак пачуцці выканаўца
адносіны – сведка актыўнасці дзеяння выканаўца (як вынік)
4.Зносіны.
Яркія, канкрэтныя бачанні, якія жывуць у прадстаўленні выканаўца, павінны быць данесены да слухачоў. І тут асобую ролю набывае ўменне заражаць сваімі бачаннямі, уздзеянне словам на слухача, перакананне яго, зацікаўленне сутнасцю падзей. Адной з асноўных умоў захавання ўвагі слухача, з’яўляецца разнастайнасць аб’ектаў апавядання. У творчасці выканаўца змена аб’ектаў адбываецца выключна ў яго прадстаўленні, што стварае цяжкасць майстэрства, як у плане выканальніцкім, так і ў плане ўспрыняцця гэтага мастацтва.
Акрамя гэтага, ініцыятыва ўзаемадзеяння з партнёрам-слухачом належыць выканаўцу, які адзін ажыццяўляе моўнае “наступленне”. І для таго, каб гэта наступленне было максімальна накіраваным, пераканаўчым і цікавым, выканаўцу неабходна затраціць шмат намаганняў, таму што “дзейнічаць з мінімальнымі затратамі намаганняў можна не наступаючы, а наступаць не затрачваючы ўсё большых і большых намаганняў не магчыма”[23 с.68]. Вельмі важнай з’яўляецца тут акалічнасць, што яркі мастацкі вобраз пабуджае і слухача актыўна ўзнаўляць апавядаемае ў сваім уяўленні, мабілізуе запасы яго жыццёвых уражванняў.
У стварэнні карцін, якія ўзнікаюць у слухача, асобую ролю выконвае ўменне расказчыка захапіць сваімі бачаннямі, пераводзячы іх у слова, моўнае дзеянне, дзе выяўляецца зрокава адчувальны працэс развіцця падзей. Дзейнасць слова нараджаецца тады, калі выканаўца захоплены сваёй задачай і мэтай.
Зносіны мы можам разглядаць і як прамыя, ускосныя, самазносіны, зносіны з уяўляльным аб’ектам, гэта залежыць ад зместу твора і творчай задумы выканаўца.
“Гавары не воку, а вуху” – раіў К.С.Станіслаўскі, такім чынам сваімі багатымі і дакладнымі бачаннямі “заражаць” слухача. Такі працэс абмену бачаннямі нараджае арганічны дыялог са слухачом. Гэту параду К.С.Станіслаўскага трэба помніць і выконваць творцу ў сваёй моўнай дзейнасці.
Вывады.
Такім чынам вобразныя бачанні, адносіны, зносіны – элементы аднаго творчага працэсу, у выніку якога ў вобразна-эмацыянальнай форме рэалізоўваюцца думкі і жаданні аўтара твора і яго выканаўца.
